Αξίζει, πρώτα απ’ όλα, σε αυτό το εμπνευσμένο κείμενο, να
προσέξει κανείς την μεγαλοφροσύνη του απέναντι στην ηττημένη. Οραματιζόταν μία
«πνευματικά
μεγάλη» Γερμανία. Και την έβλεπε να συνεταιρίζεται με μία επίσης πνευματικά
μεγάλη Γαλλία. Οι δύο μαζί, έλεγε, θα ξεκινούσαν τις «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης». [Συγκρίσεις;]
Περαιτέρω, είχε προδιαγράψει αδρομερώς και την σταδιακή
εξάπλωση του εγχειρήματος σε όλη την Ευρώπη. Φρόντισε, μάλιστα, να εισηγηθεί να
αναλάβουν «φίλοι και εγγυητές (sponsors) της νέας Ευρώπης» η χώρα του, οι ΗΠΑ
και η τότε ΕΣΣΔ.
Αξίζει πράγματι να μελετηθεί αυτό το βαρυσήμαντο
ντοκουμέντο. Κι ακόμη περισσότερο, αξίζει να απαντηθεί η εξής απλή ερώτηση: τι
θα έλεγε σήμερα ο εισηγητής της ευρωπαϊκής συνεργασίας; Τι θα έλεγε για το Brexit;
Πιστεύω ότι θα επαναλάμβανε το γνωστό απόφθεγμά του: “Only foolish don’t change their mind” (Μόνο
τρελοί δεν αλλάζουν γνώμη). Ή, κάτι σαν «Τι γύρευε τόσα χρόνια η αλεπού στο
παζάρι;»
Η ουσία, επεξηγώ, είναι ακριβώς αυτή: δεν εννοούσε συμμετοχή
της Μ. Βρετανίας στο εγχείρημα. Και ουδέποτε θα διενοείτο κάτι τέτοιο. Εξ ου,
και τα περί εγγυήσεων. Ήταν τόσο αυτονόητο, ώστε ούτε καν το ανέφερε. Αλλά
είναι σαφές.
Ατυχώς, η ανομολόγητη τραγωδία της σημερινής Ευρώπης,
περιλαμβάνει και την αδυναμία των περισσοτέρων ευρωπαίων να αντιληφθούν το
πνεύμα του Βρετανού ανδρός. Οι περισσότεροι, διαβάζοντας προκατειλημμένοι, θα
τον έβλεπαν αναφανδόν αντίθετο στο Brexit. Οι αυτονόητοι λόγοι ουσίας, όμως, φάνηκαν μετέπειτα
ξεκάθαρα.
Φυσικά, είχαν πάει στην άκρη το 1973, όταν η Μ. Βρετανία
προσχωρούσε στην τότε ΕΟΚ. Είναι λογικό να υποβαθμίσθηκαν, στα πλαίσια υψηλών
προτεραιοτήτων του Ψυχρού Πολέμου. Ίσως, και υπό κάποιο κλίμα βάσιμης
αισιοδοξίας για αλλαγή μυαλών στην ηπειρωτική Ευρώπη. Ίσως, ακόμη, επειδή η
Γηραιά Αλβιών είχε πια αποδεχθεί ότι δεν είναι υπερδύναμη.
Στην πράξη, φάνηκε η βαθιά διαφορά αντιλήψεων. Δεν ήταν
λίγες οι φορές που οι θέσεις της Μ. Βρετανίας, σε διάφορα κοινοτικά ζητήματα,
την έφερναν μόνη απέναντι σε κοινή θέση των υπολοίπων.
Η πιο ηχηρή διαφωνία, αν και όχι με όλους, ήταν η αποχή από
το ευρώ. Κάπου το 1990, έμεινε στην Ιστορία της Βουλής των Κοινοτήτων η γενική
θυμηδία, μέχρι καγχασμών, που προκάλεσε το περίφημο “What a good idea!” (Τι θαυμάσια ιδέα!). Η
βαρόνη Margaret Thacher,
σχολίαζε καταλλήλως τα τότε σχέδια.
Η σύγκριση είναι τραγική: αυτό που καταλάβαιναν
προκαταβολικά οι Βρετανοί, κάποιοι ούτε καν τώρα το υποψιάζονται.
Πιο πρόσφατα, το 2015, ακριβώς ένα χρόνο πριν το
δημοψήφισμα, η εμβληματική Βασίλισσα Ελισάβετ Β’, έχουσα αναλάβει επί Churchill, βρέθηκε και στο
Βερολίνο. Και, τελείως χαλαρά και αδιάφορα, πρόφερε επισήμως μερικές λέξεις
ανησυχίας για διασπάσεις της Ε.Ε. προς δυσμάς.
Κάτι σαν κεραυνός εν αιθρία με σιγαστήρα, αλλά να τίτλος
εφημερίδων: «Μήνυμα
Ελισάβετ κατά της διάσπασης της Ε.Ε. στα δυτικά και στα ανατολικά»
–ποιος να πάρει πρέφα; Ή, ακόμη χειρότερα, ποιος καταλαβαίνει την
τροχιοδεικτική βολή έστω τώρα;
2 μόλις ημέρες πριν το δημοψήφισμα, πάντα τελείως χαλαρά και
αδιάφορα, η ιδία, κούνησε ελαφρώς το δαχτυλάκι της: “Could you please tell me three good reasons to remain?” (μπορείτε
παρακαλώ να μου πείτε τρεις καλούς λόγους για να «μείνουμε»;), ρώτησε εκλεκτούς
συνδαιτυμόνες της.
