Στην εποχή της Melania Trump

Ήταν 21 Μαΐου του 2017.

Ο Πρόεδρος Trump, βρισκόταν για πρώτη φορά στο εξωτερικό, και μιλούσε στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας. Απευθυνόταν σε 50 αρχηγούς μουσουλμανικών κρατών, της σουνιτικής πλευράς. Και πρόφερε το εξής απλό: «Δεν θα σας πούμε πώς θα ζείτε».

Την κρίσιμη φράση, επισφράγιζε διπλά η παρουσία της Πρώτης Κυρίας των ΗΠΑ. Αφ’ ενός, σκανδαλίζοντας τους οικοδεσπότες, με το πρόσωπο ελεύθερο και εστραμμένο στο ακροατήριο, επέβαλλε το αυτονόητο «ούτε κι εσείς». Αφ’ ετέρου, και κυριότερο, με την εκκωφαντική σιωπή της, υπογράμμιζε –εμμέσως πλην σαφώς– την απόλυτη αποδοκιμασία της στάσης μιάς άλλοτε Πρώτης Κυρίας της Γαλλίας.

Ίσως, μάλιστα, έχει και κάποια σημασία η σύμπτωση: η Ιταλίδα Carla Bruni και η Σλοβένα Melania Trump, υπήρξαν αμφότερες αστέρια της διεθνούς πασαρέλας, πριν γίνουν σύζυγοι Προέδρου στη δεύτερη πατρίδα τους.

Επεξηγώ: Το μακρινό 2010, η πρώτη, είχε εκφράσει κατ’ ουσίαν το αντίθετο: εμείς θα σας πούμε πώς θα ζείτε. Ως γνωστόν, είχε πάρει δημοσίως θέση στο θέμα της καταδίκης σε θάνατο δια λιθοβολισμού της Ιρανής Σαχινέ Αστινάνι.

Η Ιρανή μοιχαλίδα, θανατώθηκε τελικά, υπό παρισινή σιωπή, καθώς εν τω μεταξύ είχε γίνει αντιληπτό το ακριβές νόημα της ασύμμετρης απάντησης: «Θάνατος στην πόρνη». Τουτέστιν: παιχνίδι εν ου παικτοίς.

Από τότε, με το άρθρο «Γιατί Κάρλα;» (31.8.2010), είχα εκφράσει αιτιολογημένα την αντίθεσή μου στη στάση της –μαζί και στοιχειοθετημένες ανησυχίες.

     Για περισσότερα: «Από την εποχή της Carla στην εποχή της Melania» (28.5.2017)

Ακόμη και σήμερα, όμως, ελάχιστοι στο δυτικό κόσμο έχουν προσέξει τη φράση «Δεν θα σας πούμε πώς θα ζείτε».

Ελάχιστοι αντιλαμβάνονται ότι συνιστά δόγμα, και μάλιστα οικουμενικής σημασίας. Ελάχιστοι αντιλαμβάνονται έστω το στοιχειώδες: είναι άλλο θέμα η σημασία του δόγματος, κι άλλο θέμα η συμφωνία ή μη προς αυτό. Σωστά;

Ελάχιστοι αντιλαμβάνονται, συμπληρώνω, ότι το δόγμα Trump είναι κρίσιμη θέση στο διάλογο των πολιτισμών και την ειρηνική συνύπαρξή μας. Ιδίως, στο παγκοσμιοποιημένο χάος που κολυμπάμε.

Κάποιοι, αντιθέτως, πιστεύουν ότι και θα παριστάνουν ότι διαλέγονται με άλλους πολιτισμούς, και μάλιστα «ισότιμα», αλλά και θα κουνάνε το δάχτυλο στους άλλους, προβάλλοντας όπως γουστάρουν τα δικά τους πρέπει. Χώρια η υποκρισία.

Ελάχιστοι αντιλαμβάνονται, ακόμη χειρότερα, ότι τα ως άνω δ-ε-ν συνιστούν συμφωνία του υπογράφοντος προς τον ισλαμικό θεσμό των εκτελέσεων μοιχαλίδων δια λιθοβολισμού. Αντιθέτως, συνιστούν υπόδειξη προτεραιοτήτων.

Ερωτώ ευθέως: Θέλουμε να σταματήσουν οι λιθοβολισμοί; ή μας φθάνει να τσιρίζουμε χωρίς αποτελέσματα;

Για την πρώτη περίπτωση, είχα αντιπροτείνει το 2010 την εξής δήλωση εκ Παρισίων: «Αναρωτιέμαι γιατί αυτή η γυναίκα πρόκειται να θανατωθεί δια λιθοβολισμού για κάτι που στη Γαλλία είναι απολύτως φυσικό και αποδεκτό. Θα ήθελα να μοιρασθώ τις ανησυχίες μου και τις σκέψεις μου με την κ. Αχμαντινεζάντ το συντομότερο δυνατόν».

Και το 2017 έγραφα για «τέχνη της αποτελεσματικής ευγένειας». Όχι πάλι;

Στο όλο αλλόκοτο του ζητήματος, ας προστεθεί και η περίεργη σύμπτωση: το δόγμα Trump, που υιοθετούσε τη φιλοσοφία που πρότεινα το 2010, διατυπώθηκε την ημέρα της ονομαστικής μου εορτής. 1/365 πιθανότητα η σύμπτωση. Κουφό;

Η ουσία, βεβαίως, είναι αλλού. Ελάχιστοι αντιλαμβάνονται, κάτι ακόμη σημαντικότερο: το ως άνω δόγμα Trump υπόκειται πολλών εναρέτων εξελίξεων ανά τον πλανήτη. Πιθανολογώ, μάλιστα, ότι ούτε ο ίδιος ο πλανητάρχης θυμάται τη διατύπωση. Απλώς το πιστεύει βαθιά, ως νόημα, και –έτσι απλά–  εμπνέει την πολιτική του.

Αν ζητούνται αποδείξεις, ίσως η προδιαγεγραμμένη καλή πορεία του Ιρανικού είναι ορατή μόνον σε λίγους. Οι ενδιαφερόμενοι, απλώς, ας σκεφθούμε αν το δόγμα είναι σε θέση να αφοπλίσει φανατικούς μουλάδες.

Αλλά, η πορεία του Βορειοκορεατικού, είναι μπροστά στα μάτια μας. Η βαθιά κατανόηση του δράματος, είναι πίσω από τις ενάρετες εξελίξεις.

Κι όμως, υπάρχουν ακόμη διάφοροι, ειδήμονες και μη, που πιστεύουν ότι έχει καταλυτική σημασία που δεν υπάρχει κάποια γραπτή συμφωνία. Πολύ απλά, η γραφειοκρατία είναι όλος κι όλος ο πολιτισμός τους.

Κι ας επιμένουν οι Κινέζοι:

"Όταν υπάρχει εμπιστοσύνη,
καμία απόδειξη δεν χρειάζεται.
Όταν δεν υπάρχει εμπιστοσύνη,
καμία απόδειξη δεν είναι δυνατή."

Και θα βλέπουν κινδύνους και συνωμοσίες, ακόμη κι όταν με το καλό! μπουν φαρδιές-πλατιές υπογραφές. Αδιαφορούν παγερά για το βέβαιο: Trump και Κιμ μοιράζονται το ίδιο όραμα για τη Βόρεια Κορέα.

Θα διαφωνούν οι γραφειοκράτες, ακόμη κι αν ο Κιμ Τζονγκ-ουν στείλει στο Λευκό Οίκο ένα γράμμα ευγνωμοσύνης, βαθιά ανθρώπινης, και μια λευκή κόλλα Α4 με την υπογραφή του για συμφωνία.

Ψέματα;

Η εξήγηση όλων αυτών των αντιδράσεων, σε γενική διατύπωση, είναι η «σκοτεινή φαντασία». Φθονούν όχι μόνον το ΤΙ της επιτυχίας, αλλά κυρίως το ΠΩΣ της. Που χαλάει την πιάτσα.

Φθονούν –όχι λίγοι– τον ανδρισμό, την τόλμη. Τη μεγαλοφροσύνη.

Ο όρος-άποψη «σκοτεινή φαντασία», σημειώνω, είχε διατυπωθεί πάλι από τον Πρόεδρο Trump, αυτή τη φορά στη Σεούλ της Νότιας Κορέας. Απευθυνόμενος στην Εθνοσυνέλευση της Δημοκρατίας της Κορέας, είχε πει το εξής βαθυστόχαστο: «Όσο πιο επιτυχημένη γίνεται η Νότια Κορέα, τόσο πιό επιτυχημένα κακοπιστώνετε (discredit) την σκοτεινή φαντασία στην καρδιά του καθεστώτος της Βόρειας Κορέας».

     Για περισσότερα: «Η περιοδεία που άλλαξε τον πλανήτη» (12.11.2017)

Προφανώς, αυτή η σκοτεινή φαντασία γίνεται όλο και περισσότερο παρελθόν στη Βόρεια Κορέα. Αλλά, ευλόγως, χρειάζεται χρόνο. Όπως και οπουδήποτε αλλού, ανάλογη σκοτεινή φαντασία συντηρήθηκε από κύκλους βίας.

Οπουδήποτε, ειδικότερα, εκδηλώθηκαν αδέξιοι «λιθοβολισμοί» λιθοβολισμών.

Όλα αυτά, εξελίσσονται μπροστά στα μάτια της διεθνούς κοινής γνώμης. Η αλήθεια τους, γίνεται όλο και περισσότερο ορατή και αναπόδραστη.

Αποκαλύπτεται, όμως, ότι φουντώνει αντίστοιχη σκοτεινή φαντασία στις καρδιές των “never-Trumpers”, των ορκισμένων εχθρών του «συντηρητικού επαναστάτη». Κυρίως στη χώρα του, αλλά και στην Ευρώπη. Την κατά τα άλλα ειρηνόφιλη…

Αυτό είναι και το προκείμενο. Τουλάχιστον για όσους διακρίνουμε ευγενή προσπάθεια, και ενδιαφερόμαστε για το αίσιο τέλος της.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι δικαιώνεται το –κάπως πιό γνωστό– επίσημο δόγμα «Ειρήνη μέσω ισχύος» (Peace through strength).

Φαίνεται, όμως, και ότι επιχειρείται προσαρμοσμένη μεταφορά του στο εσωτερικό μέτωπο, ως –ας πούμε– “Unity through strength” (Ενότητα μέσω ισχύος). Εξ ου και η αμπράζικη επίδειξη στρατιωτικής ισχύος την Ημέρα της Ανεξαρτησίας.

Ίσως, σκέπτομαι, θα ήταν χρήσιμο να επισημανθεί στον φιλότιμο πλανητάρχη ότι άλλο Βόρεια Κορέα κι άλλο Βόρεια Καλιφόρνια. Άλλες συνθήκες, άλλες δυνατότητες, άλλα μέσα. Άλλες ανάγκες. Κυρίως: άλλες προτεραιότητες, άλλα κίνητρα. Άλλος φθόνος.

«Αυτός που νοιάζεται για τα συναισθήματα των άλλων δεν είναι ανόητος» -κινέζικο.

Ίσως, ανησυχώ, δεν έχει προσέξει και τα κρίσιμα μυστικά της προεκλογικής καμπάνιας του Bill Clinton. Πώς δηλαδή, υπό στρατηγική James Carville, νίκησε τον Πρόεδρο George Bush. Του ασύλληπτου 91% δημοτικότητας.

Ενδεχομένως, όμως, ο ίδιος και οι ακριβοπληρωμένοι σύμβουλοί του, βρουν ενδιαφέρουσα την αντιπρόταση, ακόμη και επιγραμματικά διατυπωμένη: “Unity through Melania”. Και ίσως την αξιοποιήσουν.

Εκτιμώ, μάλιστα, ότι τα σχετικά δείγματα, γονίμων προβληματισμών και εγκαίρου προσαρμογής συμπεριφοράς, θα τα αναμένουν με χαρακτηριστικό ενδιαφέρον οι αγορές.

7 Ιουλίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας