Ψυχογράφημα του μέσου υποστηρικτή της καραντίνας

Άνανδρο, κάπως, είναι να φέρνει κανείς σε δύσκολη θέση έναν απλό άνθρωπο που υποστηρίζει την καραντίνα. Δεν του είναι και τόσο απλό να δικαιολογήσει τις απόψεις "του", καθώς έχει απορροφήσει άκριτα σκέψεις άλλων. Και όταν διαπιστώσει τα κενά του, ο φίλος μας, είναι θεωρητικά πιθανό ακόμη και να καταρρεύσει η αυτοεκτίμησή του.

Σε αυτά τα πλαίσια, το κείμενο που ακολουθεί, απευθύνεται στο ολιγάριθμο κοινό που εξακολουθεί να με τιμά με την προσοχή του, το οποίο εκτιμώ ότι δεν θα κάνει κακή χρήση. Στην κρίση αυτού του κοινού, άλλωστε, τίθεται το αυτοσχέδιο ψυχογράφημα.

"Τί γνώμη έχεις για τα μέτρα καραντίνας;"

Αμηχανία, μπορεί να φέρει ακόμη κι αυτή η απλή ερώτηση. Δεν είναι συνηθισμένος να του ζητείται η γνώμη. Δεν ξέρει τί σημαίνει συζήτηση χωρίς ένταση. Δεν μπορεί να πιστέψει το ενδεχόμενο κάποιος να ενδιαφέρεται πραγματικά για τη γνώμη ενός απλού ανθρώπου.

Η πρώτη απάντηση, βέβαια, θα είναι κάτι σαν "πολύ καλά", "καμάρι μας και παγκόσμιο", "καλά που τα πήραμε και δεν γίναμε Αγγλία" και τα συναφή.

Η δυσφορία, του φίλου μας, αρχίζει να γίνεται έντονη, όσο προχωράμε σε ερωτήσεις που ζητούν το σκεπτικό της γνώμης, κάπως πιό αναλυτικά. Ακόμη περισσότερο, δυσκολεύεται να ανέβει ένα επίπεδο σκέψης παραπάνω.

Τα γεγονότα, είναι το πρώτο επίπεδο. Τα κριτήρια, όμως, είναι σε δεύτερο επίπεδο. Η άγνοια γεγονότων, περιορίζει τα συμπεράσματα. Και τα διαστρέφει. Η άγνοια περί τα κριτήρια, όμως, αφήνει τη σκέψη χωρίς πυξίδα.

Ο φίλος μας, πολύ απλά, δεν αντιλαμβάνεται το εξής σημαντικό: έχει κάθε δικαίωμα να του αρέσει το μπάσκετ, αλλά αυτό δεν του δίνει το δικαίωμα να μετράει ένα ματς βόλλεϋ με καλάθια.

Τουτέστιν: εκτός από το κριτήριο της ελαχιστοποίησης του αριθμού των θυμάτων, υπάρχουν κι άλλα κριτήρια στρατηγικής. Κόστος στη δημόσια υγεία δεν έχει μόνον ο κορωνοϊός -έχει κι η καραντίνα.

"Έχουμε θανάτους ΑΠΟ κορωνοίό και θανάτους ΜΕ κορωνοϊό; Πώς είναι σωστό να τους ξεχωρίζουμε;"

Ο φίλος μας, πάντα, δείχνει να μην αντιλαμβάνεται ότι ακόμη και οι στατιστικές χρειάζονται προσοχή. Πρέπει να ξέρουμε τί μετράμε. Συνυπάρχοντας καρδιακό πρόβλημα και λοίμωξη κορωνοϊού, π.χ., τί γράφουμε για την εκάστοτε αιτία θανάτου;

Υπάρχει μάλιστα διάχυτη η αντίληψη ότι κάτι τέτοια είναι στην κρίση των γνωστών επαϊόντων τηλεοπτικών αστέρων. Ότι δηλαδή, ειδικά και ανεξήγητα, δεν αξίζει τον κόπο να εξετάσουμε ούτε τη συμβατότητά τους με τις σχετικές ειδικές προδιαγραφές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.)

Για τους ίδιους λόγους, δεν αξίζει τον κόπο να εξετάσουμε ούτε γιατί αυτές οι ειδικές έχουν το δικαίωμα να αποκλίνουν από τις αντίστοιχες γενικές, όπως και από άλλες ειδικές αλλά συγγενείς.

Ακόμη πιό ακατανόητο, είναι το πνεύμα μεσότητας. Ένας υγιής, που πεθαίνει ξαφνικά από πνευμονία κορωνοϊού, είναι το ένα άκρο. Ένας με κορωνοϊό, που σκοτώνεται σε τροχαίο, είναι το άλλο άκρο. Και, ανάμεσα στην καραμπινάτη αιτία και την καραμπινάτη σύμπτωση, υπάρχει όλο το φάσμα επιπτώσεων συννοσηρότητας επί των "μοιραίων ακολουθιών".

Κάπως έτσι, ίσως δεν είναι και τόσο πολλοί αυτοί που αντιλαμβάνονται τη διαφορά μεταξύ αιτίας και αφορμής.

