«Δεν δουλεύει έτσι το πράγμα»

Η φράση “It doesn't work this way”, ειπώθηκε από τον Πρόεδρο Trump, στην καθιερωμένη προεδρική ομιλία (State of the Union), στις αρχές του χρόνου. Και, λιγάκι σε αργκό για το χώρο, υπογράμμιζε μια χαίνουσα ασυμβατότητά του με την αντιπολίτευση.

Το νόημα, ήταν η δυσαναλογία –κατ’ αυτόν!– ανάμεσα στις φιλότιμες πολιτικές του προσπάθειες και την αρνητική υποδοχή τους. Ενδεικτικά: έγκυρες δημοσκοπήσεις της Rasmussen, βρίσκουν σχεδόν τους μισούς Αμερικανούς να πιστεύουν ότι πολιτεύεται σαν αρχηγός κάποιου τρίτου κόμματος.

Υπάρχει σαφώς θέμα.

Αξίζει να δούμε, ως παράδειγμα, το βορειοκορεατικό. Η σημασία του, έχει αποτυπωθεί επιγραμματικά από τον ίδιο τον προκάτοχο Barack Obama. Λίγες μέρες μετά τις εκλογές του ’16, υποδεχόταν εθιμοτυπικά τον διάδοχό του στο Λευκό Οίκο. Και στην ερώτηση για το σημαντικότερο διεθνές πρόβλημα, απάντησε: “By far, North Korea” (μακράν το βορειοκορεατικό).

Η πορεία του θέματος ήταν ήδη σαφώς θετική, όταν ο Πρόεδρος Trump μιλούσε στο Κογκρέσο, αλλά ουδείς είχε ανασκευάσει εντυπώσεις και δημόσιες δηλώσεις κατά των χειρισμών του. Για επιδοκιμασίες, ούτε λόγος.

Και αυτή η –λογικά!– παράδοξη κατάσταση, παραμένει. Τα ίδια και με την οικονομία και την απασχόληση, την κρίση οπιοειδών και άλλα. Φαίνεται, μάλιστα, ότι οι αναμφισβήτητες επιτυχίες, όχι απλώς δεν επιδοκιμάζονται, αλλά και εξαγριώνουν τους «ορκισμένος» αντιπάλους του φιλότιμου πλανητάρχη.

Για κάποιον ίσως παλαιών αρχών, προβάλλει αβίαστα η βασική φιλοσοφική ερώτηση: πώς είναι τούτο δυνατόν;

Χωρίς περιττές αναλύσεις, να η ριζική διαφορά αντιλήψεων. Ο μεν δίνει προτεραιότητα στο ΤΙ, οι δε στο ΠΩΣ. Στα αποτελέσματα ή στην πολιτική «ορθότητα», αντιστοίχως.

Στο παράδειγμα του βορειοκορεατικού, λόγου χάριν, δεν τους άρεσε διόλου ο τρόπος που το κατάφερε. Ενοχλεί μέχρι σκασμού ο σόλο ρόλος του πλανητάρχη, απορρίπτεται με βρασμό ψυχής η περίτεχνη φραστική επίθεση («θα ισοπεδώσουμε κ.λ.π.») από το βήμα της Γ.Σ. του ΟΗΕ του ’17.

Πιθανότατα, ενοχλεί ακόμη περισσότερο η όλη ευφυΐα της στρατηγικής.

Αλλιώς: από τα θεαματικά αποτελέσματα μιάς τέτοιας αποκλίνουσας –γι αυτούς– συμπεριφοράς, θα προτιμούσαν να κοιμούνται με τα πυραυλάκια στ’ αυτιά τους. Υπερβάλλω;

Ισχυρίζομαι, τελικά, ότι αυτή η ριζική διαφορά αντιλήψεων, πραγματική διαφορά πολιτισμού, η προτεραιότητα του ΤΙ ή του ΠΩΣ δηλαδή, υπεισέρχεται στα πάντα. Αυτή, σε έσχατη ανάλυση, τροφοδοτεί αφειδώς και το επιδεινούμενο «ξεκαθάρισμα λογαριασμών στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας του πλανήτη».

Τα ίδια, και στο μεγάλο θέμα των ημερών, το περιβόητο “impeachment”. Το εντυπωσιακό δεν θα είναι να παραπεμθεί. Το εντυπωσιακό είναι ότι οι μεν βλέπουν έγκλημα καθοσιώσεως, οι δε σωστό χειρισμό.

Αποκλείοντας την περίπτωση στησίματος, το άσχημο ενδεχόμενο είναι να φθάσει το ξεκαθάρισμα λογαριασμών στα άκρα. Τουτέστιν: ο,τιδήποτε θα δώσει την τελική νίκη, επιτρέπεται. Ο,τιδήποτε.

Το καλό ενδεχόμενο, είναι να εγκαταλειφθούν οι ευκαιριακοί χαρακτηρισμοί και οι συλλογισμοί ταμπέλας, και να γίνει συζήτηση ουσίας. Ουσία, εν προκειμένω, φρονώ ότι είναι τα γεγονότα ως διαφωτιστικά των διαφορών στις αντιλήψεις.

Εν ολίγοις: ζητήθηκε να φθάσει «μέχρι τον πάτο» η έρευνα για πράξεις πολιτικής διαφθοράς του Joe Biden. Επί της ουσίας, λοιπόν, ερωτήσεις κρίσεως:

1.      Αν πράγματι υπάρχουν αξιόποινες πράξεις του άλλοτε Αντιπροέδρου των ΗΠΑ, η ενδεδειγμένη στάση Προέδρου θα ήταν να αποσιωπήσει, ή και να καλύψει;

2.      Ένα αίτημα έρευνας, το οποίο δεν προχωρεί σε παραβιάσεις της αλήθειας, τι το μεμπτό έχει; Εφευρέθηκαν μήπως κατηγορίες και σκάνδαλα;

3.      Μήπως, όπως είχε διαβλέψει ο Orwell, τώρα πιά δεν υπάρχουν λέξεις για το φυσιολογικό; Νοείται ακριβοδίκαια έρευνα; Ή, μήπως, κάθε έρευνα θεωρείται δολίως κατευθυνόμενη;

4.      Αν πράγματι υπάρχουν στοιχεία για αξιόποινες πράξεις διαφθοράς, μήπως το αίτημα έρευνας είναι όχι δικαίωμα αλλά υποχρέωση του Προέδρου των ΗΠΑ; Μήπως –τότε!– αντί για χάρη θα έπρεπε να είναι απαίτηση;

Σε κάθε περίπτωση, η ουσία προηγείται. Αυτό αμφισβητείται, και υπόκειται του σαματά. Κάποια στιγμή, όμως, θα γίνει αποδεκτό το αυτονόητο: το πιρούνι πάει στο μεζέ –όχι το αντίθετο.

Και ακριβώς αυτό προτείνω και προβλέπω.

29 Σεπτεμβρίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας

Make business, not war

“Make love, not war”, ήταν σύνθημα του πάλαι ποτέ αντιπολεμικού κινήματος των 60’s.  Ήταν, βέβαια, σύνθημα ρομαντικό. Δεν σκόπευε να πείσει κανέναν πολεμοχαρή. Συσπείρωνε –τρόπον τινά– τους ειρηνοφίλους. Και, κάπου το ’67, το τερμάτισε ο τότε κυβερνήτης Ronald Reagan: «αυτοί οι τύποι, δείχνουν να μην είναι ικανοί για τίποτα από τα δύο».

Η ενθάδε αντιπρόταση, αντιθέτως, απευθύνεται σε αυτούς που κοιτάζουν το συμφέρον τους. Υποδεικνύεται, απλώς, μία ευρύτερη αντίληψη περί συμφέροντος, όταν μερμηρίζει κανείς κάποιου είδους κήρυξη πολέμου.

Αυτή την ευρύτερη αντίληψη, εισάγει με τρόπο –ποιος άλλος;– ο Όμηρος. Ο κερδαλεόφρων Αγαμέμνωνας, προφέρει την απόλυτη ερώτηση: «αὐτὰρ ἐμοὶ τί τόδ᾿ ἦδος, ἐπεὶ πόλεμον τολύπευσα;» Σε απόδοση Καζαντζάκη: «Μα εγώ, κι αν τέλεψα τον πόλεμο, ποιάν είδα αλήθεια χάρη;»

Ήταν, θυμίζω, ο νικητής αρχιστράτηγος στην Τροία. Ο ίδιος, όμως, γυρίζοντας χωρίς πολλές-πολλές περιπέτειες στις Μυκήνες, είδε ξαφνικά ότι ήταν παρελθόν στην καρδιά της βασίλισσας Κλυταιμνήστρας. Και, ο αντίζηλος Αίγισθος, τον σκότωσε ύπουλα.

