Μέχρι πού θα φθάσει ο λήθαργος της Ευρώπης;

Απάντηση: ειλικρινά δεν γνωρίζω. Αλλά θα κάνω μία φιλότιμη προσπάθεια να το διερευνήσω. Και, στην πιθανή ερώτηση «ποιός λήθαργος της Ευρώπης;», μια πρώτη απάντηση: Ο λήθαργος είναι κάτι σαν το κέρατο. Ο αμέσως ενδιαφερόμενος, το μαθαίνει τελευταίος.

Ο καθημερινός μας εφιάλτης

Σίγουρα, πάντως, ο μεγαλύτερος εχθρός της ηρεμίας του σημερινού Ευρωπαίου, είναι ο Πρόεδρος Trump. Αυτός ανακατεύει καθημερινά την επικαιρότητα, με ο,τιδήποτε εκκεντρικό, παράτολμο, απρόσμενο και εκνευριστικό. Ξεπερνάει μακράν τις αγωνίες για το Brexit, όπως και τις έγνοιες για τα ουκ ολίγα εσωτερικά προβλήματα της Ευρώπης.

Αυτό που τον κάνει ασυναγώνιστο ως ταραξία, τω ώντι, είναι εκείνο το «δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει με δαύτον» που εμπνέει αβίαστα. Επί πλέον, τώρα πια, πήραμε χαμπάρι ότι, αυτά τα απίστευτα που λέει, είναι ικανός και να τα κάνει. Ακόμη και περισσότερα κι απ’ ό,τι είχαμε φαντασθεί.

Σε αυτό το κλίμα πανικού που προκαλεί, κάνει από πάνω και πλάκες. Μέσα στη σύγχυση, ο ταλαίπωρος ευρωπαίος, όχι απλώς δυσκολεύεται να ξεχωρίσει τις πλάκες πάνω στη «φάση», αλλά αδυνατεί και να τις καταλάβει έστω και εκ των υστέρων. Εκτός των άλλων, η μνήμη χρυσόψαρου αποτελεί πλέον κανόνα. Αντίληψη λεπτής ειρωνείας;

Κάποιες ενοχλητικές ερωτήσεις

Αν χρειαζόμαστε παράδειγμα, ας σκεφθούμε την επικείμενη δεύτερη συνάντηση Trump-Κιμ στο Ανόϊ του Βιετνάμ. Η ερώτηση είναι σκληρή: τι εύχεται ο Ευρωπαίος;

Αν εύχεται να πάνε όλα καλά, και πάνε, θα πανηγυρίζει στις 28 τρέχοντος; Αν εύχεται να στραβώσει το πράγμα, είναι έτοιμος για ένα ακόμη καπρίτσιο του πλανητάρχη; Κι αν είναι ακόμη αχώνευτο το γνωστό “America first”, πώς να πάει κάτω το διαφαινόμενο “Donald first”;

Ακόμη χειρότερα, σε αυτό το κλίμα πανικού πάντα, είναι που αυτή η αμήχανη ταραχή διαπνέει πλέον ακόμη και επίσημους λόγους της άλλοτε κραταιάς ηγέτιδος της Ευρωπαϊκής «Ένωσης». Στη χώρα της, άλλωστε, έγκυρες δημοσκοπήσεις βρίσκουν ότι οι ΗΠΑ θεωρούνται η μεγαλύτερη απειλή για την παγκόσμια ειρήνη. Τουτέστιν: μεγαλύτερη από τη Β.Κορέα και τη Ρωσία.

Ούτως εχόντων των πραγμάτων, τί είναι; ηρεμία ή λήθαργος; Μπορεί κανείς να περιμένει ψύχραιμους ελιγμούς; Μπορεί να περιμένει επινοήσεις απεγκλωβισμού; Αντεπίθεση; Υπέρβαση;

Να το πάρουμε αλλιώς;

Συνεχίζοντας τη φιλότιμη προσπάθεια, προτείνω την ιδέα του «χρήσιμου κροκόδειλου». Ιδέα που απορρέει ως παραλλαγή του γνωστού αποφθέγματος «αν ο κροκόδειλος έφαγε τον εχθρό σου, δεν σημαίνει ότι έγινε και φίλος σου».

Πολύ απλά, όσο ο κροκόδειλος τρώει τον εχθρό σου, είναι κάτι σαν φίλος σου, και σίγουρα σου είναι χρήσιμος. Υπό αυτό το πνεύμα, αντέχει κάπως κανείς να δει ποιους κατασπαράζει ο περί ου «κροκόδειλος». Έχουμε λοιπόν και λέμε:

-         Πρώτον, την αθλιότητα που αποκαλείται «τύπος», και δη «αντικειμενικός» (“crooked media”).

-         Δεύτερον, τη γραφειοκρατία (“bureaucracy”) και την κρατική σπατάλη (“underbudget”).

-         Τρίτον, το διεφθαρμένο πολιτικό κατεστημένο (“totally corrupt political establishment”).

-         Tέταρτον, τον παγκοσμισμό (“globalism”), υπέρ του πατριωτισμού (“patriotism”).

-         Και, πέμπτον, τη διαιώνιση διεθνών εκκρεμοτήτων (“endless wars”).

