Πώς αποδεικνύεται ότι οι Ντάνινγκ & Κρούγκερ πάσχουν από το φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ

Αφορμή για το παρόν έκτακτο πόνημα, ήταν μία συζήτηση στον τοίχο του Hristos Fotopoulos σχετικά με το άρθρο «Το Φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ ή γιατί οι χαζοί άνθρωποι νομίζουν ότι είναι έξυπνοι» από το site «ΤΙ ΛΕΣ ΤΩΡΑ;»

Οι σχετικές με το θέμα απόψεις του υπογράφοντος, παρουσιάζονται με μορφή συνέντευξης, αξιοποιώντας και όσα προέκυψαν στην fb-συζήτηση. Επίσης, ελήφθησαν κάποια συμπληρωματικά στοιχεία για τη σχετική θεωρία από το αντίστοιχο λήμμα της Βικι «Φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ».

Κώστα, τι σε πείραξε τόσο πολύ στο άρθρο και τη θεωρία;

Προβάλλονται –και γίνονται αμάσητα αποδεκτές– κοινοτυπίες, τιποτολογίες και προχειρολογίες της πανεπιστημιακής ελίτ, μόνον και μόνον για να «ευλογήσει τα γένια της» και να διατηρήσει τη θέση της.

Βαριές κουβέντες. Θα τις στοιχειοθετήσεις –υποθέτω. Να τα πάρουμε από την αρχή: Τι αφορά το φαινόμενο;

Φυσικά. Αφορά την ψυχολογική προκατάληψη, όπου ένα άτομο πιστεύει ότι είναι πιο έξυπνο και πιο ικανό από ό, τι είναι στην πραγματικότητα. Συμβαίνει και το αντίθετο.

Πώς το στοιχειοθετούν;

Διαπιστώνουν τα εξής σε αυτούς που ρώτησαν:

·         αποτυγχάνουν να αναγνωρίσουν τη δική τους έλλειψη δεξιοτήτων

·         αποτυγχάνουν να αναγνωρίσουν την έκταση της ανεπάρκειας

·         αποτυγχάνουν να υπολογίσουν με ακρίβεια τις δεξιότητες άλλων

·         αντιλαμβάνονται και αναγνωρίζουν τη δική τους έλλειψη ικανότητας μόνο αφού εκτεθούν σε κατάρτιση για αυτή τη δεξιότητα

Είναι κοινότυπα όλα αυτά;

Ναι, πολλαπλώς. Είναι γνωστό στην Επιστήμη ζήτημα. Ο Περικλής π.χ., στον «Επιτάφιο Λόγο» του, λέει «αμαθία μεν θράσος λογισμός δε όκνον φέρει». Ο Σωκράτης υπέδειξε [και κάτι σωστό]: «Γνώθι σαυτόν».

Αλλά και, νωρίτερα, ο Όμηρος δείχνει με τον τρόπο του το πρόβλημα με την υπερεκτίμηση δυνάμεων. Π.χ. με την απόφαση του Έκτορα να μονομαχήσει με τον Αχιλλέα, την ψευδαίσθηση του Αγαμέμνονα ότι θα νικήσει τους Τρώες και χωρίς τον Αχιλλέα, την έπαρση του Οδυσσέα απέναντι στον Κύκλωπα κ.α.

Αντίστοιχα, έχουν ειπωθεί από τον Κομφούκιο, τον Δαρβίνο, τον Μπέρτναλντ Ράσσελ κ.α.

Γιατί είναι τιποτολογία;

Καταπιάνονται με στατιστική απόδειξη ενός γνωστού θέματος. Πόσο μάλλον, με λάθος στατιστική έρευνα.

Πώς στοιχειοθετείς τα περί προχειρολογίας;

Αρκούμενοι σε μία στατιστική έρευνα, με το ερωτηματολόγιο και τις «σωστές» απαντήσεις που κρίνουν αυτοί, φθάνουν να σηκώνουν τα χέρια ψηλά για λύση του προβλήματος. Απαντάνε με στειρότητα στην ερώτηση «γιατί;» που υποτίθεται ότι απάντησαν.

Τι το λάθος έχει το ερωτηματολόγιο;

Αναφέρεται ότι οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν [μόνον] σε εξετάσεις χιούμορ, λογικής, επιστήμης και γραμματικής.

Λείπει κάτι κατά την γνώμη σου;

Σαφώς. Λείπουν ερωτήσεις κρίσεως, όπως και φαντασίας, δημιουργικότητας.

Γιατί θα έπρεπε να υπάρχουν και τέτοιες ερωτήσεις;

Για να ερευνηθούν οι λόγοι που κάποιοι υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους. Οι εξετάσεις ανταποκρίνονται στα μέτρα και σταθμά της πανεπιστημιακής ελίτ. Αυτή διαλέγει τις ερωτήσεις, αυτή βαθμολογεί τις απαντήσεις. Όσοι δεν έχουν ισοπεδωθεί, όσο θα ήθελε η ελίτ, έχουν ψυχολογικούς λόγους να αμύνονται στην αδικία.

Μήπως έτσι δικαιώνεις τις τεράστιες ποσότητες αερολογίας από ημιμαθείς με ύφος 10 καρδιναλίων που βλέπουμε στο fb;

Όχι. Αφ’ ενός δεν τις δικαιώνω –τις εξηγώ. Αυτή είναι μία από τις κρίσιμες διαφορές που δεν καταλαβαίνουν οι τρόφιμοι της πανεπιστημιακής ελίτ. Επίσης, είναι μάλλον μεμονωμένα περιστατικά. Απλώς ηχούν ως κύμβαλα.

Αφ’ ετέρου, έχω δείγματα τέτοιας συμπεριφοράς, κραυγαλέα μάλιστα, από άτομα που θα αρίστευαν στα τεστ των Ντάνινγκ & Κρούγκερ. Ακόμη και από καθηγητές πανεπιστημίων και πολυτεχνείων.

Δηλαδή;

Εκδηλώνουν την ίδια συμπεριφορά που [υποτίθεται ότι] μελετήθηκε στο εν λόγω φαινόμενο. Απέναντι σε απόψεις που ξεπερνούν τα όρια της λεγόμενης «συνήθους επιστήμης», αποκαλύπτουν την πνευματική τους ένδεια. Υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους, όπως και τις επιδόσεις της τρέχουσας επιστήμης.

Το πας πολύ μακριά. Να πάμε στην καθ’ αυτό διάγνωσή σου για τους Ντάνινγκ & Κρούγκερ;

Ευχαρίστως. Λένε για το «Mount Stupid», που εμφανίζεται «όταν έχεις αρκετή γνώση για ένα ζήτημα για να μιλήσεις γι αυτό, χωρίς την σοφία να μαζέψεις όλα τα γεγονότα ή να διαβάσεις για το θέμα.»

Ε λοιπόν: Ούτε μάζεψαν τα γεγονότα, όταν αράδιασαν τις τιποτολογίες τους, ούτε διάβασαν για το θέμα. Είναι εμφανές ότι τους λείπουν γνώσεις από άλλες επιστήμες. Ασχολήθηκαν μόνον με στατιστική, και μάλιστα «της κακιάς ώρας». Επίσης, παραλείπουν επιδεικτικά να ασχοληθούν κάπως φιλοσοφικά με το ζήτημα.

Τι σημαίνει να ασχοληθούν φιλοσοφικά με το ζήτημα;

Να ψάξουν τις αιτίες, και μάλιστα τις απώτερες. Και να δουν και ευρύτερα το φαινόμενο της έλλειψης κριτικής σκέψης.

Μας λείπει κριτική σκέψη;

Σαφέστατα. Και οι ευθύνες είναι 100% στην πλευρά της πανεπιστημιακής ελίτ. «Κούραση, τύπος, πόζα» οι θυρεοί τους κατά Δημήτρη Λιαντίνη. Η ελεύθερη κριτική σκέψη είναι κάτι που απεχθάνονται βαθιά. Και το κρύβουν με την δήθεν κριτική σκέψη που καλλιεργούν, στα όρια σκέψεων που θέτουν οι ίδιοι.

Γι’ αυτό και το βολικό ερωτηματολόγιο στην έρευνα των Ντάνινγκ & Κρούγκερ.

Να το πω κι αλλιώς: ερεύνησαν –υποτίθεται– την ελαττωματική κρίση ως προς την αυτοαξιολόγηση. Χωρίς να ερευνήσουν αν υπάρχει ευρύτερα ελαττωματική κρίση σε άλλα θέματα. Σε θέματα αδιάφορα με την αυτοεκτίμηση των ερωτωμένων. Το στοιχειώδες Εγώ, επηρεάζει τις απαντήσεις, όταν σε ρωτάνε για τον εαυτό σου.

Ναι, αλλά αυτοί που υποτιμούν τον εαυτό τους;

Πολύ καλή ερώτηση! Είναι οι ισοπεδωμένες προσωπικότητες των πανεπιστημίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι υποβαθμίζουν αυτό το εύρημα. Ίσως, μάλιστα, το παρουσιάζουν και ως προτέρημα. Ενώ είναι το σύμπλεγμα κατωτερότητας που τους ενέπνευσαν.

Να γυρίσουμε σε κάτι που προσπεράσαμε. Ποιες γνώσεις υποστηρίζεις ότι τους λείπουν από άλλες επιστήμες;

Όρεξη να έχεις να μετράς. Η βασική που τους λείπει είναι ότι το θέμα είναι πρωτίστως φιλοσοφικό. Υπό την έννοια ότι η φιλοσοφία είναι το υπεροικοδόμημα των επιστημών. Χωρίς αυτό το επίπεδο σκέψης, τους είναι αδύνατον να συνεκτιμήσουν τι λένε οι άλλες επιστήμες. Και τα πιο χοντρά, τα λένε η Παιδαγωγική Ψυχολογία και η προχωρημένη Νευρολογία.

Τι λέει η Παιδαγωγική Ψυχολογία;

Έχουμε Προκρούστειο Εκπαιδευτικό Σύστημα. Και αντί για «μάθηση δι’ ενοράσεως», έχουμε «μηχανιστική μάθηση». Ο δάσκαλος μιλάει και ο μαθητής καταλαβαίνει. Έχουν πέσει τόσο χαμηλά, ώστε δεν καταλαβαίνουν ότι πρόκειται για χοντρό λάθος. Είναι έγκλημα. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει κριτική σκέψη.

Και η προχωρημένη Νευρολογία;

Εκεί χάνεται η μπάλα. Μιλάμε για χοντρό πρόβλημα, και σε έκταση πανδημίας. Δικό μου συμπέρασμα, από ένα καταπληκτικό  βιβλίο, για το οποίο ετοιμάζω εκτενή παρουσίαση: «Φαντάσματα στον εγκέφαλο – Ερευνώντας τα μυστήρια του νου», Β.Σ. Ραματσάντραν, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης.

Η ουσία: Αφ’ ενός, βαθιά κατανόηση των ψυχολογικών αμυντικών μηχανισμών. Αφ’ ετέρου, απλές λύσεις. Ευφυείς και ανέξοδες. Ό,τι πιο μισητό για την πανεπιστημιακή ελίτ. Γι’ αυτό και οι τιποτολογίες φωστήρων που συζητήσαμε.

Ευχαριστώ πολύ.

12.8.18

Κώστας Τζαναβάρας