Πώς, λοιπόν, ένας θάνατος από καρδιά με αμελητέο ρόλο της λοίμωξης κορωνοϊού, καταγράφεται στα επιτεύγματα του σύγχρονου ιού-φονιά; Συνεπώς, γιατί να καταγράφονται όλα ως λοιμώξεις;

Ο φίλος μας, όλα αυτά τα θεωρεί αμπελοφιλοσοφία. "Οι ειδικοί, ξέρουν". Το ότι οι ίδιοι επαΐοντες ειδικοί δεν σκέφθηκαν να του πάρουν την πίεση πριν και μετά τις ειδήσεις, δεν του λέει κάτι. Αυτό ειδικά, δεν είναι θέμα δημόσιας υγείας.

"Γιατί βάζουμε σε καραντίνα όπως-όπως τους πάντες, αντί να προστατεύουμε προσεκτικά τους ευάλωτους;"

Αυτή η σκέψη, τουλάχιστον στο παρόν έσχατο blog, υπάρχει από τις 15 Μαρτίου.

Ο φίλος μας, λέει ότι τώρα μπορούμε να το εξετάσουμε ως εναλλακτικό ενδεχόμενο. Στην πραγματικότητα, μόλις τώρα αντιλαμβάνεται ότι η στρατηγική της καραντίνας δεν είχε μέλλον. Ότι δηλαδή η καραντίνα έχει και παράπλευρες απώλειες, κάθε άλλο παρά αμελητέες. Πριν, δεν το έβλεπε.

Ο φίλος μας, πισωγυρίζοντας, λέει και ότι θα υπάρξουν προβλήματα με την καραντίνα των ευάλωτων. Φέρνει παραδείγματα τέτοιων προβλημάτων, και τα προβάλλει έντονα. Δεν αντιλαμβάνεται τις προτεραιότητες. Αν υπάρχουν πρωτεύοντες λόγοι να αλλάξει η στρατηγική, τα υπόλοιπα είναι απλώς προβλήματα προς επίλυση.

Τώρα πιά, όλο και περισσότεροι, καταλαβαίνουν ότι χρειάζεται να φροντίσουμε για την κοινωνία και τη νέα γενιά. Δεν είναι όλα λοιμώξεις και Λοιμωξιολογία, εν ολίγοις.

"Γιατί τώρα χαλαρώνουμε την καραντίνα; τί άλλαξε εν τω μεταξύ;"

Ο φίλος μας, δεν αντιλαμβάνεται τη μεταφορικά διατυπωμένη "μπηχτή":  ο ευνουχισμός, είναι σαφώς η πιό αποτελεσματική μέθοδος αντισύλληψης. Η φροντίδα για τα επείγοντα, δηλαδή, δεν μπορεί να χαντακώνει το μέλλον.

Τελικά, δεν είναι και τόσο απλό να περιφρονεί κανείς την απλή ερώτηση: ποιός θα καλύψει τη ζημιά; Κάπου εκεί, φθάνουμε στην ερώτηση-ματ, που αποκαλύπτει μύχια συναισθήματα, αλλά και ανείπωτα συμφέροντα.

"Πόσα θα έδινες από την τσέπη σου για την κάλυψη των ζημιών της καραντίνας;"

Αν τα πράγματα είναι όπως παρουσιάζονται συνοπτικά παραπάνω, διαπιστώνεται χαρακτηριστική απουσία συγκροτημένης σκέψης. Υπάρχει πρόβλημα στο διάλογο, υπάρχει δυσανεξία στην αντίθετη άποψη. Είναι αδύνατοι οι διεξοδικοί συλλογισμοί.

Και αυτό το καταφανές πρόβλημα στη σκέψη, πιό βαθιά, εδράζεται σε άβυσσο συναισθημάτων και ενστίκτων.

Πού βρισκόμαστε;

Η τεράστια καμπάνια συμμόρφωσης, πέτυχε αναμφίβολα τον αντικειμενικό σκοπό της. Οι στημένοι σωφρονισμοί άτακτων, σε απ' ευθείας τηλεοπτική μετάδοση, έπεισαν και ενθουσίασαν.

Ουδείς σκέπτεται αν οι άτακτοι της παραλιακής της Θεσσαλονίκης, ή του άτακτου καρναβαλιού της Πάτρας, επιβάρυναν. Οι πάντες, ανησυχούν για τα νέα -τα παλιά δεν λένε κάτι.

Το γνωστό πείραμα κοινωνικής μηχανικής, "των πέντε πιθήκων", επιβεβαιώθηκε. Το τηλεοπτικό κοινό δαιμονοποιεί ακόμη και τους κολυμβητές. Καταδικάζει χωρίς καν απολογία.

Πού πάμε;

Οι εμπνευστές των μέτρων, βρίσκονται αντιμέτωποι με την επιτυχία τους. Ιδίως, εν όψει της κρίσιμης τουριστικής περιόδου, μένει να δούμε τί άλλο θα σκαρφισθούν οι στρατηγοί της καραντίνας.

Αλλά κι εμείς, φαίνεται να είμαστε εγκλωβισμένοι στο επίπεδο νοημοσύνης τους. Ψάχνουμε για συνωμοσίες στα κρυφά, αντί να βλέπουμε καλά τί γίνεται μπροστά στα μάτια μας. Μήπως και μεταπεισθούν οι πλανημένοι καλοπροαίρετοι. Τουτέστιν: όσοι διακεκριμένοι συμπράττουν, νομίζοντας ότι δεν υπάρχουν σοβαρές εναλλακτικές.

10 Μαΐου 2020

Κώστας Τζαναβάρας