Τί είναι δημοσιογραφία;

Δημοσιογραφία είναι -αφκώρς- το λεφτόδεντρο του δημοσιογράφου. Η πηγή βιοπορισμού του, τουτέστιν. Αυτή τη συντεχνιακή αντίληψη, μάλιστα, δυσκολεύεται να την αποφύγει, στις μέρες μας, ακόμη και ο πιό ευσυνείδητος δημοσιογράφος.

Κάθε κλάδος, άλλωστε, θεωρεί εσωτερική του υπόθεση τον ορισμό της ενασχόλησής του. Ο γιατρός ορίζει τί είναι Ιατρική, ο δικηγόρος τί είναι δικηγορία, ο μηχανικός τί είναι μηχανιλίκι κ.ο.κ. Κι αλίμονο σε όποιον μη ειδικό μπει "στα χωράφια μας", ακόμη και για να πει τί είναι "χωράφι".

Αυτό το κλίμα σύγχυσης, παρασύρει ακόμη και το νόημα της ερώτησης του τίτλου. Πολλοί νομίζουν, δηλαδή, ότι αφορά το θεωρητικό ορισμό, ή το τί θα έπρεπε να είναι δημοσιογραφία. Το ερώτημα, όμως, αφορά την πραγματικότητα: τί βλέπουμε, τί ακούμε, τι διαβάζουμε.

Δημοσιογραφία, λοιπόν, είναι...

Κάπως έτσι, είδαμε τί έγινε με το πολυσυζητημένο σποτάκι του ΣΥΡΙΖΑ.

Το λεφτόδεντρο πρωταγωνιστούσε. Από τα κλαδιά του, αθέατα πάνω από την οθόνη, έπεφταν χαρτονομίσματα. Κάθε φορά, αφού η -προσεγμένα ατσούμπαλη- εκφωνήτρια έλεγε αυτά που ανταμείβει η ιδιοκτησία του λεφτόδεντρου. Ή πριν;

Η κύρια ερώτηση, μετά, αφορούσε τη διαχείριση 20 εκ. ευρώ για την καμπάνια του περίφημου "ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ". Κι όλο το πρόβλημα ήταν πού πήγαν τα λεφτά. Μαζί, και γιατί δεν δημοσιοποιείται πού πήγαν.

"Στην εποχή που οι ειδήσεις αγοράζονται, μην καταπίνεις το Μωυσή αμάσητο", κατά τα άλλα, ο πομπώδης επίλογος.

Για να ξέρουμε (τώρα που ήδη ξεχάσθηκε) για τί πράγμα μιλάμε ακριβώς, ξαναθαυμάζουμε:

... να αντιστέκεσαι στην εξουσία

Μην αφήνεις τους πελάτες να καταπίνουν αμάσητα αυτά που τους σερβίρει η εξουσία. Δείξε τους πώς να τα μασάνε, ώστε να αποφύγουν τα στομαχικά προβλήματα. Στην ανάγκη, μάσηξέ τους τα εσύ. Γιατί να σιχαίνεσαι εσύ;

... να διεκδικείς τα δικαιώματά σου

Κι εσύ έγραψες καλά λόγια για το "ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ" αφού. Ή, έστω, σιώπησες. Είδες και πόσο καλή ιδέα ήταν ο εγκλεισμός -όλοι το λένε. Διεκδίκησε, λοιπόν, μαχητικά! τη θέση που δικαιούσαι στην παχιά σκιά του λεφτόδεντρου.

Μην αφήνεις τα 50ευρα να τα φάνε τα σκουλήκια. Κρίμα -είναι των φορολογουμένων.

... να είσαι προσηλωμένος στην είδηση

Εμείς σκεπτόμαστε τον αναγνώστη, κυνηγάμε την είδηση. Την κυνηγάμε και την προβάλλουμε, μάλιστα, ακόμη κι αν δεν μας αρέσει πολιτικά.

Ακόμη κι αν, λέμε τώρα, δεν μας πληρώσει ο περί ου.

... να λες τα πράγματα με το σωστό τους όνομα

Ζούμε στην εποχή που μας δίνουν λεφτά να αγοράσουν τις ειδήσεις μας, κι εμείς τους τα πετάμε στα μούτρα. Θα ήταν ανακρίβεια ασυγχώρητη, αν έλεγε ότι οι ειδήσεις πουλιούνται.

... να μην παραπλανάς το κοινό

Όταν περνάνε στη ζούλα το "ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ" για επιτυχία διεθνούς επιπέδου, εσύ να τους ρωτάς "ΜΕΧΡΙ ΠΟΤΕ;;;;;"

Ουπς! μπερδεύτηκα. Ελπίζω, να σε μπέρδεψα κι εσένα.

... να σέβεσαι την άλλη άποψη

Να ακολουθείς ευλαβικά τη δήλωση του Βολταίρου: "Διαφωνώ με αυτά που λες, αλλά θα υπερασπισθώ, μέχρι θανάτου, το δικαίωμά σου να τα λες".

Η δουλειά μας, είναι απλώς να μην ακούγονται.

... να αποδεικνύεις ότι δεν είσαι σαν τους άλλους

Να συνηγορείς κι εσύ, όπου βρεθείς, κι όπως μπορείς, ότι δεν είσαστε όλοι ίδιοι. Αλλά δεν είναι και σωστό, αλλά ούτε κι εύκολο, να κάνουμε διακρίσεις.

Γι' αυτό να το αφήνεις φλου. Μην το πεις ποτέ. Όσοι περισσότεροι δεν το καταλάβουν, όσο περισσότεροι πιστέψουν αυτό το "γνωριζόμαστε", τόσο καλύτερα.

Ιδίως για τους άλλους.

... να μην είσαι χειροκροτητής

Ποτέ μην τους κάνεις ερωτήσεις που δεν θέλουν. Αλλά κι αν τους κάνεις, φρόντισε να καλυφθεί το λάθος σου. Σε αυτό, ειδικά, δεν είναι κακό να πουληθείς ακριβά.

... να αποκαλύπτεις τα κόλπα

Εκεί που όλοι λένε ότι το σποτάκι μας τσουβαλιάζει όλους, εσύ να μην το σκέφτεσαι καθόλου. Μην πεις ότι αφορά μόνον αυτούς που άλλαξαν στάση, όταν καρποφόρησε το λεφτόδεντρο. Δεν υπάρχει λόγος να είμαστε παρατηρητικοί.

Ιδίως μετά το σποτάκι.

... να προσέχεις

Η διαφορετικότητά σου, αθέλητά σου, εντείνει τον ήδη μεγάλο εκνευρισμό στους γύρω σου. Στην τούρλα του Σαββάτου, μάλιστα, κάτσε με τα χέρια σταυρωμένα.

Από αξιοπρέπεια.

28 Ιουνίου 2020

Κώστας Τζαναβάρας

Τί συμβαίνει στον κόσμο μας;

Σύγχυση και απορία. Ψέμα, μέχρι εκεί που δεν πάει άλλο. Ενημέρωση-σανός. Απίστευτη πνευματική ένδεια. Πολιτική σπρωξίματος της καθημερινότητας. Κι όλα αυτά, και πολλά άλλα, τη στιγμή που ο κόσμος μας έχει να δώσει απαντήσεις σε πολύ δύσκολα ερωτήματα. Που τα δυσκόλεψε κι άλλο η πανδημία.

Αυτή είναι η απάντηση του ταπεινού υπογράφοντος στην ερώτηση του τίτλου. Και μάλλον κάτι όχι πολύ διαφορετικό απαντά και κάθε ένας από τις λίγες δεκάδες "αμετανόητων" που εξακολουθούν να τον τιμούν με την προσοχή τους.

Προτείνω, λοιπόν, να δούμε στο παρόν άρθρο τις δύο άκρες: [1] πού βρισκόμαστε στην απλή λογική, και [2] κάποια από τα πολύ δύσκολα ερωτήματα που έχουμε να απαντήσουμε.

Το πρώτο τεστ λογικής

"Μιάμιση σαρδέλα, κάνει μιάμιση δραχμή. Πέντε σαρδέλες, πόσες δραχμές κάνουν;" 

Είναι απίστευτο το πόσο δυσκολεύει αυτή η παλιά ερώτηση Αριθμητικής δημοτικού. Ελάχιστοι απαντούν αμέσως και σωστά. Πολλοί, αισθάνονται ότι χρειάζονται "χαρτί και μολύβι", για να εφαρμόσουν τη "μέθοδο των τριών".

Οι δυσκολίες στα εντελώς απλά, οδηγούν μοιραία σε οδούς διαφυγής. "Δεν έχουμε πιά δραχμές", σου λέει ο πονηρός. Κι όταν του κάνεις τη χάρη να την αναδιατυπώσεις, επιμένει: "ενάμιση ευρώ μιά σαρδέλα;"

Εξήγηση: έχει μπει τάκα-τάκα στο site του super market που είναι πελάτης, να παραγγείλει πέντε σαρδέλες, να δει πόσο κάνουν, να απαντήσει.

Υπερβάλλω, σίγουρα. Αλλά το ως άνω τεστ δυσκολεύει απίστευτα πολλούς, και απίστευτα πολύ. Ιδίως, τους "γιατί ρωτάς;"...

Ένα δεύτερο τεστ

 Μία μεγάλη αποθήκη, έχει δύο πόρτες. Από τη μία πόρτα βρίσκεις θησαυρό, στην άλλη φίδια που σε τρώνε αμάσητο. Και σε κάθε πόρτα υπάρχει και από ένας φρουρός. Ξέρουμε -λέει το αίνιγμα- ότι ο ένας φρουρός λέει πάντα αλήθεια, κι ο άλλος φρουρός πάντα ψέματα.

Το πρόβλημα -φευ!- είναι ότι δεν ξέρουμε ποιός είναι ο ψεύτης και ποιός ο φιλαλήθης. Και το ζητούμενο είναι να βρούμε την πόρτα με το θησαυρό, με μία και μόνη ερώτηση σε έναν από τους φρουρούς.