Αυτά τα βασικά, έχω τη γνώμη ότι φθάνουν και παραφθάνουν για όσους έχουν ανατρεπτικές δημιουργικές διαθέσεις. Για όσους, δηλαδή, ενδιαφέρονται αφ’ ενός να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι και αφ’ ετέρου να εκμεταλλευτούν το κλίμα ανατροπής, συνεχίζοντας με τις ανατροπές που επιθυμούν.

Για όσους ανησυχούν για το περιβάλλον, προ ημερών έφτιαξε μία σοβαρή επιτροπή εμπειρογνωμόνων για να βάλει κάτω το ζήτημα. Έχει κι ο ίδιος παιδιά κι εγγόνια. Τη συμφωνία των Παρισίων την θεωρεί ασύμφορη ανοησία, δεν αδιαφορεί για το περιβάλλον.

Αλλά και για όσους ανησύχησαν για τα προεδρικά συγχαρητήρια στους πρωταίτιους της συμφωνίας των Πρεσπών, μήπως πρώτα να τσεκάρουμε αν έχουμε να κάνουμε με ασύλληπτης θρασύτητας fake news; Το κείμενο, πάντως, ξενίζει. Η στάση, επίσης. Στα επίσημα sites Λευκού Οίκου και Μαξίμου, δεν υπάρχει κάτι. Να το ψάξουμε; ή δεν το χωράει ο νους μας;

Ρεαλισμός ή ψευδαισθήσεις;

Η Αμερική δεν αστειεύεται. Σε βαθμό που συναγωνίζεται τη Ρωσία και την Κίνα. Άλλο θέμα τα αστεία του Trump, και πώς τα καταλαβαίνει κανείς –εγκαίρως η μη.

Αλλά, φευ!, το ερώτημα είναι τι κάνει η Ευρώπη. Κι αλίμονο αν δεν έχει κάτι καλύτερο από τις κλάψες που ακούσθηκαν προ ημερών στο Μόναχο. Εν ολίγοις, η ουσία της ιδέας Merkel: θα άδουν όλα τα πρόβατά μαζί, σε ντο μείζονα, και –πού θα πάει;– θα το ρίξει στη δίαιτα ο κροκόδειλος.

Η Ευρώπη αυταπατάται. Μπερδεύει το πως είναι τα πράγματα με το πως θα έπρεπε να είναι, σε βαθμό που δεν έχει ούτε καν κάποια αξιόλογη άποψη για το πώς θα έπρεπε να είναι. Υπερτιμά τις τρέχουσες δυνάμεις της. Ένα standing ovation προβάτων, θεωρείται απάντηση στο λύκο. Ποιός κροκόδειλος;

Η πρόκληση της Ιστορίας

Κυρίως, όμως, η Ευρώπη καθυστερεί χαρακτηριστικά να καταλάβει ότι της ανήκει ο ιστορικός ρόλος να δει πέρα από τον Trump και την Αμερική. Η Ευρώπη, υποστηρίζω, έχει να απαντήσει στην βασική ερώτηση: «Τι είναι άνθρωπος;», στην εποχή των media, του internet, των υπερόπλων, των τρισεκατομμυρίων και –κυρίως!– της τεχνητής νοημοσύνης.

Μόνο ευρωπαϊκά μυαλά θα ασχοληθούν με τον επανασχεδιασμό ενός κόσμου ανθρώπινου. Εκεί ακριβώς έγκειται ο ιθύνων ρόλος της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένης της σημερινής. Η Ελλάδα μόνον είναι σε θέση να οδηγήσει στο «Ουκ εν τω πολλώ το ευ, αλλ’ εν τω ευ το πολύ», τον κόσμο της απληστίας και της υπερκατανάλωσης. Και σε πολλά άλλα ισχυρά και αναγεννητικά. Αλίμονο αν αργήσουμε να το καταλάβουμε.

Η σκληρή πραγματικότητα

Η σημερινή Ευρώπη, όμως, έχει την Ελλάδα για υποτελή παρία. Ουδείς βάζει κάτω τη σύγκριση των καθεστώτων Βενεζουέλας – Ελλάδας.

Εκπλήσσει η αδικαιολόγητη οικονομική κατάσταση της Βενεζουέλας, αλλά όχι και της Ελλάδας. Σκανδαλίζουν οι προεδρικές εκλογές της Βενεζουέλας, αλλά όχι και ο βιασμός του 61,2% ΟΧΙ και η κυβέρνηση του 22%. Συγκινούν οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας του Καράκας, αλλά όχι και τα συλλαλητήρια της Θεσσαλονίκης.

Υπάρχει εξήγηση. Κανείς, ως γνωστόν, δεν βοηθάει το πληγωμένο λιοντάρι. Αντιθέτως, επιχειρείται μεθοδικά αφελληνισμός της Ελλάδας.

Ευλόγως αναρωτιέται κανείς: τι θα μπορούσε να πείσει την Ευρώπη, και κυρίως τη Γερμανία, ότι διέξοδος είναι ο εξελληνισμός της; Εκτός, φυσικά, από την πρόσκρουση στην σκληρή πραγματικότητα.

Λένε, λοιπόν, ότι το μεγαλύτερο «πανηγύρι» ξεκινά όταν πέφτουν –μέρες που ‘ναι– οι μάσκες.  Αλλά ακόμη είμαστε στους πανηγυρισμούς για την «απίστευτη αίσθηση χιούμορ» της περί ης ηγέτιδος…

Κόρινθος 24 Φεβρουαρίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας