Η Ευρώπη του τελευταίου αιώνα, ευθύνεται για βαρύ έγκλημα
κατά της ανθρώπινης σκέψης: έκανε επιστήμη την προπαγάνδα. Απλώς, στις μέρες
μας, την προπαγάνδα τη λέμε επικοινωνία. Την παραπειστική επικοινωνία, τη λέμε
επικοινωνιακό παιχνίδι. Το ύπουλο επικοινωνιακό παιχνίδι, αυτό που πειράζει ανεπίτρεπτα
το ανθρώπινο υποσυνείδητο, είναι απλώς επάγγελμα. Είναι μία ακόμη επιστημονική
ειδικότητα, ολίγον άγνωστη στο πλατύ κοινό.
Η ουσία αυτής της –κατ’ ευφημισμόν– επικοινωνίας, είναι η
ίδια με της προπαγάνδας: κατασκευάζει εικονικές «αλήθειες», εν αγνοία του
ανθρωπίνου λογικού. Αυτές τις κατασκευασμένες αλήθειες, τις ανακατεύει με
βολικές αλήθειες. Έτσι πουλιώνται οδοντόπαστες, έτσι υφαρπάζονται ψήφοι.
Αλλά, σύντομα, η προπαγάνδα γίνεται boomerang. Σκοτώνει τη σκέψη. Έτσι, χωρίς
το άλλοτε συγκριτικό της πλεονέκτημα, η Ευρώπη συμμετέχει πιά ασθμαίνοντας στον
παγκόσμιο ανταγωνισμό.
Να το δούμε αναλυτικά;
Hitler & Πολιτική Επικοινωνία
Είναι χαρακτηριστικό ότι, ο σύγχρονος Ευρωπαίος, αδυνατεί να
συγκρίνει ορθολογικά τη σημερινή Πολιτική Επικοινωνία με τη χιτλερική
προπαγάνδα. Αδυνατεί, δηλαδή, να αναγνωρίσει τις ουσιώδεις ομοιότητες και να
στοιχειοθετήσει τις όποιες διαφορές.
Μία τέτοια στοιχειοθετημένη σύγκριση, προϋποθέτει φιλαλήθεια.
Προϋποθέτει κριτική στάση, διάθεση για βάσιμη και επιμελή σύγκριση. Προϋποθέτει
απροκατάληπτη παρατήρηση, απροκατάληπτο συλλογισμό, απροκατάληπτο συμπέρασμα.
Υπάρχουν;
Επί πλέον, όμως, προϋποθέτει και κάτι μάλλον πιο δύσκολο για
σύγχρονα ευρωπαϊκά μυαλά: τη σαφή διάκριση του ΤΙ από το ΠΩΣ. Γιατί; Επειδή το
προκείμενο αφορά τη μέθοδο, το ΠΩΣ. Δηλαδή: άλλο θέμα ο εθνικοσοσιαλισμός, ο
ρατσισμός και η επιθετικότητα του Hitler, κι άλλο θέμα η τεχνική της χιτλερικής προπαγάνδας.
Η μέθοδος της σύγχρονης τεχνικής πολιτικής επικοινωνίας, πολύ
απλά, είναι μετεξέλιξη της τεχνικής της χιτλερικής προπαγάνδας. Η φιλοσοφία, και η ουσία, παραμένει
ίδια. Κάποιος που ξέρει τα βασικά και των δύο, συμφωνεί αβίαστα.
Με οδηγό την Ιστορία
Ρητορική ερώτηση: Διδάσκονται, άραγε, τα μυστικά της χιτλερικής
προπαγάνδας στα σημερινά σχολεία της Ευρώπης; Διδάσκονται στο μάθημα της
Ιστορίας, ώστε να μαθαίνουν τα παιδιά μας τί ακριβώς υπόκειται της μεγαλύτερης τραγωδίας της Ευρώπης; Διδάσκονται στο
μάθημα της Αγωγής του Πολίτη, ώστε να μεγαλώνουμε πολίτες με αντισώματα στη
χειραγώγηση;
Στην Ιστορία, πάντως, θα μπορούσαν να ειπωθούν πολλά και
διδακτικά. Ο Hitler «έβαλε τα γυαλιά» στο Στάλιν. Η προπαγάνδα, μαζί με τη
διαβολή και τη ραδιουργία, θεώθηκε από τον Παπισμό. Που διαδέχθηκε τη Ρώμη.
Στην Αρχαία Αθήνα, επιτήδειοι δημαγωγοί, έβρισκαν τρόπους να
κερδίζουν εντυπώσεις και ψήφους, ανεξάρτητα αν είχαν δίκιο ή όχι. Η περιβόητη «εριστική
διαλεκτική», υπονόμευσε τη δημοκρατία, και τελικά κατέστρεψε την Αθήνα.
Το ίδιο το «αβγό του φιδιού», την ιδέα της χειραγώγησης
μαζών, τον αχαρακτήριστο τρόπο της εξουσίας να κάνει τον άνθρωπο πειθήνιο κοπάδι
από γίδια, είχε αποκαλύψει ήδη ο Όμηρος, στη Β’ ραψωδία της Ιλιάδας.
Ατενίζοντας κανείς την ιστορική
αναδρομή, ίσως κάνει το λάθος να σκεφθεί μοιρολατρικά. Ίσως, να μη διακρίνει
ότι «ο κόμπος έφθασε στο χτένι». Αλλά, αν το δημογραφικό δείχνει άσχετο, η
διεθνής συγκυρία υποδεικνύει σαφώς «κόμπο».
Τα χειρότερα της
Αμερικής
Φυσικά, χρειάζεται να δούμε ότι, σε αυτήν την τελευταία δραματική
φάση ανάπτυξης της προπαγανδιστικής τεχνολογίας, συμπρωταγωνίστησε η Αμερική.
Κάπου πριν το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, άλλωστε, και σίγουρα μετά από αυτόν, η
Αμερική άρχισε να σκέπτεται ξανά ευρωπαϊκά.
Σιγά-σιγά, η Αμερική έπαυε να είναι η χώρα όπου πληρώνεσαι
την αξία σου. Όλο και περισσότερο, έπαιζε ρόλο η κλίκα, αλλά και τα τυπικά
προσόντα. Στημένα παντού. Μαζί, εδραιωνόταν το άθλιο δόγμα του μεγιστάνα του
Τύπου, διατυπωμένο στην κλασική κινηματογραφική ταινία “Citizen Cane”: «Ο κόσμος θα πει αυτό που θα του πούμε εμείς να πει».
Μπαίναμε πιά στη χειρότερη φάση ισοπέδωσης: στην εποχή της
τηλεόρασης.
Η αδιανόητη εξέλιξη
Η απάντηση της Αμερικής σε αυτόν τον κατήφορο, ήταν το
φαινόμενο Trump.
Ένας 70χρονος δισεκατομμυριούχος, δαιμόνιος επιχειρηματίας, είδε
καλά την κατάσταση. Κι αντί να πάρει σύνταξη και να πάει για γκόλφ, κατέβηκε
στην πολιτική. Το ένστικτό του, του έλεγε ότι «έχει θέμα». Αξιοποίησε την
καταφανή προσωπική του υπεροχή, σε συνδυασμό με το νέο μέσο: το internet. Και βγήκε Πρόεδρος
της Αμερικής, με μηδαμινή δαπάνη. Έτσι απλά.
Είναι βέβαιο ότι ο ιστορικός του μέλλοντος θα μείνει
άναυδος. Κι ακόμη πιο βέβαιο είναι ότι θα του αναγνωρίσει ότι στάθηκε ατρόμητος
απέναντι στον «τύπο».
Το φαινόμενο Trump,
είναι ό,τι πιο ακατανόητο για τους σύγχρονους Ευρωπαίους. Ακατανόητο, επίσης, και
για τους ευρωπαϊκά σκεπτόμενους Αμερικανούς.
Προς την πλήρη επικράτηση
Ως Πρόεδρος πιά, όμως, αποκτούσε σιγά-σιγά συμμάχους. Κέρδιζε
αυτούς που έβαζαν το ΤΙ κάνει πάνω από το ΠΩΣ το κάνει. Έτσι κέρδιζε και τις
προεξοφλητικές δυνάμεις των αγορών. Και τις δικαίωσε, ανταμείβοντας πλούσια όσους
τον πίστεψαν.
Η ιθύνουσα τάξη της Αμερικής, τώρα πιά, έχει πάρει τις
υπερκομματικές αποφάσεις της. Αποφάσεις ουσίας, όχι γενικολογίες περί ενότητας.