Η είδηση, βέβαια, δ-ε-ν είναι η ασυνήθιστη διαρροή από
βασιλική ομήγυρη. Ειπώθηκε, σίγουρα, για να διαρρεύσει. Το θέμα είναι ότι
ευρωπαίοι αδυνατούν να αντιληφθούν ποια θέση στήριζε η «αθώα» ερώτηση.
Προφανώς, είχε εξαντλήσει τα συνταγματικά περιθώρια πολιτικών
παρεμβάσεων. Είχε λόγους, φυσικά, για να κάνει κάτι τέτοιο. Και τους είχε
υπαινιχθεί περίτεχνα, σε ανύποπτο χρόνο, και στον καταλληλότερο τόπο. Σωστά;
Το γενικό συμπέρασμα, όθεν, προβάλλει παντελώς αναπόδραστο:
η ιθύνουσα τάξη της Αγγλίας ήταν και είναι σταθερά αντίθετη στην συμμετοχή σε
ευρωπαϊκές συναθροίσεις. Και, καθώς οι καιροί –φευ!– άλλαξαν, μαζί και οι
προτεραιότητες, οι τωρινοί λόγοι αποχώρησης δείχνει να είναι πολύ σοβαρότεροι
από σύνορα, βίζες, συναλλαγές, μετανάστευση και τα συναφή πεζά.
Πολύ απλά, είναι λόγοι DNA. Δεν ταιριάζουν τα χνώτα τους. Ούτε με γερμανικές χοντράδες,
αλλά ούτε και με γαλλικές φαντασιώσεις. Με επιπολαιότητες νοτίων; Χώρια η
αφόρητη κοινοτική γραφειοκρατία.
Υπό αυτό το πρίσμα, μπορεί να δει κανείς με κάποια συμπάθεια
τα αναγραφόμενα στον τύπο. Ευλόγως, όμως, η επιτυχής[;] ανάλυση της
στρατηγικής, απλοποιεί την ερμηνεία της τακτικής. Κι αν χρειάζεται κάτι πιο
πεζό, ίσως αρμόζει κάτι που να αξιοποιεί την γνωστή συνταγή ερευνών “Follow the money” (ακολούθησε το χρήμα).
Είναι απλό: το όλο κλίμα ανησυχίας, κατεβάζει τις
αποτιμήσεις. Μαζί, φέρνει και τη στερλίνα σε επίπεδα εμφανώς κάτω της αξίας
της. Άρα, η όλη κατάσταση στις αγορές, ευνοεί αυτούς που προσέρχονται
ψύχραιμοι, προσβλέποντας στο μέλλον της Μ. Βρετανίας.
69 ημέρες πριν την 29η Μαρτίου, λοιπόν, οι
ενδιαφερόμενοι, έχουν να σκεφθούν ποιες στρατηγικές αποφάσεις υπόκεινται των
καθημερινών ειδήσεων.
“Let Britain arise”
(αφήστε τη Μ. Βρετανία να σηκωθεί) –αν αντικαταστήσουμε το “Europe” στο ευγενές σύνθημα του 1946. Και
η λήξη και μόνον της εκκρεμότητας, θα είναι λυτρωτική.
Αν χρειάζονται περισσότερα, για λόγους πληρότητας των
συλλογισμών, αλλά και για ευρύτερη αντίληψη της δυναμικής των περιστάσεων, θα
πρότεινα πρώτον να ληφθεί υπ’ όψιν η μείζων αλλαγή διεθνούς τοπίου λόγω Trump. Κάποιοι
αντιλαμβάνονται πια ότι το γνωστό “America first”, είναι μάλλον καλύτερα να το
βλέπουμε ως ντιρεκτίβα προς μίμησιν.
Κάπως έτσι, δεύτερον, θα επανέφερα το ερώτημα: «Στο βάθος, ίσως διακρίνεται και κάποιος
άλλος ψυχρός υπολογισμός. Η Γερμανία, είναι λογικό να αναρωτιέται τι άλλο της
χρειάζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τι άλλο έχει να κερδίσει –ως συνεταίρος – από τα
εξουθενωμένα θύματα της πολιτικής της;»
Για περισσότερα: «Πού πηγαίνει
η Ευρώπη;» (18.9.16 –ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ φ.1513/22.9.16).
Και, τρίτον, θα πρότεινα συνειρμούς με γνωστή στιχομυθία,
πάλι του Winston Churchill.
Κοσμική κυρία, λέγεται, εξέφρασε αισθήματα ούτω πως: «Sir, αν ήμουν
σύζυγός σας, θα σας δηλητηρίαζα». Η περιφανής απάντηση του «Πατέρα της
Νίκης», ίσως λύνει τις τρέχουσες απορίες ορισμένων: «My lady, αν ήμουν σύζυγός σας, θα το έπινα».
Κόρινθος 20 Ιανουαρίου 2018
Κώστας Τζαναβάρας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου