Πού πηγαίνει η Ευρώπη ;

Άρθρο στη ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ (φ.1513/22.9.16)

Όλο και περισσότεροι καταλαβαίνουν ότι «κάτι τρέχει», και μάλιστα σοβαρό, στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τόσο, που το κατάλαβαν και οι … ηγέτες της. Και προχώρησαν στην γνωστή «Διακήρυξη της Μπρατισλάβας».

Το σίγουρο που προκύπτει από την σύνοδό τους, είναι ότι «το πήραν απόφαση» με το Brexit. Ο Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ έκανε λόγο και για «υπαρξιακή κρίση» της Ε.Ε., χωρίς όμως να ξεκαθαρίσει αν πιστεύει ότι η Μεγάλη Βρετανία αποχωρεί διαβλέποντας την υπαρξιακή κρίση, ή ότι το Brexit είναι η αιτία της υπαρξιακής κρίσης.

Προηγουμένως, οι κοινοτικοί είχαν πει και απειλήσει πολλά και διάφορα. Και αγνοήθηκαν παντελώς. Είναι «ανέκδοτο» πιά η «τί-να-του-απαντήσεις;» δήλωση (13/7/16) του πρόεδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ : «Δεν μπορούμε να τους διώξουμε μακριά μας, όμως δεν μπορούμε να τους αφήσουμε να ωφεληθούν από το Brexit, καθώς αυτό θα ήταν θανάσιμο για την ΕΕ».

Όλα δείχνουν, λοιπόν, ότι είναι πλέον θέμα χρόνου και μόνον η οριστική αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας. Η τυπική αίτηση εξόδου έχει προαναγγελθεί για τα τέλη του έτους. Και μία εύλογη συμφωνία-αστραπή θα ήταν έργον ευχής όλων των νουνεχών.

Στο βάθος, ίσως διακρίνεται και κάποιος άλλος ψυχρός υπολογισμός. Η Γερμανία, είναι λογικό να αναρωτιέται τι άλλο της χρειάζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τι άλλο έχει να κερδίσει – ως συνεταίρος – από τα εξουθενωμένα θύματα της πολιτικής της ; Σε κάθε περίπτωση, άλλωστε, ένα τέτοιο «χαρτί» δεν την βλάφτει στο εξάμηνο ζυμώσεων που εξαγγέλθηκε επισήμως.

Εξ άλλου, σε αντίθεση με τους ευρω-αιθεροβάμονες, η ψυχρή ρεαλίστρια Γερμανία φαίνεται να παίρνει αποστάσεις από τα ευχολόγια. Αντίθετα με τις γενικότητες της διακήρυξης, η Άγκελα Μέρκελ ήταν αρκούντως σαφέστερη : «Μία Ευρώπη που δεν θα ρυθμίζει τα πάντα». Εμμέσως πλην σαφώς, αποδοκιμάζει την τάση της κοινοτικής νομενκλατούρας να ρυθμίζονται τα πάντα στις Βρυξέλλες, και σε όλο και περισσότερη λεπτομέρεια.

Το αντιγραφειοκρατικό μέτωπο, άλλωστε, κερδίζει εμφανώς έδαφος στην κρίσιμη προεδρική εκλογή της Αμερικής. Στις 25 Αυγούστου έγραφα για «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» (Φ.τ.Κ. φ.1511/8.9.16), αλλά ίσως πολλοί δεν έχουν ούτε τώρα καταλάβει ότι η μάχη είναι αμφίρροπη. Κι αν «γέρνει» κάπου, είναι προς την αντίθετη πλευρά από εκεί που νομίζουν οι τηλεθεατές, οι δημοσκοπήσεις και τα στοιχήματα.

Έγραφα : «Στην ουσία, έχουμε να κάνουμε με ένα δισεκατομμυριούχο αγαναχτισμένο. Έτοιμο να βγει σε πορεία διαμαρτυρίας με το πανάκριβο κοστούμι του. Αυτό δείχνουν οι διαθέσεις του να κάνει τόσο πολλές αλλαγές, όπως και το να «βγάζει τα άπλυτα στη φόρα» της χώρας του.» Ήδη διακρίνεται ότι ο Ντόναλντ Τραμπ προαλείφεται, όχι απλώς για Πρόεδρος, αλλά για επικοινωνιακά πανίσχυρος «Καίσαρας». Προαπαιτούμενο για να μπορεί να προχωρήσει σε σαρωτικές αλλαγές – έστω και ενάρετες.

Υπό το ίδιο πνεύμα, ίσως είναι η ώρα η ηγέτις της Γερμανίας να φροντίσει για κάποιες εκκρεμότητες που θα ήταν δυνατόν να την επιβαρύνουν στις εκλογές του φθινοπώρου του ’17. Θα ήταν σίγουρα δύσκολη η θέση της, αν φαινόταν ότι «καλύπτει» κάποια κακομαθημένα βουτυρόπαιδα. Τα οποία, ατυχώς, μαζί με την πολύπαθη χώρα μας, ζημίωσαν και τους γερμανούς φορολογούμενους. Να τι εννοώ.

Στο άρθρο «Ανατομία της προτάσεως των δανειστών» (3.7.15), που υπάρχει στο διαδίκτυο, κατέληγα : «Η ερώτηση-ματ είναι απλή : να ξαναδούμε τις αξιολογήσεις της τρόϊκας ; Υπό το φως της προτάσεως των δανειστών, βεβαίως-βεβαίως …»

Πενηνταράκια : ο καβγάς της περιβόητης «σκληρής διαπραγμάτευσης» έφερε στο κείμενο της τελικής προτάσεως (αυτή που καταψηφίσαμε) αλήθειες που είχαν τεχνηέντως κρυφθεί από την κοινή γνώμη. Κι αν αυτές οι αλήθειες δεν ενδιαφέρουν την ελληνική κοινή γνώμη, ίσως τώρα ενδιαφέρουν την γερμανική …

Προσωπικά, ακόμη, αισθάνομαι ότι έχω κάθε δικαίωμα να ισχυρισθώ δημοσίως ότι είχα προειδοποιήσει εγκαίρως και ακριβώς. «Φωνή βοώντος εν ερήμω» για πολλούς, αλλά το άρθρο «Η ουσία του λάθους της A.Merkel» (Φ.τ.Κ. φ.1350/2.5.13) είχε ουσία και με το παραπάνω. Χωρίς να χρειάζονται τα γνωστά ταρατατζούμ των Μ.Μ.«Ε».

Εν ολίγοις : Η απίστευτης ανοησίας αρχική κοινοτική απόφαση για το κούρεμα καταθέσεων στην Κύπρο, οδηγούσε άμεσα σε μείζον πρόβλημα εμπιστοσύνης στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Και το κακό αποφεύχθηκε «στο παρά πέντε». «Εντοπισμός της προσοχής», η ουσία του λάθους – αποεντοπισμός της προσοχής, το μυστικό αντίδοτο. Απλά πράγματα.

Τα ενορχηστρωμένα φερέφωνα, φυσικά, κατάφεραν να κρύψουν από την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και την ανοησία κορυφής, και την γελοιοποίηση του κοινοτικού «τελεσιγράφου», και την παγκόσμια καζούρα. Η πρωτοφανής στα κοινοτικά χρονικά άρον-άρον ανάκληση ομόφωνης απόφασης κορυφής «βαφτίστηκε» τιμωρία της Κύπρου.

Είναι βέβαιο ότι ελάχιστοι καταλαβαίνουν σε τι ακριβώς αναφέρομαι, όπως και τι αξία έχει σήμερα το ζήτημα. Αλλά κάποιοι και καταλάβαιναν και καταλαβαίνουν γιατί επανέρχομαι. Ευρύτερα, άλλωστε, τα ως άνω ξεχασμένα προβλήματα της Ε.Ε. αναδεικνύουν την αξία του γνωστού αποφθέγματος «An issue ignored, a crisis invited». Σε ελεύθερη μετάφραση : αν αγνοήσεις ένα μικρό πρόβλημα, θα το βρεις μπροστά σου μεγάλο. Πόσοι ευρωπαίοι άραγε συμφωνούν ; Αλλά και πόσοι θα συνεχίσουν να συμφωνούν, μαθαίνοντας τον «δράστη» του αποφθέγματος ; Χένρυ Κίσσινγκερ. Χμμμ…

Κάπως έτσι, φθάνουμε σε θεμελιώδη προβλήματα της Ευρώπης, στον βαθιά άρρωστο τρόπο σκέψης που οδηγεί σε επικίνδυνη σύγχυση. Το κινέζικο «Όταν το δάκτυλο έδειχνε το φεγγάρι, ο ανόητος έβλεπε το δάκτυλο» πείθει, αλλά μόνον θεωρητικά. Στην πράξη, η εδραιωμένη προκατάληψη παγιδεύεται σε προδιαθέσεις και χαρακτηρισμούς για το «δάκτυλο». Ο σημερινός ευρωπαίος δεν έχει απάντηση στην απλή ερώτηση : τι εννοούμε «φεγγάρι» ; Εννοούμε κάτι που η αξία του είναι ανεξάρτητη από το «δάκτυλο» που την δείχνει, ή μπερδευτήκαμε τελείως ;

Κάπως έτσι, η Ευρώπη πλέει προς το άγνωστο. Στερείται δραματικά αυτογνωσίας και αυτοελέγχου. Κατακεραυνώνει λ.χ. τον λαϊκισμό, αδιαφορώντας για το τι είναι λαϊκισμός ακριβώς, όπως και για το ότι η ίδια είναι πια «Μέκκα» του λαϊκισμού. Αντί της μάχης ιδεών, που έκανε κάποτε μεγάλη την Ευρώπη, έχουμε μάχες εντυπώσεων και μικροϋπολογισμών. Αυτό.

Κάτι τελευταίο, για όσους δυσκολεύονται ακόμη με την ερώτηση του τίτλου : «Στην εποχή των παγετώνων, μην βιάζεσαι. Εκτός αν είσαι δεινόσαυρος …».

Κόρινθος 18/9/16

Κώστας Τζαναβάρας

E