Το καταλαβαίνουν, αυτοί που μπορούν να καταλαβαίνουν, βλέποντας απλώς προσεκτικά
την πρόσφατη “State Of The Union”
προεδρική ομιλία στο Κογκρέσο.
Αντιλαμβάνονται π.χ. τι σημαίνουν τα νεώτερα για το “Healthcare”, το σύστημα
υγείας. Το ζήτημα, δηλαδή, που στοχοποίησε τον πλανητάρχη στα μάτια των
Ευρωπαίων, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, όμως, η
Δημοκρατική Speaker σηκώθηκε να χειροκροτήσει πριν τον Αντιπρόεδρο. Και σαφώς
εντονότερα.
Κάπως έτσι, οι απροκατάληπτα και αντικειμενικά σκεπτόμενοι, αντιλαμβάνονται
την περίσταση. Και ιεραρχούν τις προτεραιότητες, αξιολογούν τις επιδιώξεις,
αντιπαρέρχονται τις μπλόφες, κρίνουν τις πράξεις, εστιάζουν στα αποτελέσματα.
Σε αυτό το πνεύμα, αντιλαμβάνονται και τι συμβαίνει στα
νότια σύνορα. Και πιο μέσα, στην πιάτσα των ναρκωτικών. Κι ακόμη πιο μέσα, στην
πιάτσα των χορηγών των πολιτικάντηδων.
Και, εν τέλει, μάλλον τώρα βρίσκουν περισσότερες επιβεβαιώσεις
των εκκεντρικών προβλέψεων για «επικοινωνιακά
πανίσχυρο Καίσαρα» και «ενάρετες
σαρωτικές αλλαγές».
Για περισσότερα: «Πού πηγαίνει
η Ευρώπη;» (18.9.16 –ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ φ.1513/22.9.16)
Μόνον ευρωπαϊκά σκεπτόμενοι δεν αντιλαμβάνονται τις κοινωνικές
προτεραιότητες και το διακύβευμα. Και η σύγκριση, σίγουρα, δεν θα αργήσει να
καταστεί καταφανής: αυτό που προβλέφθηκε επακριβώς το ’16, για πολλούς δεν
είναι ορατό ούτε το ’19.
Συμπτωματολογία
Θυμίζω, όμως, ότι μιλάμε για το σύγχρονο ευρωπαϊκό τρόπο
σκέψης. Για όσες και όσους, λοιπόν, εξακολουθούν να με τιμούν με την προσοχή τους,
να οι 7 μεγάλες πληγές του, μαζί με ενδεικτικές επισημάνσεις:
1η πληγή: Σύγχυση
Χρόνια σύγχυση ως προς τις λέξεις και το νόημά τους. Σύντηξη
παρατήρησης και κριτικής. Μπουρδούκλωμα αλήθειας και πραγματικότητας. Σύγχυση
ακόμη και στην Επιστημονική Μεθοδολογία.
-
Άλλο θέμα να μαθαίνεις αξιόπιστα τις επιδιώξεις και τις
πράξεις του Trump, κι
άλλο θέμα να συμφωνείς. Βασικό.
2η πληγή: Στρουθοκαμηλισμός
Αποστρέφεται το βλέμμα από τις ανεπιθύμητες αλήθειες.
-
Με τον τρόπο του, έφερε την Ειρήνη στην πολύπαθη
Κορεατική Χερσόνησο. Όχι;
3η πληγή: Νοσοαγνωσία
Η Ευρώπη όχι απλώς δεν βλέπει το πρόβλημα σκέψης, όχι απλώς
το θεωρεί ανάξιο λόγου, αλλά ούτε καν θα μπορούσε να το αντιληφθεί μέσα από
διάλογο.
-
Έδωσε χάρη σε Αφρο-Αμερικανή ισοβίτισσα, που έδειξε υποδειγματική
διαγωγή στη φυλακή. Καλεσμένη του, δάκρυζε επί ώρα, στη θέα του όρθιου
Κογκρέσου που την χειροκροτούσε, δίνοντάς της πρόσθετο θάρρος για το καινούργιο
της ξεκίνημα ζωής. Ρατσιστής λοιπόν;
4η πληγή: Ανακολουθία
Η Ευρώπη έχει έναν τρόπο να διακόπτει τη φυσική ακολουθία
ενός συλλογισμού, όταν πλησιάζει σε ανεπιθύμητες αλήθειες. Έχει κι εκείνον τον
τρόπο να βρίσκει περίτεχνες εξηγήσεις για τα ανεξήγητα.