Το εδώ ενδιαφέρον, δεν είναι στο πόσοι θα το βρουν. Δεν ενδιαφέρει τόσο ούτε το πόσοι θα το βρουν με βοήθεια: "βρες μία σύνθετη ερώτηση". Δεν ενδιαφέρει ούτε καν το πόσοι θα καταλάβουν μόνοι τους την απάντηση: "Αν ρωτήσω τον άλλο φρουρό ποιά είναι η πόρτα για το θησαυρό, ποιά πόρτα θα μου δείξει;"

Το πρόβλημα, επιμένω, είναι με αυτούς που δεν μπορούν να το καταλάβουν, όσο και να τους το εξηγήσεις. Δεν καταλαβαίνουν, δηλαδή, ότι μία αλήθεια και ένα ψέμα, με οποιαδήποτε σειρά, κάνουν πάντα ένα ψέμα.

Ένα ακόμη τεστ

Έχουμε τρία άσπρα καπέλα και δύο μαύρα. Βάζουμε τρεις ανθρώπους στη σειρά, και τους φοράμε από ένα καπέλο. Ρωτάμε τον τρίτο "Τί καπέλο φοράς;" και -βλέποντας μόνο τους δύο μπροστινούς του- απαντάει "δεν ξέρω".

Ρωτάμε τον μεσαίο "Τί καπέλο φοράς;" και -βλέποντας μόνο τον μπροστινό του- απαντάει "ούτε εγώ ξέρω".

Στην ίδια ερώτηση, όμως, ο πρώτος -χωρίς να βλέπει κανέναν- απαντά "Τότε εγώ ξέρω".

Τελευταίο για σήμερα

Οι Κινέζοι λένε "Ό,τι είναι καλό για την κυψέλη, είναι καλό και για τη μέλισσα".

Αντιτείνω: "Ό,τι δεν είναι καλό για τη μέλισσα, δεν είναι καλό και για την κυψέλη".

Ποιός έχει δίκιο; Οέο;

Ποιό είναι το πρόβλημα

Δεν επιμένω ότι οι ως άνω ασκήσεις λογικής είναι οι καλύτερες που μπορεί να μας δείξουν ότι στις μέρες μας σπανίζουν στοιχειώδεις δεξιότητες. Επιμένω, όμως, ότι ελέγχουν επαρκώς αν υπάρχουν γνώσεις βασικών κανόνων Αριστοτελικής Λογικής.

Χώρια η ουσία. Η παντοδυναμία της σκέψης.

Το σίγουρο, οπωσδήποτε, είναι ότι δείχνουν επαρκώς αν είναι προσιτός ένας συλλογισμός "εις άτοπον απαγωγής", όπως και ένα σύνολο τριών τέτοιων συλλογισμών. Δείχνουν επαρκώς, επίσης, αν είναι προσιτό ότι μία πρόταση ισοδυναμεί με την "αντιθετοαντίστροφή" της. Σωστά;

Το συμπέρασμα είναι δυστυχώς αναπόδραστο: ζούμε στην εποχή του "2 + 2 = 5", όπως είχε διαβλέψει πριν κάπου 75 χρόνια ο George Orwell. Ίσως, ακόμη χειρότερα, στην εποχή του "όσο θέλω", ή "όσο με βολεύει τώρα".

Η μεγάλη εικόνα

Ο καθένας, αν θέλει, μπορεί να τσεκάρει πώς τα πάνε οι γύρω του με τη Λογική. Γενικά, πάντως, ο καθένας τα ψιλοκαταφέρνει σε αυτά που βγάζει χρήμα. Γιατί, αν δεν τα ψιλοκαταφέρνει, δεν βγάζει. Κι αν δεν βγάζει, το ψάχνει.

Στα υπόλοιπα και τα αφηρημένα, γενικά πάντα μιλώντας, υπάρχουν τα προβλήματα. Ιδίως, με εκείνους τους ειδικούς που χάνουν τη μεγάλη εικόνα. Αυτούς που δεν καταλαβαίνουν τί σημαίνει η ατάκα "Η εγχείρισις επέτυχεν, αλλ' ο ασθενής απέθανεν".

Απέναντι στις πραγματικές ασκήσεις

Όλα τα παραπάνω, οι θεωρητικές ασκήσεις Λογικής δηλαδή, δείχνουν[;] ποιοί δ-ε-ν μπορούν να κάνουν σύνθετες λογικές σκέψεις, Σκέψεις για το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον.

Όχι ποιοί μπορούν. Κάποτε που η Λογική ήταν στη μόδα, θα λέγαμε ότι η επιτυχία στις ως άνω ασκήσεις είναι "αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη".

Αργότερα, συνηθίσαμε τη μόδα με τον ετσιθελισμό. Βαφτίζουμε π.χ. το κρέας ψάρι, κι όχι μόνον νηστεύουμε, αλλά τα κανάλια ανεβάζουν ακροαματικότητα με καταγγελίες για την ψαρίλα.

Ήδη, όμως, ο ετσιθελισμός τραβάει ζόρι.

Οι δύσκολες ασκήσεις

Η επανεκκίνηση μετά τον κορωνοϊό, δείχνει να χρειάζεται κάτι παραπάνω από πολιτικές αποφάσεις και χρηματενέσεις.

Οι ευρωπαϊκές πολιτικές ερωτήσεις, ευκαιρίας δοθείσης, θέτουν ζήτημα υπερκατανάλωσης, αλλά όχι και το καίριο "Μετά την υπερκατανάλωση, τί;"

Διαβάζουμε "Αυτό δεν είναι δημοσιογραφία", αλλά όχι και "Τί είναι δημοσιογραφία;"

Οι χειροκροτητές δημοσιογράφοι, ανεξέλεγκτοι, φτιάχνουν κλίμα παντοδυναμίας των εκλεκτών τους πολιτικών.

Οι περιστάσεις, όμως, έχουν τέτοια δυναμική, ώστε δεν είναι ελέγξιμες από πολιτικές αποφάσεις που την υποτιμούν. Πόσο μάλλον, από πολιτικούς που δεν την κατανοούν.

21 Ιουνίου 2020

Κώστας Τζαναβάρας

Από την ομηρική σύναξη στη web-αριστοδημοκρατία

Μετριοκρατία, έχουμε γιατί το επιτρέψαμε. Επί πλέον, επιτρέψαμε η μετριοκρατία να αποκαλείται δημοκρατία. Και τα επιτρέψαμε βάζοντας ως προτεραιότητα άλλοι τη "ζαχαρένια" μας και άλλοι το "μπαϊράκι" μας. Έτσι φθάσαμε στη σημερινή σήψη.

Αν θέλουμε να βάλουμε τα πράγματα σε μία σειρά, χρειάζεται πρώτα να ξεκαθαρίσουμε τις λέξεις. Μετά είναι ευκολότερο να ρίξουμε μία γόνιμη ματιά στην Ελληνική Ιστορία, ώστε να βρούμε πώς θα καταφέρουμε να οργανωθούμε.

Η φυσική έννοια της δημοκρατίας, λοιπόν, ταυτίζεται -ελληνιστί!- με το νόημα που δίνει η ετυμολογία της λέξης. Δήμος είναι το σύνολο των πολιτών. Σημαίνει τη συνέλευση, τη φυσική παρουσία όλων των πολιτών σε ένα καθιερωμένο χώρο. Εκεί, δημοσίως, ενημερώνονται και αποφασίζουν.

Αποφασίζουν το ΤΙ θα γίνει, την ουσία. Μαζί, αναθέτουν την εκτέλεση, το ΠΩΣ θα υλοποιηθεί η απόφαση δηλαδή, σε συγκεκριμένα πρόσωπα.

Ιστορική συνέχεια

Υπό αυτό το φυσικό νόημα του όρου, μορφές δημοκρατίας υπήρξαν στον τόπο μας κατά καιρούς:

- οι ομηρικές συνάξεις,

- η σπαρτιατική Απέλλα,

- η αθηναϊκή Εκκλησία του Δήμου,

- η βυζαντινή Κοσμόπολις, και

- ο κοινοτισμός στα χρόνια της τουρκοκρατίας.

Ο κοινοτισμός επέζησε μέχρι τις μέρες μας, αλλά υποβαθμίσθηκε κυρίως λόγω των γραφειοκρατικών και συγκεντρωτικών μηχανισμών που επέβαλαν διαδοχικά το "Σχέδιο Καποδίστριας" και το "Σχέδιο Καλλικράτης".  Περιθωριοποιήθηκαν και ελαχιστοποιήθηκαν οι δημόσιες συναθροίσεις πολιτών.

Η δημοκρατία, συνεπώς, υπήρξε διαχρονικός θεσμός στον Ελληνισμό, και αδιάλειπτο χαρακτηριστικό γνώρισμά μας. Η λέξη δημοκρατία, μόνον, είναι της κλασσικής Αθήνας. Και, στις μέρες μας, έφθασε να αποδίδει κάτι ριζικά διαφορετικό και -εν τέλει- αποτυχημένο.

Άλλο δημοκρατία, άλλο κοινοβουλευτισμός.

Υπό το ως άνω φυσικό νόημα του όρου, προφανώς, ο κοινοβουλευτισμός δεν είναι δημοκρατία. Ούτε μορφή δημοκρατίας. Η αμεσότητα στη λήψη πολιτικών αποφάσεων, είναι συστατικό και αναπόσπαστο στοιχείο της δημοκρατίας.

Έχει επιτηδείως επινοηθεί, μάλιστα, ο όρος "άμεση δημοκρατία". Πρόκειται για πλεονασμό. Είναι σαν να ζητάει κανείς στο περίπτερο "κρύο παγωτό".  Έτσι, ως "ζεστό παγωτό", είναι αντιφατικός όρος η "αντιπροσωπευτική δημοκρατία".

Η δι' αντιπροσώπων λήψη πολιτικών αποφάσεων, δεν αφορά τη δημοκρατία -εν ολίγοις.

Φυσικά, ο κοινοβουλευτισμός μπορεί κάλλιστα να είναι -ιδίως για άλλους λαούς- μία θαυμάσια ιδέα, αλλά όχι και δημοκρατία. Η σχετική συζήτηση επί της ουσίας, έκλεισε ερμητικά με την τύχη που επιφυλάχθηκε στο 61,2% του δημοψηφίσματος του '15. Και επιβεβαιώθηκε με τις περιπέτειες του Brexit.