Έχει σημασία ότι ο ανδρών άναξ διερωτήθηκε, για τη σκοπιμότητα του πολέμου, μόνον «κατόπιν εορτής». Έχει σημασία και ότι τον άκουγε ο μεγάλος αντίζηλός του, ο πόδας ωκύς Αχιλλέας. Οι δυό τους, μαζί κι ο πολύμητις Οδυσσέας, κουβέντιαζαν στη «μικρή νέκυια», κάπου μεταξύ πραγματικότητας και Άδη, στην ω ραψωδία της Οδύσσειας.

Τον Αίγισθο, συμπληρώνω, τον σκότωσε αργότερα ο άξιος γιός του Αγαμέμνωνα Ορέστης. Αλλά ποιός; θα διαφωνούσε με τη στιβαρή θέση του Δημήτρη Λιαντίνη: «Ο γιός της αντροφόνας μοιχαλίδας και του αδικοσκοτωμένου κερατά, γεννήθηκε δεμένος κόμπος».

Το –εδώ!–  άχρηστο ερώτημα είναι γιατί τον «σχόλασε» η βασίλισσα.

Για περισσότερα: «Απέναντι στο Ομηρικό Ψυχογράφημα»

Το χρήσιμο –αντιθέτως–  ηθικό δίδαγμα, είναι καταφανές και αναπόδραστο: ο απολογισμός ενός πολέμου, ακόμη και για το νικητή, δεν «κλείνει» στο πεδίο των μαχών. Υπάρχουν ευρύτερες συνέπειες. Και Νέμεσις.

Κι όποιος έχει σκεφθεί επαρκώς τους συνολικούς απολογισμούς πολεμικών πρωτοβουλιών ανά την Ιστορία, μπορεί να δει λίγο ευρύτερα τις προσδοκίες του, όταν σκέπτεται να ξεκινήσει έναν πόλεμο. Σωστά;

Στα εγκόσμια.

Η πρόσφατη ασύμμετρη επίθεση στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Aramco, υπέδειξε στους σύγχρονους ωκύποδες κερδαλεόφρονες, τρία βασικά –πάντα κατά τη γνώμη μου– πράγματα.

Πρώτον, ότι δαπανήθηκαν ιλιγγιώδη ποσά για την ασφάλεια απέναντι σε επιθέσεις με αεροπλάνα και βαλλιστικούς πυραύλους, αλλά η καταστρεπτική επίθεση ήλθε με όπλα της πλάκας.

Δεύτερον, ότι οι υπεύθυνοι της καταφανούς αστοχίας των ακριβοπληρωμένων μέτρων ασφαλείας, κάνουν τα πάντα για να μην αναφερθεί πόσο επί πλέον θα στοίχιζε η προστασία απέναντι σε πυραυλάκια και drones.

Και τρίτον, ότι πλέον επικρέμαται η απειλή για ασύμμετρες επιθέσεις νέου είδους.  Όπου γης. Ιδίως, αν προσχωρήσει κανείς στην άποψη ότι η επίθεση έγινε από το επίσημο Ιράν.

Άλλο θέμα, υποστηρίζω, η τρομοκρατία και οι τρομοκράτες. Το θέμα εδώ! έγκειται στο τι να κάνουμε εμείς που υφιστάμεθα την τρομοκρατία και καταδικάζουμε τους τρομοκράτες.

Καθώς, λοιπόν, το ζητούμενο είναι η σύνεση και –κυρίως!–  τα αποτελέσματα, αξίζει  να προσέξουμε [το τονίζω: βασιζόμενοι σε όσα έχουν δημοσιευθεί] ορισμένα σημεία:

1.      Δεν έχει προσδιορισθεί το πλέον κρίσιμο: από πού εκτοξεύθηκαν τα βλήματα. Εκτέθηκαν, απλώς, σε κοινή θέα θραύσματα βλημάτων ιρανικής κατασκευής.

2.      Υποθετική ερώτηση εργασίας: αν –αν!– τα βλήματα ήταν γαλλικής κατασκευής, θα σήμαινε ότι επιτέθηκε η Γαλλία;

3.      Άλλη: αν η επίθεση έγινε πράγματι από τους Χούτι, όπως κόμπασαν, τί θα τους ανάγκαζε να εκτοξεύσουν από την Υεμένη; Δεν θα μπορούσαν να το κάνουν π.χ. από μία κοντινή στις εγκαταστάσεις όαση;

4.      Δεν φαίνεται να εξετάσθηκαν οι εναλλακτικές περιπτώσεις άλλων ηθικών αυτουργών. Όπως:

-         Συμφέροντα ακριβού πετρελαίου.

