Μετά την καραντίνα, τί;

Στα τεχνικά έργα, ο σχεδιασμός ξεκινά από το τέλος, το στόχο. Η κατασκευή, αντιθέτως, είναι που ξεκινά από την πρώτη κασμαδιά. Αυτό, εν ολίγοις, συνιστά το αυτονόητο για τους σωστούς τεχνοκράτες. Δεν είναι αυτονόητο, όμως, ούτε για τους περισσότερους πολιτικούς, ούτε για τους περισσότερους συνολικά.

Για δύο λόγους, εν γένει, φθάνει κανείς να ξεκινά χωρίς σχεδιασμό.

Ο υποκειμενικός λόγος, αφ' ενός, είναι η έλλειψη των απαιτουμένων προσόντων. Απαιτούνται στάση πνευματική, προσπάθεια πνευματική. Σεβασμός στην αλήθεια και την πραγματικότητα, αλλά και διορατικότητα. Χρειάζονται γνώσεις, ουσίας και μεθόδου. Χρειάζεται υπομονή, επιμονή, αλλά και ψυχραιμία.

Ο αντικειμενικός λόγος, είναι η έλλειψη προηγούμενης εμπειρίας και γνώσης για το υπό σχεδιασμό θέμα. Κάθε εγχείρημα, όσο κοινότυπο και να είναι, έχει τις ιδιαιτερότητές του. Αλλά κάποια εγχειρήματα, κινούνται σε «αχαρτογράφητα νερά».

Εμφανώς, απέναντι στον κορωνοϊό, ξέρουμε εκ των υστέρων πολλά που δεν ξέραμε στην αρχή του. Το ομολογούν, εμμέσως ή αμέσως, ακόμη και οι πιο ειδικοί. Ο αντικειμενικός λόγος, δηλαδή, για τη μη ύπαρξη σαφούς απάντησης στο ερώτημα του τίτλου, υφίσταται.

Από εκεί και πέρα, υπάρχουν οι συγκρίσεις ως προς τον υποκειμενικό λόγο που επιβάλλει –επί του προκειμένου– τη δημοφιλή απάντηση «βλέποντας και κάνοντας».

Κάποια στιγμή, όμως, θα γίνουν απολογισμοί. Θα κριθούν οι σχεδιασμοί.

Τώρα απλώς ελπίζουμε ότι είμαστε στην αρχή του τέλους. Ως προς την Κίνα, είναι ξεκάθαρο. Ως προς την Ιταλία, διακρίνεται. Ο Πρόεδρος Trump, το ισχυρίσθηκε δημοσίως.

Κάποια πράγματα, παρ’ όλα αυτά, είναι ήδη σαφή. Ενδεικτικά:

Κάποιοι δυσκολεύονται να απαντήσουν στο απλό ερώτημα: στόχος των διαφόρων κυβερνητικών μέτρων είναι να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες ή να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες από τον κορωνοϊό;

Δυσκολεύονται, ίσως, ακόμη και να καταλάβουν το ερώτημα. Δυσκολεύονται, ακόμη χειρότερα, να αποδεχθούν τί απάντησαν εμπράκτως χωρίς να το πολυκαταλάβουν.

Κάποιοι δυσκολεύονται να καταλάβουν τη σημασία του ύφους αναγγελίας αποφάσεων, των ιδιαιτεροτήτων του κάθε λαού, των δυνατοτήτων των συστημάτων υγείας. Έχουν ξεχάσει το ρόλο του θάρρους της υγείας, και τον καθοριστικό ρόλο των θαρραλέων στην ανάσχεση μίας επιδημίας.

Βολεύονται να απευθύνονται σε υπηκόους. Να δίνουν αυστηρές διαταγές αντί για πειστικές συστάσεις.

Κάποιοι θεωρούν ότι είναι δικαίωμά τους να παίζουν με την ενημέρωση. Μπορούν να αποκρύπτουν την ύπαρξη ασφαλούς τεστ για κορωνοϊό που απαντά σε 15 λεπτά. Ή τα μηνύματα σταδιακού σχηματισμού εθνικού μετώπου στις ΗΠΑ.

Φθάνουν, οι ίδιοι, να προβάλλουν κατ’ ουσίαν ότι οι διάφοροι πολιτικοί θα κριθούν από τις δηλώσεις τους. Και όχι από τις αποφάσεις και τις πράξεις τους, κατά τα αποτελέσματά τους.

Η Αμερική του Προέδρου Trump, δείχνει πιά ότι διαθέτει αξιόπιστο σχεδιασμό. Ότι έχει ξεκαθαρίσει τις προτεραιότητες, τα κριτήρια των αποφάσεών της. Βάζει δυναμικά στο προσκήνιο, τόσο τη ραγδαία πρόοδο γνώσεων και τη γενική κινητοποίηση, όσο και την ξεκάθαρη αντίληψη για τις ευρύτερες πτυχές του προβλήματος.

Ήδη, συμπράττει και η αντιπολίτευση: ο "Leader" των Δημοκρατικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων Kevin McCarthy, αντάλλαξε ανυπόκριτα συγχαρητήρια δημοσίως με τον Πρόεδρο Trump.

Σε αυτό το κλίμα, εγκρίθηκαν από το Κογκρέσο, για γενική ανακαίνιση συγκοινωνιακών υποδομών, δύο τρις δολάρια.

Μένει, λοιπόν, να αποδειχθεί από τα αποτελέσματα τι ακριβώς πέτυχαν όσοι τόλμησαν, με πρώτο τον Boris Johnson. Αλλά πολλοί δυσκολεύονται ακόμη και στο στοιχειώδες: για να είναι συγκρίσιμοι οι αριθμοί των διαφόρων χωρών, σε κρούσματα ή θύματα, θα πρέπει να αναχθούν ανά εκατομμύριο κατοίκων. Όχι;

Στην επόμενη μέρα, θα φανεί ξεκάθαρα ποιοί αξιοποίησαν, για γόνιμη περισυλλογή, τα μηνύματα και το χρόνο που έδωσε η καραντίνα. Οι ίδιοι, θα μπορέσουν να κάνουν βάσιμες συγκρίσεις. Και μόνον αυτοί μπορούν να διακρίνουν τα μεγάλα ερωτήματα για τη μελλοντική κοινωνία, που οξύνθηκαν ή αναδείχθηκαν.

Αυτά που εμείς οι σύγχρονοι Έλληνες έχουμε να απαντήσουμε για ολόκληρο τον πλανήτη. Όχι τόσο από κληρονομικό δικαίωμα, όσο από αυθύπαρκτο χρέος.

5 Απριλίου 2020

Κώστας Τζαναβάρας