Ήδη η -υπαρξιακών διαστάσεων- σοβούσα κρίση, αποδεικνύει ότι ο σύγχρονος κοινοβουλευτισμός παρέχει "καπετάνιους του γλυκού νερού". Η σε εξέλιξη πανδημία, αντιμετωπίζεται με φοβικά και σπασμωδικά μέτρα, χωρίς στοιχειώδη στρατηγική σκέψη. Αντιφατικές πολιτικές, χωρίς έστω εσωτερική συνοχή, υποδεικνύουν πανδημία ανοησίας.

Μοιραία, προκύπτει ανάγκη ευρύτερων θεσμικών αλλαγών. Έρχεται στην επικαιρότητα η ανάγκη άμεσης συμμετοχής των πολιτών στη λήψη πολιτικών αποφάσεων. Εξ ου και το ψάχνουμε.

Το διαχρονικό ομηρικό πρότυπο

Ο Όμηρος, δίνει ανάγλυφες παραστάσεις λειτουργίας των συνάξεων. Δίνει ποικιλία περιπτώσεων δημόσιων διαλόγων και αντιπαραθέσεων, τόσο των Αχαιών, όσο και των Τρώων. Αναδεικνύει, στα μάτια του προσεκτικού αναγνώστη, τόσο τα προτερήματα, όσο και τα ελαττώματα του θεσμού.

Ο Όμηρος, έχει άποψη για το μυστικό της δημοκρατίας. Και βάζει το θεό Ήφαιστο, το κακοποιημένο παιδί του Δία και της Ήρας, να την σκαλίζει περίφημα στην ασπίδα του Αχιλλέα.

Κι ήταν στη μέση εκεί δυο τάλαντα χρυσάφι απιθωμένο,                                       Σ508
όποιος απ᾿ όλους φρονιμότερα μιλούσε να το πάρει.

Είναι στη "μία πολιτεία" του, την ευδαίμονα. Με τους γάμους, τους χορούς και τα τραγούδια. Κι όταν τύχει κι ανάψει καβγάς (νείκος), η κοινωνία έχει το ως άνω απλό κριτήριο για τη δίκαια κρίση που θα αποδεχθεί.

Στην "ἑτέρην πόλιν " του, χωρίς το μυστικό, υπάρχει διαρκής διχογνωμία. Καβγάδες, φονικά. Διχόνοια. Δυστυχία.

Η θεμελιώδης επιλογή της κοινωνίας

Στο θεσμό της ανταμοιβής του φρονιμότερου, προφανώς, ενυπάρχει η επιλογή της κοινωνίας για τη δικαιοσύνη. Ενυπάρχει καλή προαίρεση.

Επίσης προφανώς, αυτός ο θεσμός συνεπάγεται να μιλούν μόνον όσοι έχουν να πουν κάτι σημαντικό. Και μιλούν όσο χρόνο δικαιολογούν αυτά που λένε. Απλά πράγματα, αβίαστα.

Η φίμωση των ηγετικών φωνών από τα κάτω

Θεωρητικά, στη σύναξη έχει δικαίωμα να μιλήσει οιοσδήποτε το επιθυμεί. Δεν υπάρχει κάποιος που να δίνει το λόγο, ή να τον στερεί προκαταβολικά.

Στην πράξη, όμως, δεν λείπουν τα παρατράγουδα. Ο πολύς Οδυσσέας, διδάσκει λεκτικό τραμπουκισμό απέναντι στον απλό οπλίτη Θερσίτη, που είχε προφέρει ανεπιθύμητες αλήθειες. Ακολουθεί γενικός χλευασμός.

Αντιστοίχως, δεν υστερεί κι ο πολύς Έκτορας. Επανειλημμένως, μεταχειρίζεται άδικα τη σωστή φωνή του Πολυδάμαντα.

Ο εθνικός μας ποιητής, θέλει τον Θερσίτη χωλό και ανάπηρο, ενώ τον Πολυδάμαντα "μιάς νύχτας γέννα" με τον Έκτορα...

Οι απαρχές της εριστικής διαλεκτικής

Και οι δύο μεγάλοι πρωταγωνιστές των εκατέρωθεν συνάξεων, ο Οδυσσέας και ο Έκτορας, μεταχειρίζονται διάφορα μέσα για να κερδίσουν το ακροατήριο. Τις περισσότερες φορές, αποτελούν υπόδειγμα. Λίγες φορές, όμως, αυθαιρετούν.

Αιώνες αργότερα, ο Αριστοτέλης θα δώσει το όνομα "εριστική διαλεκτική" στην τέχνη να κερδίζει κανείς σε μία λογομαχία, έχει δεν έχει δίκιο.

Στο διασημότερο "ομηρικό καβγά", λ.χ., μεταξύ του στρατηλάτη Αγαμέμνονα και του πρωτοπολεμιστή Αχιλλέα, η μεσολαβητική παρέμβαση του σοφού Νέστορα θα λήξει κόντρα στο δίκιο. Χάνει το δίκιο του ο Αχιλλέας, επειδή απλώς βρίζει. Άλλο θέμα ότι έβρισε καθ' υπόδειξιν Αθηνάς και Ήρας...

Το σπαρτιατικό πρότυπο

Στη Σπάρτη δεν μιλούσε οιοσδήποτε. Εισηγούνταν οι "έφοροι". Διακεκριμένοι πολίτες, εκλεγόμενοι με κριτήρια κύρους. Κατόπιν μιλούσαν οι δύο βασιλείς, και οι γέροντες. Κι ακολουθούσε ψηφοφορία διά βοής.

Κατά το πνεύμα του εμπνευστή του πολιτεύματος Λυκούργου, το κύρος των εφόρων εγγυώνταν την επιμελημένη έκφραση της λαϊκής βούλησης.

Το αθηναϊκό πρότυπο

Η διαδικασία δημόσιας ενημέρωσης των πολιτών στην κλασσική Αθήνα, ήταν στην άλλη άκρη. Στη Σπάρτη δεν είχε δικαίωμα λόγου κανένας απλός πολίτης, ενώ στην Αθήνα είχαν όλοι.

Το αποτέλεσμα, όμως, ήταν τραγικό. Η εριστική διαλεκτική έφθασε σε ακραίες υπερβολές. Δημαγωγοί κέρδιζαν εύκολα συμπάθειες και ψήφους. Κατά τον Πλάτωνα, επικρατούσαν συχνά "αυτοσχεδιάζοντες και μη επιστάμενοι", δηλαδή προχειρολόγοι. Κατά τον ίδιο, η δημοκρατία υπήρξε "πόλεως νόσημα".

Αυτή η άκριτη και αφύσικη ισότητα, δεν είχε τρόπο να στερήσει το λόγο σε αναιδείς. Δεν είχε άμυνα στη δημαγωγία. Και έφθανε στο απόγειο με το θεσμό-όνειδος του εξοστρακισμού. Εξορίζονταν διακεκριμένοι Αθηναίοι πολίτες, για μία ολόκληρη 10ετία, χωρίς όχι μόνον απολογία αλλά ούτε καν κατηγορητήριο.

Τα αποτελέσματα γνωστά.

Το νόημα της αριστοδημοκρατίας

Ο όρος "αριστοδημοκρατία", είναι ιδέα του υπογράφοντος. Εκφράζει την βασική μορφή δημοκρατίας του Ελληνισμού, έχοντας το πρώτο συνθετικό "αριστο-" ως επίθετο. Ουσιαστικό, είναι η δημοκρατία.

Το πνεύμα αριστοδημοκρατίας, διαπνέει εκουσίως την εξάσκηση του δικαιώματος της δημόσιας διατύπωσης γνώμης. Κανείς δεν παίρνει το λόγο, αν πρόκειται να θεωρηθεί ότι δεν είπε τίποτα σημαντικό ή καινούργιο. Καθένας, έχει το φιλότιμο να απασχολεί την ομήγυρη όσο δικαιολογούν αυτά που λέει.

Το πνεύμα ισότητας, στην αθηναϊκή εξαίρεση, κατ' εφαρμογή της Αριστοτελικής θεωρίας της μεσότητας, είναι έλλειψη. Το πνεύμα αποκλεισμού, στη σπαρτιατική εξαίρεση, είναι υπερβολή. Το πνεύμα αριστοδημοκρατίας, είναι μεσότητα.

Αυτό το πνεύμα αριστοδημοκρατίας, καλούμαστε να διακρίνουμε -τηρούμενο ή μη-τόσο στον Όμηρο, όσο και στη μετέπειτα Ιστορία μας. Και να δούμε αν και πόσο το θέλουμε...

Η web-αριστοδημοκρατία

Το διαδίκτυο, λοιπόν, δίνει νέα δυνατότητα συμμετοχής όλων των πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, προσφέροντας την ευκαιρία για αποκατάσταση της δημοκρατίας -υπό την ως άνω φυσική έννοια.

Διαδικτυακή φυσική παρουσία, δημόσια τεκμηρίωση, δομημένος ελεύθερος διάλογος, τεχνολογικά προηγμένη κωδικοποίηση θέσεων, ηλεκτρονική ψηφοφορία.

"Too good to be true"

Η αγγλική έκφραση του "πολύ καλό για να είναι αλήθεια", είναι το κύριο εμπόδιο για να γίνουν όλα αυτά πράξη. Συνεπώς, πριν γίνει πολίτευμα, θα χρειασθεί πρώτα να αποδειχθεί ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ομάδας Ελλήνων.

14 Ιουνίου 2020

Κώστας Τζαναβάρας

Για περισσότερα:

ΕΛΛΗΝΟΠΡΕΠΕΣ ΚΡΑΤΟΣ - Πρόταση Εθνικού Οράματος

Τί σόϊ ειδικοί ρυθμίζουν τη ζωή μας;

Σχολαστικοί, ασυνάρτητοι και αμετανόητοι -"μαϊντανοί" οι εξαιρέσεις. Αυτή είναι εν ολίγοις η ωμή πραγματικότητα. Και η κοινωνία μας όχι μόνον δεν το καταλαβαίνει, όχι μόνον δεν είναι σε θέση να το αντιληφθεί, αλλά ούτε καν το σκέπτεται.

Ως σχολαστικοί, εστιάζουν υπερβολικά στις λεπτομέρειες και τους στόχους της ειδικότητάς τους, χάνοντας τη γενική εικόνα. Όχι απλώς βλέπουν το "δέντρο" χάνοντας το "δάσος", αλλά ασχολούνται επιμόνως με το "κουκουνάρι" χάνοντας την επαφή με την πραγματικότητα.

Ως ασυνάρτητοι, σε φέρνουν σε απορία τί υποστηρίζουν, πού το πάνε, τί προβλέπουν... Είναι τόσο κραυγαλέα τα δείγματα παραλογισμού, ώστε προβάλλει ανεξήγητη η παρουσία τους. Μοιραία, "σπρώχνουν" τους περισσότερους σε φανταστικές θεωρίες συνωμοσίας. Λες και μπορούν να κάνουν μακρόπνοα πλάνα άνθρωποι που καταφανώς "δεν βλέπουν πέρα από τη μύτη τους".

Ως αμετανόητοι, δεν είναι σε θέση καν να αναρωτηθούν αν έκαναν κάποιο λάθος. Ενστικτωδώς, όμως, κουκουλώνουν τα λάθη τους με νέα. Έχουν την ικανότητα να αντιδρούν γρήγορα, με αντανακλαστικές κινήσεις.

Ξέρουν το σύστημα, τους κανόνες του, την πολυδιάσπαση των "άλλων". Έτσι επιπλέουν, εκμεταλλευόμενοι το ρεύμα. Έτσι φαίνονται κυρίαρχοι των εξελίξεων, και δείχνουν τετραπέρατοι συνωμότες. Χωρίς τους μηχανισμούς προβολής και παραπλάνησης, είναι μηδενικά.

Οι επί του κορωνοϊού φωστήρες ειδικοί γιατροί μας, λόγου χάριν, δεν μας έχουν εισέτι ελεήσει με την υψηλή απάντησή τους στην καίρια ερώτηση: τί κόστος έχει μία καραντίνα στη δημόσια υγεία; Τί λένε, φευ!, οι δάσκαλοι, οι ψυχολόγοι, οι παθολόγοι;

Το χειρότερο: ουδείς ειδικός, άλλης ειδικότητας, τους έχει επισημάνει το στοιχειώδες: χωρίς επαρκή απάντηση στην ως άνω καίρια ερώτηση, οι αποφάσεις εγκλεισμού είναι επιστημονικά απαράδεκτες. Πέραν πάσης αμφιβολίας.

Αφού απαντήσουν, ενυπογράφως!, ας μας πουν και την άποψή τους για το σουηδικό μοντέλο.

Αυτή την εβδομάδα, είχαμε και ένα εντελώς κραυγαλέο φαινόμενο παραλογισμού.

Βρέθηκαν, ως γνωστόν, 12 κρούσματα σε πτήση από το Κατάρ με 91 επιβάτες. Αλλά, και οι 12, είχαν απλώς περάσει transit από το Εμιράτο. Και κανείς δεν υποστηρίζει ότι υπάρχει λόγος να γίνονται έλεγχοι για κορωνοϊό σε αεροπορικώς διερχόμενους.

Οι φωστήρες μας, λοιπόν, απαγόρευσαν τις πτήσεις από Κατάρ. Όχι δηλαδή τις πτήσεις από τις χώρες προέλευσης. Ψάξε βρες γιατί.

"Καλά τους έκαναν!" υποστήριξε δημοσίως fb-φίλη, κάθε άλλο παρά ατάλαντη. Το απελπιστικό, βέβαια, δεν είναι  το "καλά" -αν και: από πού κι ως πού;

Αυτό το "τους έκαναν", τί στο καλό εννοεί; Χάρη τους κάνουμε που τους αφήνουμε να προσγειώνονται στα μέρη μας; ή μήπως ο ...πάμπτωχος εμίρης του Κατάρ κλαίει τώρα με αναφιλητά;

Κάπως έτσι, χάνεται η λογική, διαφεύγει η ουσία. Σωστά;

Το όλο σκηνικό (διανομής σανού με την τσουγκράνα), αποδίδεται πλέον ούτω πως: Στου κουφού την πόρτα, παρ' την πόρτα και φεύγα!

Όθεν, ας πάμε σε μηνύματα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Σε παρθένο θέμα, ακόμη πιό χαρακτηριστικό.

Ούτε λίγο ούτε πολύ, ανακοινώθηκε ότι στις ΗΠΑ, το μήνα Μάϊο, προστέθηκαν 2,5 εκατομμύρια jobs, ενώ οι φωστήρες ειδικοί περίμεναν να χαθούν 7,5 εκατομμύρια.

Κανονικά, 10 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, σε σύνολο κάπου 150 εκατομμυρίων, συνιστούν διαφορά ορατή δια γυμνού οφθαλμού. Έτσι δεν είναι;

Εν τούτοις, οι παταγωδώς διαψευσθέντες ειδικοί, παρότι θα όφειλαν να σκίσουν τα πτυχία τους, επιμένουν δημοσιεύοντας νεώτερες ονειρώξεις ευσεβών πόθων τραγωδίας. Δεν αποδέχονται καν ότι την Επιστήμη την έχουμε για τις προβλέψεις. Επιστήμη χωρίς προβλέψεις, δεν είναι Επιστήμη.

Αρχιτέκτονας, ας πούμε, είναι αυτός που προβλέπει σωστά ότι το σπίτι θα μας εξυπηρετεί και θα μας αρέσει. Στατικός, αυτός που προβλέπει σωστά ότι το σπίτι θα αντέξει σε σεισμό. Σεισμολόγος, αυτός που προβλέπει σωστά τους σεισμούς της περιοχής. Κ.ο.κ.

Συνεπώς, οικονομολόγος είναι αυτός που προβλέπει σωστά (τουτέστιν: μέση τιμή, απόκλιση) την απασχόληση. Αλλιώς, είναι οικονομολόγος μόνον στα χαρτιά.

Ακόμη χειρότερα, παρακάτω, ένας έλεγχος του θέματος από πιό κοντά, αποκαλύπτει εντυπωσιακά φαινόμενα αντιεπιστημονικής σύγχυσης.

Κατ' αρχήν, για να ξέρουμε για τι μιλάμε, τα στοιχεία Μαΐου αναφέρονται στη δεύτερη εβδομάδα του. Κι από τότε, έχουν περάσει κιόλας τρεις εβδομάδες, σε μιά εποχή ιλιγγιωδών μεταπτώσεων.

Επίσης, δεν πρόκειται για απογραφή αλλά για δειγματοληπτική στατιστική, κυλιομένου δείγματος. Τυχαία επιλέγονται οι εκάστοτε φρέσκοι του δείγματος, και γίνεται συνέντευξη με απογραφέα. Λόγω κορωνοϊού, ανταποκρίνονται κάπου 45%, έναντι περίπου 82% προηγουμένως. Και ουδείς[;] σκέφθηκε τις τηλεδιασκέψεις...

Οι ίδιοι απογραφόμενοι, ερωτώνται συνεχώς και στους επτά επόμενους μήνες. Και μόνον τώρα, στην πανδημία, έφθασε να απαντούν κάπου 30% μέσω διαδικτύου.

Ενδεικτικές επισημάνσεις ουσίας.

Δεν υπάρχει "κουτάκι" για απουσία από την εργασία "για προληπτικούς λόγους υγείας". Κι αν δεν έφθανε το τρίμηνο του κορωνοϊού για να εφευρεθεί, τί έγινε άραγε στις προηγούμενες πανδημίες;

Δεν έχουν καταφέρει ακόμη να ξεχωρίσουν την άδεια απουσίας (furlough) από την απόλυση (layoff). Αντιγράφω την ερμηνεία του φαινομένου: "The household survey does not have a formal measure or definition of furlough" (Η έρευνα για τα νοικοκυριά δεν έχει επίσημο μέτρο ή ορισμό της άδειας απουσίας).

Δεν έχουν καταφέρει ακόμη να ξεχωρίσουν την καταγραφή γεγονότων από τους χαρακτηρισμούς και τις ταξινομήσεις. Είναι άλλο γεγονός, π.χ., το αν ο απογραφόμενος πληρώνεται, άλλο αν εργάζεται. Ή, πάλι, δεν είναι απλούστερο να καταγράφεται πόσες ώρες εργάσθηκε και πόσες ώρες απουσίασε;

Έτσι, με κουραστικές κωδικοποιήσεις, βασανίζουν απογραφείς και απογραφόμενους. Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης. Χώρια τα αξεπέραστα εμπόδια που βάζει η τοιαύτη κωδικοποίηση σε νεώτερες ταξινομήσεις και θεωρίες.

Δεν έχουν καταφέρει ακόμη ούτε καν να συνεργάζονται αυτόματα με την αντίστοιχη ηλεκτρονική βάση της κοινωνικής ασφάλισης. Που, μάλιστα, τηρείται συνεχώς ενήμερη. Και ξαναρωτάνε τα ίδια...

Έχουμε να κάνουμε, συνεπώς, με -γενικά μιλώντας!- ειδικούς που δυσκολεύονται στους ξεκάθαρους ορισμούς, στις αναγκαίες διακρίσεις, στην εξαγωγή συμπερασμάτων... Στην αμφιβολία τη γόνιμη, στην ανατρεπτική σκέψη. Στα χρήσιμα αποτελέσματα.

Τί να τους πει κανείς, όθεν, για προσωποκεντρικό σύστημα; -όχι γραφειοκεντρικό. Τί να τους πεις για προσωποκεντρική βάση δεδομένων πολλαπλών χρήσεων; Που να συγκεντρώνει ολόκληρη την αγορά εργασίας, την ασφάλιση. Μετά, και την τραπεζική δανειοδότηση, τη φορολογία...

Ένα σύστημα που να συγκεντρώνει real time τα στοιχεία που η Wall Street περιμένει πώς και πώς τρεις βδομάδες αργότερα. Και σαφώς ακριβέστερα.

Τουτέστιν: ένα συντριπτικό πλήγμα στη γραφειοκρατία, και όχι μόνο. "Get the job done" που λέει και μιά ψυχή.

Αυτά, λοιπόν, με τα ...συμπτωματικά.

7 Ιουνίου 2020

Κώστας Τζαναβάρας