Η ουσία του νεοταξικού συστήματος

Έχω τη γνώμη ότι μπορούμε να αποκαλούμε «νέα παγκόσμια τάξη» (new world order), ένα κοινωνικό φαινόμενο, παγκόσμιο και πολυδιάστατο, που εξελίσσεται νομοτελειακά εδώ και περίπου τριάντα χρόνια. Είναι χαρακτηριστική φάση της εξέλιξης του ανθρώπου, εξαρτώμενη πολύ από την τεχνολογία, και ελάχιστα ελεγχόμενη από κέντρα αποφάσεων.

Η απαρχή

Στην απαρχή του φαινομένου, κάπου το 1990, συμπίπτουν δύο σημαντικά γεγονότα: [1] η λήξη του Ψυχρού Πολέμου, και [2] η καθιέρωση του διαδικτύου.

Η κατάρρευση του πάλαι ποτέ «υπαρκτού σοσιαλισμού», άλλαζε το τοπίο στο διεθνή ανταγωνισμό. Έδινε προτεραιότητα στη συνύπαρξη.

Γρήγορα, όμως, απεδείχθη ότι, η αντιπαράθεση με το σοσιαλισμό, έδινε μία κάποια συνοχή σε σκόρπιες δυτικές αντιλήψεις, κάλυπτε κενά και αδιέξοδα, έκρυβε τη σύγχυση, απασχολούσε ανήσυχους. «Ήταν μία κάποια λύσις»…

Η λήξη της αντιπαράθεσης, πολύ απλά, απεκάλυπτε το προϋπάρχον μείζον πρόβλημα στην δυτική σκέψη, το οποίο έμελλε να εντείνει δραματικά η ευρεία χρήση του διαδικτύου.

Τα μυαλά σε ράγες

Η νέα τεχνολογική επανάσταση, είχε βαθύτερη σημασία. Είχε πρωταρχικό ρόλο σε μία –δραματική πια– εξέλιξη του ίδιου του ανθρώπου. Η χρήση της τεχνολογίας, όλο και περισσότερο, μας κωδικοποιούσε. Μας ανάγκαζε δηλαδή να εκτελούμε όλο και περισσότερο κωδικοποιημένους χειρισμούς.

Οι αντίστοιχοι κωδικοποιημένοι χειρισμοί της ηλεκτρονικής εποχής, αφορούσαν την εργασία. Αφορούσαν τους επαγγελματικούς χρήστες. Δεν αφορούσαν δηλαδή τη καθημερινή μας ζωή, τη διαρκή επικοινωνία.

Ακόμη λιγότερο, στη βιομηχανική εποχή.

Αυτή η διαδικτυακή επικοινωνία πιά, για να είναι εφικτή, χρειαζόταν να μπει σε κουτάκια. Το πλήκτρο, ή το πάταγες ή δεν το πάταγες. Το ίδιο και το ποντίκι. Τον κωδικό εισόδου, ή τον ήξερες όλον ή δεν μπορούσες να μπεις στο κοινωνικό μέσο. Σύνδεση, ή έχεις ή δεν έχεις. Η συμμόρφωση γινόταν ανάγκη.

Αυτοί οι χειρισμοί, αυτόματοι και ανακλαστικοί, άμεσα εκτελέσιμοι, οδηγούν μοιραία σε ατροφία άλλες ζωτικές μας εγκεφαλικές δεξιότητες. Υποβαθμίζονται η κριτική ικανότητα, η φαντασία, η δημιουργικότητα, η μαχητικότητα. Βαθμιαία, ατροφεί ακόμη και η μνήμη μας.

Αφθονούν πιά τα ανθρώπινα όντα που αδυνατούν να αντιληφθούν τα στοιχειώδη, όπως το χονδροειδές ψέμα, την αντίφαση, τις ομοιότητες και τις διαφορές. Πάνω απ’ όλα, τις προτεραιότητες.

Η Δύση, είχε πάντα ένα πρόβλημα να κατανοήσει την Αριστοτελική μεσότητα. Τώρα πιά, βυθιζόταν στο μαύρο/άσπρο, στη δίτιμη λογική και την πόλωση. Χωρίς καν να το καταλαβαίνει –βασικό.

Η μακροχρόνια εικόνα

Η καθοδική πορεία της ανθρωπότητας, κυρίως ως προς την ευφυΐα, είναι φαινόμενο που έχει υποδειχθεί πριν από χιλιάδες χρόνια από τον Όμηρο και τον Ησίοδο. Συμβολικά, υπάρχει και σε άλλους πολιτισμούς.

Παρατηρήθηκε δηλαδή, ότι η εξέλιξη της τεχνολογίας, η ευκολία στη ζωή, πήγαινε ανάδρομα με την εξέλιξη του εγκεφάλου μας. Πλουτίζαμε σε γνώσεις, αλλά όχι και σε γνώση. Τόσο που, κάποια στιγμή, εμφανίσθηκε το φαινόμενο του «βλάκα ειδικού». Αυτού που είναι εξαιρετικά καταρτισμένος σε 1-2 αντικείμενα, αλλά δεν κατέχει στοιχειώδη. Να μοιράσει δυό γαϊδουριών άχυρα, λόγου χάριν.

Δεν έχει σφαιρική εικόνα, κι ούτε καν βλέπει το λόγο να την έχει.

Η επικίνδυνη τροπή

Στη νεοταξική εποχή, όμως, αυτή η ευκολία ζωής έφθανε σε νέα κλίμακα.

Είναι άλλο να πολεμάς με σπαθιά και κοντάρια, ή με ντουφέκια, ή ακόμη και με τανκς, κι άλλο να σκοτώνεις πατώντας απλώς ένα κουμπί.

Είναι άλλο να διακινείς ιδέες αγορεύοντας ή διακινώντας τυπογραφημένες μπροσούρες, κι άλλο να εισβάλλεις με οπτικοακουστικό υλικό από θέση συντριπτικής ισχύος.

Αυτή η πρωτόγνωρη ισχύς, σε προπαγάνδα και όπλα, είναι που άλλαξε άρδην το τοπίο. Ιδίως, καθώς μπορεί –πολύ εύκολα πιά– να βρεθεί στα χέρια παντελώς ασυνείδητων και ανεξέλεγκτων.

Αυτό το καινούργιο πρόβλημα, με τους ασυνείδητους ανεξέλεγκτους, ανεδείχθη με την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέϊτ το 1990. Παρότι οι αρχηγοί των τότε δύο υπερδυνάμεων τα είχαν βρει, η αμηχανία των Bush και Γκορμπατσώφ ήταν έκδηλη.

Χρειάσθηκε ένα εξάμηνο, για να υπάρξει έμπρακτη αντίδραση της διεθνούς κοινότητας σε μία ωμή επίθεση. Σε μία κατάφωρη παραβίαση της διεθνούς νομιμότητας.

Η ιδέα για την παγκόσμια νέα τάξη

Αναζητούνταν κανόνες και νόμοι, που να μπορούν να ρυθμίζουν επαρκώς την παγκόσμια συνύπαρξη. Και ο Πρόεδρος Bush, σε βαρυσήμαντη ομιλία του στο Κογκρέσο, το Σεπτέμβριο του 1990, έκανε επισήμως λόγο για “new world order”.

Μπήκαν κάποιοι κανόνες, αλλά η εφαρμογή τους εξακολουθούσε να μην πείθει για τη διαφορά τους προς τους νόμους της ζούγκλας. Η ιδέα για τον “rule of law”, τον κανόνα του νόμου, ακουγόταν καλή. Αλλά μύριζε κάπως.

Μάλλον κανείς δεν σκεπτόταν, ως εναλλακτική, κάτι σαν τον κανόνα της δικαιοσύνης. Ποιος να ασχοληθεί με τη στιβαρή Αριστοτελική θέση «Η δικαιοσύνη είναι πάντοτε αποτέλεσμα καλής προαίρεσης»; Ποιος θα την έβρισκε χρήσιμη;

Το φιάσκο

Κάπως έτσι, ισοπεδωνόταν νόμιμα μέχρι και η Γιουγκοσλαβία (1999). Μέχρι που ήλθε η προσάρτηση της Κριμαίας (2014), για να αναδείξει τη σκληρή αλήθεια. Και δεν είναι μόνο που οι κανόνες αποδεικνύονταν ανεφάρμοστοι, όταν κάποιος αρκούντως ισχυρός έχει ζωτική ανάγκη.

Πολύ περισσότερο, είναι που αποδεικνυόταν ότι η διεθνής κοινή γνώμη δεν είναι σε θέση να κάνει την απλή σύγκριση των περιπτώσεων Κουβέϊτ και Κριμαίας. Αποδεικνυόταν δηλαδή ότι επιτυγχανόταν να γίνεται αντιληπτή μόνον η ομοιότητα: η παραβίαση συνόρων.

Πέρα από αυτό, όλα τα άλλα δεν είχαν καμία σημασία. Ακόμη και οι επιθυμίες των –κατά 90% Ρώσων– κατοίκων της Κριμαίας. Η αμφισβήτηση της νομιμότητας του γνωστού δημοψηφίσματος, ελάχιστα έκρυβε το ότι κανένα δημοψήφισμα δεν θα γινόταν σεβαστό.

Η ισοπέδωση

Στην κοινωνία, αντιστοίχως, προχωρούσε ακάθεκτη η διαδικασία συμμόρφωσης σε κανόνες και πρότυπα. Υπαγορεύονται στη μάζα συμπεριφορές, με διακόπτες in & out. Κι αλίμονο σε όποιον ξεφεύγει από τις επιταγές της κορρεκτίλας.

Πολύ απλά, ο χωρίς κριτικές δεξιότητες άνθρωπος, χρειάζεται ντιρεκτίβες προς πιστή εφαρμογή –έστω με κάποιο στοιχειώδες μενού επιλογών. Και καταλήγει να επιβάλλει ντιρεκτίβες και σε όσους έχουν κριτικές δεξιότητες.

Ταυτόχρονα, η ανύποπτη κοινή γνώμη εγκλωβίζεται, όλο και περισσότερο, όλο και συχνότερα, σε καλοστημένες προπαγανδιστικές παγίδες. Χαυνώνεται.

Γκρεμός

Όλα αυτά, ουδόλως προβληματίζουν τηλεθεατές ή ψηφοφόρους. Ελάχιστα ανησυχούν ακόμη και τους καλοπροαίρετους βολεμένους. Αλλά, φεύ!, δεν αφήνουν αδιάφορη την πραγματικότητα και την ωμή λογική της.

Η αναπόδραστη αλήθεια, είναι ότι η ηγεσία του πλανήτη, πολιτική ή πνευματική,  βαυκαλίζεται ότι κυβερνάει, αλλά το ξέρει η ψυχούλα της ότι κάνει μία τρύπα στο νερό. Όλοι οι μεγάλοι έχουν σοβαρότατα εσωτερικά προβλήματα. Ανεξαιρέτως.

Γίνεται όλο και πιο φανερό, μάλιστα, ότι το κενό –σε έσχατη ανάλυση– δεν αφορά μόνον υποκειμενικές αδυναμίες. Υπάρχει θεωρητικό πρόβλημα σε θεμελιώδη θέματα, όπως η αντίληψη της πολυπλοκότητας και η κουλτούρα διαλόγου. Στην ίδια τη θεμελίωση της Γνώσης για τον άνθρωπο και τα ανθρώπινα.

Υπάρχουν κενά ακόμη και σε κρίσιμα πεδία που είχαν κλείσει προ αιώνων.

Ο παγιδευμένος καρχαρίας

Αυτή η πνευματική ένδεια, κάλλιστα κρύβεται από την αγρίως χειραγωγούμενη κοινή γνώμη. Και τα πανεπιστήμια έχουν πάψει προ πολλού να αμφισβητούν. Αλλά δεν κρύβεται το χάλι, ατυχώς, από τον προσωπικό καθρέφτη. Και, τελικά, οδηγεί σε σπασμωδικές ενέργειες επίδειξης ανύπαρκτης ισχύος.

Δεν είναι τυχαίο ότι, οι πλέον φαιδρές τέτοιες επιδείξεις, κατευθύνονται –και με εντεινόμενη προκλητικότητα– κατά του πλέον ασυμμόρφωτου λαού, του λαού της ελευθερίας.

Οι προκλήσεις, από όλες τις συνιστώσες του νεοταξικού πολιτικού μας σκηνικού, φθάνουν σε νέα υψηλά στο Μακεδονικό. Ήταν πάντα μία νεοταξική πρόκληση. Αλλά ο εμπαιγμός, διακομματικά εναλλασσόμενος, είναι πιά επιδεικτικός και χυδαίος. Η άλλοτε «προδοτική συμφωνία», είναι πλέον προς εφαρμογήν. Ή και για διορθώσεις, αγνώστων λοιπών στοιχείων.

Ακούσαμε εσχάτως μέχρι κι αυτό: «Πήραμε μια χρεοκοπημένη χώρα τεμπέληδων και παραδώσαμε μια χώρα με παρακαταθήκη τη συμφωνία των Πρεσπών». Έλεος.

Εις βάθος

Το νεοταξικό σύστημα, εν τέλει, είναι η αγωνιώδης προσπάθεια αδαών να παραστήσουν τους αρχιτέκτονες. Είναι η θνησιγενής προσπάθειά τους να υπερβούν τη φυσική τους ανικανότητα. Να εγκλωβίσουν τους υπόλοιπους στο δικό τους επίπεδο.

Όσοι αντιλαμβάνονται, έχουν την ευκαιρία να κάνουν χάζι με το βιρτουόζικο τρολάρισμα Trump, και των πληθυνομένων συν αυτώ, στους αξιοθρήνητους νεοταξικούς αντιπάλους. Και το πρόγραμμα έχει άσσους οφθαλμοφανούς απολογισμού να πέφτουν διαδοχικά στο τραπέζι.

Οι τελευταίοι νεοταξικοί, όμως, διαισθάνονται τι συμβαίνει. Κάτι τους ζορίζει στη σύγκριση. Γι’ αυτό και ουσία του νεοταξικού συστήματος καθίσταται πλέον ο πιθηκισμός.

21 Ιουλίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας