Αριστεία χωρίς αρίστους ;

ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙ ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΤΟΥ ΒΑΡΒΑΚΕΙΟΥ

Διαβάζοντας κάπως διαγώνια το άρθρο «Αριστεία: Το συντομότερο μονοπάτι για την επιτυχία» του κ. Χρήστου Ταραντίλη, καθηγητή Διοικητικής Επιστήμης και Λήψης Αποφάσεων στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, έμεινα με μία γεύση «σκορδαλιά χωρίς σκόρδο».

Σχολίασα αμέσως «Ώστε αριστεία είναι οι μεγάλοι βαθμοί στο πλέον άθλιο εξεταστικό σύστημα του πλανήτη ;»

Προκάλεσα την «Ενδιαφέρουσα ένσταση» – όπως την χαρακτήρισα αμέσως – του συναπόφοιτου κ. Άγγελου Πολάτου :

«Από που προέκυψε ο συσχετισμός αριστείας / βαθμών; Ο κ. Ταραντίλης περιγράφει τις δράσεις που κάνει το συγκεκριμένο Τμήμα προκειμένου να επιτύχει ένα υψηλό επίπεδο (προς όφελος των φοιτητών του πρωτίστως).
Θεωρεί ότι έχει επιτύχει (το Τμήμα) καθώς είναι επιλογή των πιο "δυνατών" υποψηφίων σε αυτόν τον τομέα, πράγμα που αποδεικνύεται από την υψηλή του βάση...
Πολύ λογικός συσχετισμός.
Αναφέρει πουθενά ο άνθρωπος ότι αριστεία = μεγάλοι βαθμοί;
Δηλαδή πραγματικά, τα διαβάζετε τα άρθρα πριν τα σχολιάσετε;
Επίσης να υποθέσω ότι γνωρίζετε όλα τα εξεταστικά συστήματα του πλανήτη, ώστε να χαρακτηρίζετε το Ελληνικό ως το πλέον άθλιο;
Την έχουμε την ισοπέδωση στο τσεπάκι, ανά πάσα στιγμή...»

Και μετά το αίτημα του υποφαινόμενου για time out για απάντηση το βράδυ, ο καλός συναπόφοιτος, συνέχισε σε ακόμη πιο ενδιαφέρον και εποικοδομητικό ύφος :

«Υποθέτω ότι το "πλέον άθλιο κλπ." γράφτηκε καθ´υπερβολή, οπότε δε νομίζω ότι έχει νόημα να αναλυθεί περαιτέρω. Σίγουρα το εκπαιδευτικό μας σύστημα είχε και έχει πολλά προβλήματα.
Όμως σχετικά με την ερμηνεία του άρθρου, θα με ενδιέφερε μία επανατοποθέτηση.
Φιλικά.»

Διευκρινίζω, λοιπόν, σε ένα προς ένα και διαδοχικά στα τιθέμενα ζητήματα.

ΘΕΜΑ ΠΡΩΤΟΝ : Το πλέον άθλιο εξεταστικό σύστημα του πλανήτη

Υπάρχουν δύο επάλληλοι λόγοι : ο αντικειμενικός και ο ειδικός.

Αντικειμενικά, μία απλή σύγκριση με το σύστημα Ι.Β. (International Baccalaureate) θα ήταν απλώς σπατάλη χρόνου. Τόσο για τον γράφοντα όσο και για τον αναγνώστη.

Ο ειδικός λόγος, όμως, έχει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Και αφορά το ότι αυτό το εξεταστικό σύστημα υπάρχει για τα παιδιά αυτού του λαού ειδικά. Για τα παιδιά του ελληνικού λαού, με τα ελαττώματα και τα προτερήματά του.

Το βασικό ελάττωμά μας, η σε μανιακό βαθμό ανταγωνιστικότητά μας, η ομηρική «μήνις», οδηγεί σε αυτή την λύσσα των εξετάσεων που ξέρουμε. Σπανίζουν τα παιδιά που διαλέγουν τις σπουδές που τους αρέσουν, αλλά θα τους έβγαζαν overqualified σε σχέση με τα μόρια που συγκέντρωσαν. Οικογένειες στερούνται ακόμη και τα στοιχειώδη, για να παράσχουν ένα καλό ιδιαίτερο. Θερινές διακοπές και πενταήμερες σχολικές εκδρομές, στην πιο όμορφη ηλικία, χαραμίζονται για το κυνήγι του βαθμού. Η επιτυχία σε «καλή σχολή» είναι αυτοσκοπός.

Ας μην συνεχίσω – απομακρύνομαι πολύ.

Το βασικό προτέρημά μας είναι η ελευθερία. Υπό συνθήκες ελευθέρας βουλήσεως, άλλοτε θα «τα φορτώσουμε στον κόκορα» και, όταν μας έλθει η εσωτερική παρόρμηση, «το ρίχνουμε στα θαύματα». Η λεγόμενη «ροή». Αυτός είναι ο ελληνικός ρυθμός αριστείας, τόσο με την κυριολεκτική όσο και με την μεταφορική σημασία της λέξης «ρυθμός».

Περιέργως, η κρατούσα άποψη δεν επιτρέπει τέτοιες επιλογές. Πολλή ύλη, πολλά αντικείμενα, υποχρεωτικά συνεχής προσπάθεια κ.λ.π.

Όλα αυτά έχουν αποτέλεσμα το πάστωμα με γνώσεις. Γνώσεις που χάνονται την επομένη των εξετάσεων. Πολύ περισσότερο, συμβάλλουν στο φαινόμενο των νέων «που δεν μπορούν να περάσουν μόνοι τους στο απέναντι πεζοδρόμιο».

Επιμένω, λοιπόν, στον χαρακτηρισμό. Πράγματι δεν ξέρω όλα τα εξεταστικά συστήματα, αλλά αποκλείεται να υπάρχει αλλού τόσο άθλιο. Τόσο τραγικά και προκλητικά αναντίστοιχο με την εθνική φυσιογνωμία.

Και θα είχα πολλά να προσθέσω.

ΘΕΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟΝ : ΔΕΤ, βαθμοί και αριστεία

Αν αναδιατάξουμε προσεκτικά τον συλλογισμό του κ. Ταραντίλη, έχουμε διαδοχικά τα εξής :

1.      Το ΔΕΤ «επιδίωξε στρατηγικά με όλες τις δυνάμεις του την Αριστεία ως μέσο πειθούς των υποψηφίων ώστε να αποτελέσει την πρώτη επιλογή τους».

2.      Έτσι κέρδισε «την εμπιστοσύνη των καλύτερων υποψηφίων φοιτητών» αλλά και «την  προτίμηση που έδωσε την υψηλότερη βάση εισαγωγής».

3.      Αυτή η επιτυχία του ΔΕΤ υπήρξε «χωρίς αντικειμενικά να έχει κανένα από τα παραδοσιακά πλεονεκτήματα» και «χωρίς μεγάλη αναγνωρισιμότητα λόγω της μικρής ιστορίας του».

4.      Αυτή η επιτυχία του ΔΕΤ «συνιστά αναγνώρισή του» αλλά και της «διαδικασίας προσέγγισης της Αριστείας» που εφαρμόζει.

Αν όλα αυτά δεν συνιστούν έμμεσο πλην σαφή συσχετισμό αριστείας [κατά την έννοια που αποδίδεται] και βαθμών, τότε προς τι οι ουρανομήκεις πανηγυρισμοί ;

Θέλει τους υψηλόβαθμους γιατί θεωρεί ότι έχουν τις καλύτερες προϋποθέσεις αριστείας. Είναι οι άριστοι υποψήφιοι. Πόσο πιο «κρεμούλα» η απάντηση ;

Χώρια που παρεμπιπτόντως έχω και κάποιες λογικές ενστάσεις :

1.      Η Νομική, το ΕΜΠ, η Ιατρική κ.λ.π. έκαναν αντίστοιχο «ψηστήρι» των υποψηφίων ;

2.      Μήπως η πασίγνωστη εκτεταμένη ανεργία και υποαπασχόληση των παραδοσιακά προτιμωμένων σχολών δικαιολογεί αναπροσανατολισμούς στις επιλογές των υποψηφίων ; Κάπως και λίγο πανικόβλητους.

3.      Μήπως εν τέλει έχουμε να κάνουμε με μία μόδα και τίποτα άλλο ; Όπως τόσες και τόσες.

ΘΕΜΑ ΤΡΙΤΟΝ : Το συντομότερο ανέκδοτο

«Αριστεία: Το συντομότερο μονοπάτι για την επιτυχία».

Η αριστεία, δηλαδή, είναι όχι απλώς σύντομο μονοπάτι, αλλά είναι και το συντομότερο μονοπάτι.

Μάλιστα.

ΘΕΜΑ ΤΕΤΑΡΤΟΝ : Ολίγα ενδεικτικά για τα «κριτήρια προσέγγισης της Αριστείας» του ΔΕΤ

1.      Συνιστά «επίτευξη της κοινωνικής αποστολής του τμήματος» η εν γένει προσπάθεια, ή θα ήταν καλό να προβάλλονται κάποια αποτελέσματα ; Και δη χειροπιαστά.

2.      Η «κουλτούρα συνεχούς μάθησης και καινοτομίας» έχει κάποια ελληνική διάσταση, κάτι δηλαδή που να έχει σχέση με ειδικά προβλήματα ελληνικής φυσιογνωμίας ; Ή μας αρκεί ο ρόλος του ασθμαίνοντος ακολούθου των ξένων ερευνών ; Είναι το ίδιο να διοικεί κανείς Γερμανούς και Έλληνες π.χ. ;

3.      Το «στρατηγικό σχέδιο» είναι δυνατόν να εξαντλείται στα όρια των προτιμήσεων των υποψηφίων και την κατάταξη στα «καλύτερα της Ευρώπης» ; Η έρευνα, δηλαδή, αξιολογείται από τις δημοσιεύσεις ή από τα αποτελέσματα εφαρμογής της στην πράξη;

4.      «Σωστοί συνεργάτες» είναι αυτοί που «δεν αναλώνονται σε αντιπαραθέσεις», ή χρειάζεται και κάποια άμιλλα ; Αποκηρύσσονται μήπως συλλήβδην όλες οι αντιπαραθέσεις ; Μήπως οι αντιπαραθέσεις εξοβελίζονται γιατί η άμιλλα με ικανότερους είναι ανεπιθύμητη ;

ΘΕΜΑ ΠΕΜΠΤΟΝ : Πόση έρευνα επιτρέπεται ;

«Η πνευματική απήχησις είναι αδύνατη στην Ελλάδα διότι δεν υπάρχει «ατμόσφαιρα», η οποία να μπορεί να προωθήσει τα ηχητικά κύματα. (…) Συνήθως, όταν κανείς προωθεί μία νέα ιδέα δεν προωθεί την επιστήμη. Θίγει τους επιστήμονες.»

Λόγια του αείμνηστου Νίκου Καλογερόπουλου (Nicolas Kaloy). Αγνώστου εν γένει στην πανεπιστημιακή κοινότητα, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο.

Πόση έρευνα επιτρέπεται στο ΔΕΤ ; Μικροκαινοτομίες στα τετριμμένα ή ελληνική πρωτοπορεία ;

ΘΕΜΑ ΕΚΤΟΝ : Τι είναι τελικά αριστεία ;

«Για μένα ο ένας ισοδυναμεί με χιλιάδες, αν είναι άριστος».

Αν και μη δογματικός, αναμένω με ενδιαφέρον στοιχειοθετημένες απαντήσεις στον ισχυρισμό. Μαζί και στο «Τα σκυλιά γαυγίζουν όσους δεν γνωρίζουν».

Αμφότερα, Ηράκλειτος.

Κόρινθος 23 Σεπτεμβρίου 2016

Φιλικά, και επιφυλασσόμενος,

Κώστας Τζαναβάρας (’70 - ΄76)

σύμβουλος μηχανικός & μελετητής