-         Ισχυροί παίκτες των χρηματιστηρίων.

-         Πολιτικοί αντίπαλοι του Προέδρου Trump.

-         Αντίπαλοι, ευρύτερα, των ειρηνευτικών προσπαθειών. Γεράκια.

-         Ανταγωνιστές της Aramco.

-         Συνδυασμοί συμφερόντων.

Σε οποιαδήποτε ως άνω εναλλακτική περίπτωση, προφανώς, δεν θα ήταν δύσκολο να εξασφαλισθούν βλήματα ιρανικής προελεύσεως.

5.      Η Aramco ετοίμαζε μεγάλη αύξηση κεφαλαίου, ενισχύοντας περαιτέρω τη δεσπόζουσα θέση της στην αγορά πετρελαίου. Εντυπωσιάζει, επίσης, και το μέγεθος της ζημιάς που επιδιώχθηκε.

6.      Ο παγκόσμιος τύπος, πρόβαλε προθύμως εκτιμήσεις παντοειδών φωστήρων για εκτίναξη τιμών του πετρελαίου, αλλά όχι και την κοινή δημόσια δέσμευση για αύξηση της προσφοράς του Προέδρου των ΗΠΑ και του Διαδόχου του Μπαχρέϊν.

7.      Ούτως εχόντων των πραγμάτων, άραγε τί λόγους μπορεί να φαντασθεί κανείς που να βεβαιώνουν ότι μία τέτοια επίθεση έγινε από πλευράς του Ιράν;

Συνεπώς, μπορούμε να σχολιάσουμε ούτω πως: αυτοί οι τύποι, δείχνουν να μην είναι ικανοί για τίποτα από τα τρία.

Το ακριβώς αντίθετα, όμως, ισχύουν για τον Προέδρο Trump. Ως μπαρουτοκαπνισμένος επιχειρηματίας, γνωρίζει πολύ καλά ότι τα λάθη πληρώνονται. Ως πολιτικός, έχει αποδείξει ότι δεν διστάζει να πιάσει τα μεγάλα θέματα από το very beginning. Ως lover, πρώτον, κάθε άλλο παρά έχει υστερήσει.

Αξίζει, λοιπόν, να περιμένουμε με ενδιαφέρον τις κινήσεις του, ιδίως στην προσεχή Γ.Σ. του ΟΗΕ, στη γενέτειρά του Νέα Υόρκη. Θα μάθουμε αν επαξίως αυτοπροσδιορίζεται ως δεινός deal maker. Κυρίως, φρονώ, θα μάθουμε λίγο περισσότερα για την προσήλωσή του στην αλήθεια. Και έχει δημοσίως αναγγείλει “study” για την επίθεση.

Όλα αυτά, ενώ η γνωστή απόδοση ευθύνης, επίσημη και ευθεία, εάν διατηρηθεί, οδηγεί βεβαίως σε κήρυξη πολέμου κατά του Ιράν. Η προβαλλόμενη αφορμή, είναι μακράν σοβαρότερη από την αντίστοιχη της Γιουγκοσλαβίας, και τουλάχιστον ισοδύναμη με την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέϊτ.

Απομένει, λοιπόν, να δούμε αν η ερώτηση του Αγαμέμνωνα θα τεθεί κάπως νωρίτερα. Γιατί όχι σε τρίτο πρόσωπο, και στοιχειοθετημένη, από βέβαιους χαμένους αυτού του σαματά. Π.χ. Ευρωπαίους.

22 Σεπτεμβρίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας

Σκέψου αυτό που πιστεύεις

Πιστεύω, σημαίνει έχω αποκρυσταλλωμένη πεποίθηση.

Αυτές οι πεποιθήσεις γίνονται κάποιες φορές πρόβλημα, αλλά δεν παύουν να είναι ζωτική μας ανάγκη. Χωρίς ένα συνεκτικό σύνολο πεποιθήσεων, τακτοποιημένο επαρκώς στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου μας, είναι δύσκολο ακόμη και να επιβιώσουμε.

Το πρόβλημα, εν ολίγοις, είναι η μακροημέρευση των πεποιθήσεων. Οι πεποιθήσεις οδηγούν σε κανόνες, αλλά κανείς δεν είναι σε θέση να μας εξασφαλίσει ότι οι χθεσινοί κανόνες –γενικά μιλώντας– κάνουν και για σήμερα, πόσο μάλλον για αύριο. Αλλάζει ο κόσμος, φθείρονται στη χρήση οι κανόνες, και άλλα. Αλλάζουμε, φευ!, κι εμείς.

Δεν είναι αμπελοφιλοσοφία όλα αυτά.

Εισηγούμαι γόνιμους προβληματισμούς. Και είναι, φρονώ, ένα τεράστιο ζήτημα στις ημέρες μας η αναθεώρηση πεποιθήσεων, καθώς πάσχει η σκέψη. Ταυτόχρονα, παραγνωρίζονται κρίσιμα πορίσματα της Επιστήμης, ιδίως της Νευροφυσιολογίας.

Η σκέψη πάσχει, υποστηρίζω, γιατί έχουμε γεμίσει πλατωνιστές, δηλωμένους και μη, που δεν έχουν ιδέα από μεθόδους που εισήγαγε ο Πλάτων.

Από πλατωνική σκοπιά, μία πεποίθηση είναι μία συνοπτικά διατυπωμένη άποψη, που προέκυψε από ανάλυση. Κι αν θέλει κανείς να την ελέγξει, θα πρέπει να την ξανακόψει –μεθοδικά!– σε κομμάτια. Να μελετήσει ένα-ένα τα κομμάτια, και μετά να ερευνήσει τις σχέσεις των κομματιών μεταξύ τους.

Αυτή η έρευνα οδηγεί σε εντοπισμό αιτίων. Και τα αίτια τα ψάχνουμε όλο και βαθύτερα, με την ανιούσα και κατιούσα διαλεκτική.

Έτσι βρίσκονται και στοιχειοθετούνται συνοπτικά συμπεράσματα.

Όλα αυτά, είναι η βασική εισφορά του Πλάτωνος στην ανθρώπινη σκέψη. Αλλά οι σύγχρονες πλατωνίστριες, ανεξαρτήτως φύλου, πιστεύουν ότι το ζήτημα εξαντλήθηκε πριν 2.500 χρόνια. Τότε τέθηκαν όλες οι ερωτήσεις, και τότε απαντήθηκαν. Πιστεύουν, δηλαδή, ότι δεν μπορούμε να λύσουμε και προβλήματα της σημερινής εποχής, σκεπτόμενοι αναλόγως.

Ούτως εχόντων των πραγμάτων, πώς να μιλήσει κανείς για τα σφάλματα του Πλάτωνος, όπως και για την ανάγκη να επινοήσουμε καινούργια εργαλεία σκέψης, μπας και βγάλουμε άκρη στο χάος του σημερινού κόσμου.

Άκρη δεν βγαίνει πλατωνιστί.-

Από κάπου πρέπει να αρχίσουμε, όμως.

Απλό παράδειγμα, λοιπόν. Πεζό.

Πολλοί πιστεύουν, ότι ο Ταγίπ Ερντογάν τα έχει κάνει μούσκεμα. Πιστεύουν π.χ. ότι η τούρκικη λίρα καταρρέει. Και γέλασαν ειρωνικά, όταν πέρυσι κάλεσε δημοσίως τον τουρκικό λαό να βγάλει από τα σεντούκια όσες αποταμιεύσεις διαθέτει σε ξένο νόμισμα, ώστε να αγοράσει τουρκικές λίρες, και να στηρίξει την πατρίδα του.

Κρεμούλα.

Ήταν Σάββατο 11 Αυγούστου 2018. Όποιος έσπευσε Δευτέρα πρωί-πρωί, έδινε 1 δολάριο και έπαιρνε 6,80 τούρκικες λίρες. Με 1.000 δολάρια, π.χ., πήρε 6.800 λίρες. Αγοράζοντας αυθημερόν ομόλογα σε λίρες, με κάπου 20% επιτόκιο, ένα χρόνο μετά, είχε 8.160 λίρες. Την Παρασκευή 9 Αυγούστου 2019, με την ισοτιμία USDTRY στο 5,50, τα ξαναέκανε –λέμε– δολάρια.

Αποτέλεσμα: τα 1.000 δολάρια έγιναν 1.483,64 ΔΟΛΑΡΙΑ. Τουτέστιν: κέρδος 48,36% σε ένα χρόνο.

Αναρωτιέται κανείς, πρώτον, πόσοι μπορούν να αποδεχθούν τον υπολογισμό. Πώς προκύπτει, δηλαδή, το κέρδος. Υπάρχει δυσανεξία. Όχι;

Αναρωτιέται, δεύτερον, και πόσοι μπορούν να καταλάβουν τι συμβαίνει. Εμπαιγμός, παραπληροφόρηση, κερδοσκοπία –τα χοντρά.

Αλλά, τελικά, πόσοι μπορούν να αναλογισθούν τι σημαίνει όλο αυτό το σκηνικό;

Η προχωρημένη Νευροφυσιολογία, πάντως, λέει ότι –θα το εξηγήσω λαϊκά– χρειάζεται μία διαδικασία αναθεώρησης του χάρτη μας.

Κέντρα του δεξιού ημισφαιρίου, εντοπίζουν την αντίφαση με αυτά που πιστεύουμε. Φεύγει, όθεν, σήμα (τουτέστιν: πλάνη περί σουλτάνου) προς το αριστερό ημισφαίριο, ώστε να αναθεωρηθούν οι σχετικές αποκρυσταλλωμένες πεποιθήσεις μας. Για να μην ξαναφάμε σανό με την τσουγκράνα, δηλαδή.

Αλλά, επειδή δεν είναι καθόλου εύκολο όοολο αυτό το ανακάτεμα στο σύστημα πεποιθήσεων, πραγματικό ντόμινο, αρνούμαστε το γεγονός, ή τη σημασία του. Η δυσανεξία που είπαμε.

Επί πλέον, αν αλλάξουμε πεποιθήσεις, όλα αυτά είναι να γίνουν νέα αίσθηση του όλου, στο στεφανιαίο μας κύκλωμα. Ψιλά γράμματα –δυσχερή για εργώδεις επιστήμονες.

Κάπως έτσι, η fb-προαναγγελία (28.8.19, 21:30) του άρθρου «MARKETS FOR TRUMP», βρήκε τον Dow Jones να ταλαιπωρείται κάπου στο 25.998,78. Για τους κερδαλεόφρονες πιστούς, +4,68% αισίως.

Κι αν στην προσεχή Γ.Σ. του ΟΗΕ δοξασθεί το “Make business, not war”, θα πρότεινα να σκεφθείτε ατρεκέως αυτό που πιστεύετε.

15 Σεπτεμβρίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας

Ένας πλανήτης, δύο ανθρωπότητες

Η λέξη ανθρωπότητα, ως γνωστόν, απαντάται μόνο στον ενικό. Και σημαίνει όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους, δηλαδή όλα τα δίποδα που έχουν το χάρισμα του λόγου. Μιλάω εδώ, όμως, για δύο ανθρωπότητες, αδόκιμα, καθώς διαμορφώνονται παγκοσμίως δύο σημαντικά διαφορετικές ομάδες, διακρινόμενες ακριβώς στο χάρισμα του λόγου.

Η διακρίνουσα των δύο ομάδων, πάντα κατά τη γνώμη μου, έχει διατυπωθεί –συμπτωματικά–  από έναν άσημο blogger των πάλαι ποτέ κραταιών capitalblogs, τον shareholder-cs: «Η καλύτερη πληροφορία, είναι η σωστή σκέψη».

Στη μία ανθρωπότητα, λοιπόν, βάζουν πάνω τη σκέψη και από κάτω την πληροφορία, από οπουδήποτε κι αν προέρχεται. Στην άλλη ανθρωπότητα, καταπίνουν τις πληροφορίες αμάσητες, ιδίως αυτές που προβάλλουν αρεστούς την ώρα που παραπλανητικά τους «επιτίθενται».

Δεν έχουν καν μνήμη, οι πολλοί, ώστε να καταλάβουν προγενέστερους εμπαιγμούς τους από τους πάμπολλους επιτήδειους. Δεν επεμβαίνει η σκέψη, έστω εκ των υστέρων, ώστε να αξιολογήσει τις πληροφορίες και τις πηγές τους.

Εν ολίγοις, αυτός ο διαχωρισμός της ανθρωπότητας, σε σκεπτόμενους και συμμορφούμενους, συνεχώς βαθαίνει. Αν το παρατηρήσει προσεκτικά κανείς, υπάρχει σαφής εκφυλιστική πορεία. Συνοπτική σκέψη, κριτικές δεξιότητες, ικανότητα εξαγωγής συμπερασμάτων, αξιόπιστες γενικεύσεις κ.τ.τ. –εκλείπουν.

Εκλείπει ακόμη και η διάθεση για σκέψη. Πνευματική οκνηρία.

Παράδειγμα, και επίκαιρο.

Κατηγορήθηκε ο Πρόεδρος Trump, μέχρι χλευασμού, γιατί είχε πει ότι ο πρόσφατος τυφώνας Dorian θα περνούσε και από τη Λουϊζιάνα. Μεγάλη προβολή. Απάντησε ότι ήταν υπηρεσιακή πρόβλεψη, αρμοδίως. Στα ψιλά. Έβγαλε video με την ίδια προειδοποίηση από το CNN. Ούτε μονόστηλο.

Πληροφορίες; Σκέψη; Συμπέρασμα;

Άλλο, πιο σύνθετο.

Υποστηρίζω από χρόνια κάποια ευρύτερη θεώρηση του Brexit, η οποία προ 8μήνου κατέληγε στο εξής: «η όλη κατάσταση στις αγορές, ευνοεί αυτούς που προσέρχονται ψύχραιμοι, προσβλέποντας στο μέλλον της Μ. Βρετανίας».

Για περισσότερα: «To Brexit, or not to Brexit?» (20.1.19).

Τώρα πλέον, μετά τις παρατάσεις και την περαιτέρω υποτίμηση της στερλίνας, που βάζουν ακόμη πιο ψηλά τον πήχη για τους ψύχραιμους, προκύπτει ότι οσονούπω θα έχουμε και λίαν ισχυρή, νωπής εντολής, κυβέρνηση του απίθανου BoJo.

Αν έχω να –λέμε τώρα– ανακαλέσω κάτι, είναι αυτό το «είχε εξαντλήσει τα συνταγματικά περιθώρια πολιτικών παρεμβάσεων».

Η γνώμη σας;

Οι μεν, λοιπόν, κρίνουν και ενεργούν.

Οι δε, χλευάζουν την τρέχουσα πορεία της Μ.Βρετανίας. Χλευάζουν και την ως άνω άποψη, χαρακτηρίζοντας βάσει εντυπώσεων. Εκ των υστέρων, ως συνήθως, θα ερμηνεύουν κατά το δοκούν, πριν αλλάξουν κουβέντα βιαστικά.

Η περίπτωση να μην σκέπτονται σωστά, «αποκλείεται». Μαζί, μένει αναπάντητη η σκληρή ερώτηση: τί σανό φάγατε την περασμένη βδομάδα;

Κάπως έτσι, δεν έχουν βγει συμπεράσματα ούτε καν για το Βορειοκορεατικό. Σφαλιάρες παίζουν, αλλά «δεν υπογράφηκε συμφωνία». Ίσως μάλιστα θα μπέρδευε κι άλλο την κατάσταση μία θεαματική παράσταση του γνωστού διδύμου του 38^ου παραλλήλου, στη Νέα Υόρκη, εντός του τρέχοντος μηνός.

Όπως και να ‘χει, όσοι ψύχραιμοι στοιχημάτισαν κατά της ύφεσης, ήδη χαμογελούν.

Για περισσότερα: «MARKETS FOR TRUMP» (1.9.19)

Αν διατηρήσουν και την ψυχραιμία τους…

8 Σεπτεμβρίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας

MARKETS FOR TRUMP

Οι χρηματιστηριακές αγορές, υποστηρίζω, έχουν κάθε λόγο να ενδιαφέρονται για την επιτυχία της πολιτικής του Προέδρου Trump και την επανεκλογή του. Δεν έχουν λόγο, δηλαδή, να αρκούνται σε ρόλο ουδέτερου παρατηρητή ή κερδαλεόφρονος προεκτιμητή.

Φυσικά, αυτό δεν αφορά τους traders, τους παίκτες των συχνών μπες-βγες, που εν πολλοίς αγνοούν τη μεγάλη εικόνα, π.χ. τα δύο πρώτα ψηφία του δείκτη-πλανητάρχη Dow Jones. Αφορά επενδυτές και επιχειρηματίες, που εκ των πραγμάτων ενδιαφέρονται για τα επίπεδα τιμών μετοχών και τη μεσομακροχρόνια τάση. Αυτούς, δηλαδή, που γνωρίζουν καλά, κι από πρώτο χέρι, το ρόλο του χρηματιστηρίου στην πραγματική οικονομία.

Και σταθμίζουν, αναλόγως, το συμφέρον τους.

Η ανόρθωση της πραγματικής οικονομίας της Αμερικής, είναι σαφώς το πλέον οφθαλμοφανές επίτευγμα του Προέδρου Trump. Κι αυτό, με τη σειρά του, επίσης οφθαλμοφανώς, αντικατοπτρίζεται στην τιμή του Dow Jones.

Εσχάτως, όμως, ανέκυψαν ανησυχίες για ύφεση στην παγκόσμια οικονομία. Μέσα «Ενημέρωσης» και παπαγαλάκια, αναλαμβάνουν να διασπείρουν την άποψη, δίκην αδιαμφισβήτητης αλήθειας. Και, ως γνωστόν, αν καταφέρουν να πείσουν, πιθανότατα θα το πετύχουν. Επηρεάζοντας την ψυχολογία της αγοράς.

Ο αντίλογος, δεν έχει αντίστοιχη προβολή –ούτε «μονόστηλο». Ατμομηχανή της αμερικανικής οικονομίας είναι ο ίδιος ο Donald J.Trump. Και η αμερικανική οικονομία, είναι ατμομηχανή της παγκόσμιας οικονομίας.

Πολλοί, νομίζουν ότι αυτό που έκανε ήταν να μειώσει τους φόρους –το γνωστό “tax cut”. Παραγνωρίζουν, όμως, ότι έφερε επιχειρηματική πνοή στην κρατική διοίκηση, ενέπνευσε έμπρακτο ενδιαφέρον για τα ασθενέστερα στρώματα και την κοινωνία, και πολλά ακόμη. Τάραξε τα λιμνάζοντα ύδατα –εν ολίγοις.

Είναι εξόχως χαρακτηριστικό, το θέμα με τις αποκαλύψεις Trump για τα «λύτρα» της γνωστής συμφωνίας με το Ιράν (2015). Προ δύο εβδομάδων, άναυδος από τη γενική αδιαφορία, είχα θέσει από εδώ το ερώτημα: «”Στέκουν” τα περί 150 δις $, συν 1,8 δις $ cash;» Αυτό το απίστευτο ποσό διατέθηκε από την κυβέρνηση Obama, αποκαλύπτει ο διάδοχός του. Κι ούτε μονόστηλο.

Εμμέσως πλην σαφώς, όμως, το ερώτημα απαντήθηκε δημοσίως στην κοινή συνέντευξη τύπου των Προέδρων Trump και Macron. Το επανέλαβε, και δις!, ο πλανητάρχης, και σιώπησαν τόσο ο οικοδεσπότης όσο και ο –εκτάκτως!– καλεσμένος του στο G7 Ιρανός ΥΠΕΞ.

Να δούμε ποιοι δεν το ήξεραν, να δούμε αν κάποιοι τσέπωσαν χοντρά. Ένα είναι σίγουρο: με Trump, συμφωνία θα υπάρξει, αλλά δδέεενν…

Ένα ευρύτερο κλίμα υποχωρήσεων μπροστά στην αλήθεια, απέδωσε έντονα –στις αντίστοιχες κοινές δηλώσεις με τον Αμερικανό Πρόεδρο– η γλώσσα του σώματος της Καγκελαρίου Merkel. Της, κατά κάποιους φωστήρες νεοταξικούς, «ηγέτιδος του ελευθέρου κόσμου».

Για περισσότερα: «Τί ακριβώς χειροκρότησε το Harvard;» (2.6.19)

Αμήχανη, λοιπόν, συμφωνούσε, γελούσε, επιδοκίμαζε, σιωπούσε. Σαν βρεγμένη γάτα ένα πράγμα. Είναι εμφανές ότι υπήρξε κάτι διαφορετικό από το γνωστό πρόβλημα της υγείας της.

Κοντολογίς, όχι μόνον έχουν αλήθεια όσα υποστηρίζει ο πλανητάρχης αλλά δικαιώνεται και η συμπεριφορά ταύρου σε υαλοπωλείο που λανσάρει. Αρκεί κανείς να έχει ενημέρωση, και να ξεχωρίζει το ΤΙ από το ΠΩΣ. Να θέτει, ευλόγως, τις προτεραιότητες.

Για περισσότερα: «Donald J.Trump ο συντηρητικός επαναστάτης» (31.12.17)

Ακριβώς αυτό το μείγμα δίκιου και ισχύος, καταλήγω, είναι αδύνατον να μην το υπερψηφίσουν, και με τα δυό τους χέρια μάλιστα, επενδυτές και επιχειρηματίες.

Θα μπορούσε κανείς, όθεν, να πιθανολογήσει χαρακτηριστικές αντιδράσεις των αγορών. Η μέθοδος συνετισμού, γενικά, είναι γνωστή στην επιστήμη της Παιδαγωγικής. Επιδοκιμασία του σωστού. Αποδοκιμασία, εν σιωπή, του παραπτώματος.

1 Σεπτεμβρίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας