Απέναντι στην κατάρρευση της ενημέρωσης

Η αναξιοπιστία του Τύπου έχει πάρει πρωτοφανείς διαστάσεις, και καθημερινά χειροτερεύει. Όλο και περισσότεροι σκεπτόμενοι πολίτες, κλείνουν την τηλεόραση, ή την ανοίγουν για λίγα και επιλεγμένα –σίγουρα όχι για ειδήσεις ή κοκορομαχίες πολιτικάντηδων.

Το πρόβλημα δεν είναι ελληνικό. Διεθνώς, όλο και περισσότεροι αντιλαμβάνονται τί είναι ακριβώς τα περιβόητα “fake news” –κατά την ορολογία του πλανητάρχη. Απλώς, στη χώρα μας έχουμε τις συνήθεις υπερβολές. Η σήψη, άλλωστε, ήταν πάντα δική μας πατέντα.

Σε αυτά τα πλαίσια, αξίζει να δούμε, με λίγη προσοχή, πώς μεθοδεύτηκε και πώς εξελίχθηκε ένα πρόσφατο «κατόρθωμα» των εγχωρίων προπαγανδιστικών μηχανισμών.

Θολή, και χαρακτηριστικά λειψή, ήταν η «ενημέρωση» για το θέμα της εξ Αθηνών υψηλής πρωθυπουργικής συμβουλής προς τον νυν μαχόμενο Ιταλό ομόλογο: “È meglio che facciate oggi quel che comunque vi faranno fare domani” (Είναι καλύτερα να κάνεις σήμερα αυτό που θα κάνεις αύριο).

Στο ίδιο πνεύμα υπονοουμένων επαναστατικής φιλοσοφίας, σύμφωνα πάντα με δημοσίευμα της γνωστής εφημερίδας Corriere della Serra, πρόσθεσε: “Se invece avete un ’altra idea be’, allora good luck” (Αν έχετε ένα άλλο πλάνο βήτα, καλή τύχη).

Στο δημοσίευμα, πρώτον, δεν διευκρινίζεται αν, αυτή ή απλόχερη εκ πείρας συμβουλή, παρασχέθηκε κατόπιν ταπεινού αιτήματος του Ιταλού Πρωθυπουργού, ή ήταν δείγμα μεγαλόφρονος ενδιαφέροντος εκ μέρους του πρωθυπουργού της χώρας μας.

Το δημοσίευμα, όμως, δεύτερον, σπεύδει να προσθέσει, και μάλιστα ανάμεσα στα εντός εισαγωγικών αποφθέγματα, την «αθώα» δημοσιογραφική εικασία: “forse alludendo all’opzione di uscita dell’euro che lui rifiutò” (ίσως παραπέμποντας στην επιλογή εξόδου από το ευρώ, την οποία αρνήθηκε).

Στη συνέχεια, τρίτον, ανέλαβαν τα ελληνόφωνα χαλκεία: «Εμείς δεν είμαστε Ελλάδα και δεν πρόκειται να υποχωρήσουμε.», ήταν η «συγκλονιστική απάντηση από τον Ιταλό ηγέτη Τζουζέπε Κόντε».

Εκ πρώτης όψεως, διακρίνεται σε όλα αυτά μία επικοινωνιακή επίθεση κατά του ευφυούς συμβουλάτορα. Και μέχρι διαπομπεύσεως. Ή, από την άλλη, διακρίνεται ο αχαρακτήριστος αυτόκλητος «λαγός» της «ισχυρής» Γερμανίας και του «πανίσχυρου» ευρωπαϊκού Διευθυντηρίου των Βρυξελλών.

Αλλά, μία βαθύτερη εξέταση, αποκαλύπτει άλλα. Προϋποθέτει, όμως, εφαρμογή των μυστικών της φιλοσοφίας της προπαγάνδας. Και, ως γνωστόν, το βασικό τεχνικό στοιχείο της προπαγάνδας, είναι ότι ξεγελά το συνειδητό, στοχεύοντας ύπουλα στο υποσυνείδητο. Εκεί ακριβώς εγκαθιδρύει «αλήθειες».

Η πονηρή προπαγανδιστική στήριξη του περί ου, λοιπόν, υποβάλλει τα εξής στο υποσυνείδητο των ανύποπτων:

1.      Κοίτα αέρα που έχει απέναντι στον Ιταλό Πρωθυπουργό. Κοίτα μεγαλοδουλειές που του αναθέτουν τα μεγάλα αφεντικά της Ε.«Ε.»

2.      Κοίτα με ποιους τα έβαλε, κι ακόμη αγωνίζεται. Συμπαραστέκεται στους Ιταλούς που σηκώνουν κεφάλι.

3.      Να ‘το! Το λέει και ο Ιταλός «ακροδεξιός»: η Ελλάδα καλά έκανε και υποχώρησε. Δεν μπορούσε. Εδώ «παίζει» αν μπορεί ολόκληρη Ιταλία.

Σε όλα αυτά, ως συνήθως, συμπράττει μία φωτογραφία μεγαλείου και με άνεση.

Μία τέτοια αποδόμηση προπαγάνδας, που παρακολουθεί προσεκτικά δηλαδή τις πράξεις των προπαγανδιστών, δεν μπορεί παρά να διακρίνει και τα εξής:

1.      Η δήθεν «απάντηση» του Ιταλού, δεν υπάρχει στο δημοσίευμα. Και κανείς δεν είναι σε θέση να υποδείξει πηγή της πληροφορίας.