-
Ερώτηση: πώς γίνεται ένας ρατσιστής να καλοδέχεται τους
νόμιμους μετανάστες;
5η πληγή: Ταμπελολατρεία
Οι ταμπέλες ήταν πάντα στη μόδα στην Ευρώπη. Ταμπέλες κάνουν
τη μάζα να πιστεύει και να προσκυνά, ταμπέλες την κάνουν να αναθεματίζει και να
καταψηφίζει.
Ταμπελοκαβγάδες είναι, σε έσχατη ανάλυση, όλη η τραγωδία της
Ευρώπης.
-
Εκτός από ρατσιστής και σεξιστής, ο Trump «είναι»
και απομονωτιστής. Για κάποιο λόγο, η Ευρώπη είναι υπέρ του ελευθέρου εμπορίου,
και όχι υπέρ του ελεύθερου, δίκαιου και αμοιβαίου εμπορίου. Για κάποιο λόγο, οι
ευρωπαϊκοί δασμοί σε αμερικάνικα προϊόντα, δεν συνιστούν προστατευτισμό.
Ποια ουσία στις ταμπέλες;
6η πληγή: Βραδύνοια
Εγκλωβισμένη στο γνωστό και το οικείο, παγιδευμένη σε
αναρίθμητους κανόνες, η Ευρώπη καθυστερεί χαρακτηριστικά να σκεφθεί
πρωτοποριακά. Το επιχείρημα-ματ “too good to be true” (πολύ καλό για να είναι αλήθεια), κολακεύει την διάχυτη πνευματική
οκνηρία, κλείνοντας ερμητικά την όποια συζήτηση.
-
Το ενδεχόμενο ο Trump να είναι –όπως ισχυρίσθηκε
προεκλογικά– ένας “insider”
(προνομιούχος) που θέλει να αλλάξει το σύστημα, απλώς δεν υπάρχει τρόπος να
προκύψει ως συμπέρασμα Ευρωπαίου.
-
Το 1946, ο Winston Churchill, διετύπωσε δημοσίως τη συνταγή
για την ευρωπαϊκή ενοποίηση: πρώτα στενές σχέσεις Γαλλίας-Γερμανίας, ιδίως
πολιτισμικές. Macron και Merkel,
έσπευσαν προ ημερών να το αντιληφθούν, μόλις 73 χρόνια μετά.
7η πληγή: Ευνουχισμός
Βυθισμένη στη γραφειοκρατία, και κυρίως στη γραφειοκρατική
αντίληψη της ζωής, η Ευρώπη έχει μπερδέψει τις προτεραιότητες. Απορροφημένη τυφλά
στην ταμπέλα «σεξισμός», έφθασε να σκοτώσει τον ανδρισμό. Ανέραστη πιά, ανέραστες
λύσεις ψάχνει και για το οξύ δημογραφικό
της πρόβλημα.
-
Τα Δημοκρατικά κορίτσια, με τα λευκά συνολάκια, που
χειροκρατούσαν όρθια τον …«σεξιστή», που τις έβγαζε πολλές στο μέτρημα, ήταν
απλώς το κερασάκι στην bipartizan τούρτα. Υπ’ όψιν.
Στερνή μου γνώση…
Εν κατακλείδι: Την παραδοσιακή βλακώδη αντίσταση της
ευρωπαϊκής σκέψης στην πρωτάκουστη αλήθεια, έχει αποδώσει με ακρίβεια ο Arthur Schopenhauer: «Κάθε αλήθεια περνά από τρία στάδια. Πρώτα
γελοιοποιείται. Ύστερα δέχεται σφοδρή αντεπίθεση. Στο τέλος, θεωρείται
αυτονόητη.»
Προφανώς, αυτό αποκλείεται να ισχύει και για τον
ακατονόμαστο και τις ριζοσπαστικές λύσεις του. Για τρεις πολύ-πολύ σοβαρούς
λόγους. Πρώτον, γιατί δεν τον γουστάρουμε. Δεύτερον, γιατί διαρκώς τσακώνεται
με τους προπαγανδιστές μας. Και τρίτον, γιατί είναι Αμερικανός –το κυριότερο.
Κόρινθος 17 Φεβρουαρίου 2019
Κώστας Τζαναβάρας
Σχετικά άρθρα:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου