Η Γερμανία «Ιφιγένεια» της τεχνητής νοημοσύνης; -ΟΡΘΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

Η μυθική Ιφιγένεια ήταν κόρη του αρχηγού της εκστρατείας των Αχαιών εναντίον των (επίσης Ελλήνων) Τρώων. Ο άνεμος –λέει ο μύθος– δεν ήταν ούριος, για καιρό, και δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν τα καράβια της εποχής. Και, για να φουσκώσουν τα πανιά τους, ο αρχηγός Αγαμέμνονας αποδέχθηκε χρησμό μάντη να θυσιάσει την κόρη του στην θεά Άρτεμη.

Σε αυτό το ταπεινό άρθρο, θα κάνω μια φιλότιμη προσπάθεια να αναδείξω ΕΓΚΑΙΡΩΣ τις επίκαιρες αναλογίες που εισάγει ο τίτλος.

Μια εκστρατεία, ένα μακρινό ταξίδι δηλαδή, και μάλιστα σε αχαρτογράφητα νερά, είναι και η αποκαλούμενη «τεχνητή νοημοσύνη» –οι εφαρμογές της. Δεν πρόκειται ακριβώς για πόλεμο, αλλά για οικονομικό πόλεμο.  

Καλά-καλά, ούτε οι ίδιοι οι πρωτοπόροι προγραμματιστές δεν έχουν ξεκαθαρίσει τι ακριβώς είναι αυτό το καινούργιο φρούτο. Στην πραγματικότητα, παίρνει δικαιωματικά την περίοπτη ταμπέλα ο,τιδήποτε σε λογισμικό διαδικτύου είναι πολύ διαφορετικό από ό,τι ξέραμε.

Ξεφεύγοντας από αμπελοφιλοσοφίες, μπορούμε απλώς να μιλάμε για ποικίλες εφαρμογές λογισμικού που ανταποκρίνονται στο «και πολύ πιο γρήγορα, και πολύ πιο σωστά, και πολύ πιο οικονομικά». Τελεολογία.

Ενδεικτικά, ας σκεφθούμε τι σημαίνει «αυτό-οδηγούμενο αυτοκίνητο». Δεν είναι μακρινή ονείρωξη –έχει προαναγγελθεί για φέτος. Και κανείς[;] δεν θα στοιχημάτιζε ότι νομικοί ή/και ηθικοί ενδοιασμοί θα το «κόψουν στα σήματα».

Ένα τέτοιο αυτοκίνητο δημοσίας χρήσεως, λοιπόν, θα μπορούμε να το καλούμε, θα μας πηγαίνει εκεί που θέλουμε, θα πληρώνουμε ελάχιστα την εξυπηρέτηση. Ούτε Ι.Χ., ούτε διπλώματα, ούτε parking, ούτε μπελάδες με συνεργεία, ούτε τεκμήρια, ούτε καν αναμονή στα βενζινάδικα. Θεαματική μείωση τροχαίων ατυχημάτων –δεν έχει τέλος ο κατάλογος των αμέσων αλλαγών.

Και είναι ακόμη πιο ατελείωτος ο κατάλογος των επερχομένων εμμέσων αλλαγών. Με θεαματικά λιγότερα αυτοκίνητα, λόγου χάριν, ούτε οι αυτοκινητοβιομηχανίες αλλά ούτε και οι πόλεις θα είναι κάτι σαν αυτά που ξέρουμε.

Ανάλογες πρωτοποριακές καινοτομίες, ετοιμάζονται σε πολλούς ακόμη τομείς. Ιατρική, νομικά, νερό, ενέργεια, αγροτικά ρομπότ –δεν έχει τέλος ούτε αυτός ο κατάλογος.

Όλα αυτά, και –ακόμη περισσότερο– όλα όσα δεν φανταζόμαστε, συνιστούν μετάβαση σε έναν άλλο κόσμο. Και έχουν πολλαπλή σχέση με την «Ιφιγένειά» μας. Η Γερμανία, και κατ’ επέκταση η Ευρωπαϊκή «Ένωση», δεν δείχνει να πολυκαταλαβαίνει ότι έρχονται κοσμογονικές αλλαγές. «Αφασία».

Όχι μόνον δεν ανησυχεί για τις αυτοκινητοβιομηχανίες της, όχι μόνον δεν πολυκαταλαβαίνει ότι η Αμερική έχει αγρίως το πάνω χέρι σε όλα αυτά, όχι μόνον δεν συνειδητοποιεί ότι δεν έχει «μυαλά» ικανά να δουν «πέρα από την μύτη τους», αλλά δεν καταλαβαίνει καν το στοιχειώδες: στις μεγάλες αλλαγές χρειάζεται αναλόγων προσόντων ηγεσία.

Αντ’ αυτών, η Ευρώπη φαίνεται να νομίζει ότι μπορεί να αγνοεί ακόμη και τα στοιχειώδη της Επιστήμης στην Διοίκηση Επιχειρήσεων: ηγεσία είναι η διαχείριση της αλλαγής –όχι της καθημερινότητας. Η Ευρώπη νομίζει ότι μπορεί να εμπιστεύεται το μέλλον της σε «ηγέτες» που κανείς δεν θα έπαιρνε για C.E.O.

Και νομίζει ότι έτσι θα συνεχίσει να εμπνέει εμπιστοσύνη σε μαλθακά κεφάλαια, πρόθυμα να αρκεσθούν σε μηδενικές ή και αρνητικές αποδόσεις ομολόγων.

Οι παλιοί αναγνώστες άρθρων του υπογράφοντος στο analyst.gr, ίσως θυμούνται κάτι για «Μία διαδικτυακή εφαρμογή που είναι ικανή να αλλάξει την Ελλάδα». Εν ολίγοις: ένα πρόγραμμα που να συνδυάζει όλα ανεξαιρέτως τα μέσα μεταφοράς.

Τουτέστιν: ένα πρόγραμμα «μπροστά» –ήδη από το ’14– από τα αυτό-οδηγούμενα που δεν έχουν έλθει ακόμη. Ικανό –έστω στον σχεδιασμό του– να στείλει στα αζήτητα τα καινούργια αμερικάνικα φρούτα. Να παίζουν, στην καλύτερη περίπτωση, περιθωριακό ρόλο σε ένα σύστημα που τα νικά, αξιοποιώντας τα σημερινά μέσα. Που δεν στέλνει στην ανεργία ολόκληρους κλάδους, και μάλιστα από την μία μέρα στην άλλη.

Αφασία.

Μακαρίως υπνώττουσα η Ευρώπη, δεν είναι σε θέση να καταλάβει τι εστί Donald J. Trump. Βαυκαλίζεται ότι μπορεί να τον απομονώσει πολιτικά, μέσα από αστήρικτους απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς. Και αδυνατεί να αντιληφθεί το στοιχειώδες: σε ηγετικά προσόντα, δεν υπάρχει στην ευρωπαϊκή πολιτική ούτε καν κάποιος που να μπορεί να του δέσει τα κορδόνια των παπουτσιών. Με ψυχρά τεχνοκρατικά κριτήρια –αν καταλαβαινόμαστε…

Για τις κοσμογονικές αλλαγές που έρχονται, η Αμερικανική επιχειρηματική ελίτ έβγαλε Πρόεδρο κάποιον που διεκήρυξε κάτι που ουδείς ευρωπαίος έκανε τον κόπο να προσέξει: νίκη στον παγκόσμιο ανταγωνισμό (Economic Vision/1.Winning the global competition). 

Αντιθέτως, είναι αμφίβολο αν η Ευρωπαϊκή επιχειρηματική ελίτ αντιλαμβάνεται ακόμη και καταξιωμένα επιστημονικά δόγματα, όπως του Δαρβίνου: «Δεν είναι το πιο δυνατό από τα είδη αυτό που επιβιώνει, ούτε το πιο έξυπνο. Επιβιώνει αυτό που είναι πιο καλά προσαρμόσιμο στις αλλαγές».

Παρ’ όλα αυτά, κατά πάσα πιθανότητα, υπάρχει ακόμη χρόνος. Σίγουρα, όμως, όχι για χάσιμο. Να βάλω και ποιητική υπόκρουση: «Η πεταλούδα δεν μετράει μήνες αλλά στιγμές, και έχει χρόνο αρκετό». Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ.

Κάτι ακόμη, όχι ασήμαντο: Στην Ιλιάδα, δ-ε-ν υπάρχει Ιφιγένεια. Αντί για τη θυσία της, υπήρξε κάτι σημαδιακό. Μπροστά στα μάτια του στρατεύματος, φίδι έφαγε οκτώ νεογέννητα σπουργίτια, μαζί με την μάνα τους.

Αν προσχωρήσει κανείς στην δεισιδαιμονία, καθώς οι άνδρες άφηναν τα σπίτια τους για τον πόλεμο, είναι προφανής η αντιπολεμική ερμηνεία του οιωνού. Προτιμήθηκε, όμως, άλλη ερμηνεία. Ο αετός που έφαγε με τη σειρά του το φίδι, άλλωστε, έδινε πατήματα σε βολικές δημαγωγικές κορώνες.

Αν μη τι άλλο, βρήκαμε ελαφρυντικά για τα σημερινά χάλια μας: στην Ελλάδα, και κατ’ επέκταση στην Ευρώπη, έχει βαθιές ρίζες η εθελοτυφλία. Ιδιαίτερα, απέναντι στις εκάστοτε δευτερογενείς συνέπειες. Αόρατον, όθεν, ως αντιδημοφιλές, το «όψιμον οψιτέλεστον».

Κόρινθος 18 Μαρτίου 2018

Κώστας Τζαναβάρας