2.      Το δημοσίευμα της Corriere della Serra, ισχύει καθώς δεν διαψεύσθηκε. Αντιθέτως, τα πονηρά χαλκευμένα δημοσιεύματα, περιφερόμενα σε ιστότοπους και κοινωνικά δίκτυα, είναι ελεύθερα να κάνουν τη βρώμικη δουλειά.

3.      Το όλο σκηνικό, φέρνει σε απόγνωση τον απλό αναγνώστη που θέλει απλώς να ενημερωθεί. Που θέλει στοιχειωδώς να έχει γνώση των γεγονότων.

Εν κατακλείδι, η εντύπωση που –υποσυνείδητα!– μένει από όλο αυτό το ταρατατζούμ, κάπως αντιφατικό μάλιστα, είναι ότι ο καλύτερος που έχουμε για να γλείφουμε στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο, είναι ο περί ου. Κι αυτό βαρύνει στις αποφάσεις πολλών εγκλωβισμένων και αναποφάσιστων.

Καθώς όλα αυτά είναι απλώς ένα παράδειγμα, γίνεται πειστικά αντιληπτό ότι έχουμε επιστημονικά μεθοδευμένη παραπλάνηση της κοινής γνώμης. Συστηματική, καθημερινή. Ο ψύχραιμος πολίτης, καταλήγει να αισθάνεται ότι η αλήθεια είναι απρόσιτη. Αισθάνεται το ανυπέρβλητο του πράγματος, βλέπει ως αδύνατον να μάθει έστω τι έγινε.

Επίσης, του είναι αδύνατον να διακρίνει την ομολογία για το χονδροειδές λάθος του’15. Η τότε δήλωση «Είχα υπερεκτιμήσει την δύναμη ενός λαού», όμως, καταρρίπτεται εκ των ενόντων. Όχι;

Ακόμη περισσότερο, αυτό που εγγίζει τα όρια της γελοιότητας, είναι η περίτεχνη προσπάθεια να εμφανισθούν ως πανίσχυροι οι αδύναμοι. Αυτοί που πλέον είναι καρπαζοεισπράκτορες της Αμερικής του Trump, και –κυρίως!– των αγορών.

Το μυστικό όλης αυτής της «περίτεχνης προσπάθειας» είναι απλό: κάποιες πολιτικές απόψεις παρουσιάζονται ως αυτονόητες. Αυτονόητο ότι η Ε.«Ε.» είναι ισχυρή, αυτονόητο ότι το ευρώ είναι καταφύγιο αδυνάτων. Αυτονόητο –αυτό πιά!– ότι η Ιταλία είναι ισχυρότερη από την Ελλάδα.

Κάπως έτσι, όμως, καταφανώς οδηγημένος μακράν της αλήθειας, ο ψύχραιμος πολίτης κυριεύεται από αίσθηση ανημπόριας. Αυτός ακριβώς είναι και ο κύριος στόχος της σύγχρονης προπαγάνδας: ανήμπορος, να αποσυρθεί.

Όταν επανέλθει στα κοινά, προεκλογικά, θα του έχουν μείνει τα μηνύματα στο υποσυνείδητο. Αυτό ακριβώς βεβαιώνει ό,τι αθλιωδέστερο επινόησε ο άνθρωπος: η επιστήμη της προπαγάνδας.

Ακόμη χειρότερα: όσοι επαναστατούν εν αγνοία, παίζουν το παιχνίδι της προπαγάνδας. Άθελά τους, δηλαδή, διαδίδουν τα ύπουλα μηνύματα στο υποσυνείδητο.

Απέναντι σε όλα αυτά τα [θεωρούμενα ως] πανίσχυρα, σίγουρα, ο Ελληνισμός διαθέτει δοκιμασμένες άμυνες. Ελληνοχριστιανικές.

Ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί, ξέρουμε να υπομένουμε καρτερικά. Έχουμε Πίστη.

Ως Έλληνες, έχουμε στο DNA μας την ομηρική τεχνοτροπία για την μεταφορά μηνυμάτων αλήθειας κάτω από τη μύτη των ισχυρών. Αλλά και, επί της ουσίας της Ομηρικής Παρακαταθήκης, ξέρουμε ότι πάντα η μάχη μεταξύ ανδρών έχει «διαιτητή» γυναίκα.

Τουτέστιν: Όσο ισχυροί και να είναι οι προπαγανδιστές, και όλος ο συρφετός-σύστημα πίσω τους, στο τέλος οι γυναίκες μας θα διαλέξουν σε ποιόν κόσμο θέλουν να ζήσουν. Οι ίδιες, τα παιδιά μας, τα εγγόνια μας.

Απέναντι στην κατάρρευση της ενημέρωσης, συνεπώς, στέκεται αποτελεσματικά η προσεκτική αποδόμηση της προπαγάνδας. Η προσεκτική παρακολούθηση και αποκάλυψη του ΤΙ ΚΑΝΕΙ η προπαγάνδα.

Υπάρχει, επομένως, η σωστή σκέψη. Η βασιζόμενη στη γνώση, την κρίση και την μνήμη. Είναι εφικτή. Και, εν τέλει, υπάρχει βάσιμη ελπίδα. Ιδίως, όσο περισσότεροι αποφασίζουν να περνάνε θετικά το κριτήριο του Ηράκλειτου: «Ο βλάκας χάνει το θάρρος του μπροστά σε κάθε σειρά σκέψεων».

Όλα αυτά, βεβαίως, υπό το δόγμα της ευφυούς αντιστάσεως: «Τον βλάκα δεν τον νικάς. Τον βοηθάς να χάσει μόνος του».

2 Δεκεμβρίου 2018

Κώστας Τζαναβάρας