Κάπου γύρω στα 1750, άρχισε η παραγωγική χρήση μηχανών. Η Μεγ. Βρετανία πρωτοπορούσε με τις ατμοκίνητες μηχανές της. Επρόκειτο σαφώς για τεχνολογική επανάσταση που άλλαζε τα πάντα. Σύντομα η βιομηχανική κοινωνία δεν θύμιζε και τόσο την προ-βιομηχανική. Η μαζική προσφορά εργασίας στα εργοστάσια προκαλούσε ραγδαία αστικοποίηση. Και μόνον αυτό, έφθανε.
Τεχνολογικές αλλαγές, έκτοτε, υπήρξαν συνεχώς. Και υπάρχουν. Κάποιες μάλιστα τεχνολογικές αλλαγές ήταν τόσο μεγάλες, ώστε έδωσαν την ευκαιρία να μιλήσουμε για βιομηχανικές επαναστάσεις. Τουτέστιν: Ήταν τόσο μεγάλη επανάσταση ο ηλεκτρισμός, χαρακτηρίσθηκε "2η βιομηχανική επανάσταση". Το ίδιο με την εισαγωγή του αυτοματισμού των ηλεκτρονικών υπολογιστών, η 3η, και των παγκοσμιοποιημένων επικοινωνιών και μεταφορών, η 4η.
Και ήδη έχουμε τα ρομπότ και την τεχνητή νοημοσύνη να διεκδικούν την 5η και την 6η -αν δεν κάνω κάποιο λάθος.
Και δεν φαίνεται κάποιου είδους "φως στο βάθος του τούνελ". Η τεχνητή νοημοσύνη, μάλιστα, τρομάζει με τις δυνατότητές της.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΙΓΟΥΣ, τα πράγματα είναι -ούτε λίγο ούτε πολύ- εντελώς αντίθετα. Το βασικό: Είναι κοινός τόπος, για ατενίζοντες εις βάθος τις ραγδαίες εξελίξεις, ότι η τεχνητή νοημοσύνη αναμένεται να είναι η τεχνολογία που θα απελευθερώσει τον άνθρωπο από την τεχνολογία. Απίστευτο;
Και ο λόγος απλός: Θα επικοινωνούμε με τις μηχανές στη γλώσσα μας, όχι στην κωδικοποιημένη γλώσσα τους. Έτσι, ο άνθρωπος ξαναγίνεται αναλογικός. Δεν θα είναι πιά ψηφιακός. Δεν θα είμαστε πια σε ράγες, δηλαδή.
Φυσικά, θα χρειασθεί τα συνήθη απρόβλεπτα να μην στραβώσουν τα φυσιολογικώς αναμενόμενα, αλλά αυτό το αισιόδοξο σενάριο είναι σαφώς το πιθανότερο. Το λογικό.
Η ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, κάπως έτσι, προβάλλει σαν σοβαρή πιθανότητα, και μάλιστα από εκεί που δεν το περιμέναμε. Περιμέναμε μία Ηθική Επανάσταση, σίγουρα. Είναι τόσο καταφανές το αδιέξοδο χωρίς αυτήν. "Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο" έγραφε ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, αλλά ακόμη περιμένουμε.
Την περιμέναμε, όμως, μαζί με κάποιον μεγάλο στοχαστή, ή ποιητή, ή κάτι τέτοιο. Όχι να φέρει την Ηθική Επανάσταση η τεχνολογία. Οι μηχανές. Ανήκουστο. Όχι;
ΣΥΝ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΧΕΙΡΑ ΚΙΝΕΙ, έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι. Σπεύδω πάραυτα, λοιπόν, να υποδείξω κάτι μάλλον σημαντικό: οι διάφορες βιομηχανικές επαναστάσεις αφορούσαν σχεδόν αποκλειστικά επαναστάσεις στην παραγωγή. Ήσαν, δηλαδή, πολύ-πολύ μικρότερες οι αλλαγές στην πλευρά της κατανάλωσης.
Υπάρχουν, βεβαίως, μεγάλες διαφορές μεταξύ καταστήματος του 18ου αιώνα και ηλεκτρονικού καταστήματος του 21ου, αλλά η "χειρωνακτική" διαδικασία έχει γίνει απλώς ημιαυτόματη. Ο αυτοματισμός της 3ης βιομηχανικής επανάστασης δεν έχει τεθεί στην υπηρεσία και του καταναλωτή. Μπαινοβγαίνουμε ψάχνοντας, αντί να ψάχνει για εμάς ένα εξελιγμένο διαδικτυακό πρόγραμμα που έχει μάθει τις καταναλωτικές μας ανάγκες, συνήθειες και προτιμήσεις. Μεγάλη διαφορά.
ΠΡΙΝ ΑΡΚΕΤΕΣ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ, υπήρχε στην Αθήνα ένα πολυκατάστημα που πρωτοπορούσε. Ο γνωστός ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ, προβαλλόταν πειστικώς ούτω πως: "Διαλέγει πριν από εσάς για εσάς". Και η καταναλωτική μας κοινωνία, τότε!, είχε τη δυνατότητα να το ελέγχει στην πράξη. Και να κρίνει, και να εγκρίνει ψωνίζοντας.
Σήμερα, προφανώς, δεν υπάρχουν αυτές οι διεργασίες κοινωνικού ελέγχου των διαφημίσεων. Παραφράζοντας τη γνωστή φράση από το κινηματογραφικό αριστούργημα του μεσοπολέμου "Πολίτης Καίην", οι σημερινοί διαφημιστές μπορούν κάλλιστα να καυχηθούν ότι "Οι καταναλωτές ψωνίζουν αυτό που τους λέμε εμείς να ψωνίσουν". Σωστά;
ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ, μιά ιδέα, θα ήταν δυνατόν να είναι η υποδομή για την ανάδειξη ενάρετων ηγετών της κοινής γνώμης. Γίνεται κάτι παρόμοιο στα κοινωνικά δίκτυα και την τηλεόραση, αλλά δεν έχει την αξιοπιστία μιάς τεκμηριωμένης ενημέρωσης. Συστηματικής και ενάρετης. Ελάχιστα παρεμβαίνει η λεγόμενη κάποτε "ηθική του επιστήμονα". Υπερισχύουν οι εικόνες και οι ταμπέλες. Ο μιμητισμός.
Το εδώ υποδεικνυόμενο ως βασικό, όμως, είναι άλλο: πρόκειται για αποσπασματική εξυπηρέτηση του καταναλωτή. Δεν είναι ολοκληρωμένη εξυπηρέτηση, δεν υπάρχει ολικός αυτοματισμός.
ΜΙΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, συνεπώς, προβάλλει θεωρητικά εφικτή. Η πρόκληση είναι προς εφαρμογήν, αναμφισβήτητα. Χωρίς εφαρμογή, το ευρύ κοινό δυσπιστεί, ίσως και δυσανασχετεί. Αλλά, για όσους είναι σε θέση να αξιολογήσουν έναν προκαταρκτικό σχεδιασμό, η ιδέα είναι και σαφής και υψηλών προσδοκιών.
Ως παράδειγμα, μπορεί να αναζητηθεί στο γνωστό analyst.gr το άρθρο "Μία διαδικτυακή εφαρμογή που είναι ικανή να αλλάξει την Ελλάδα" (2014). Παρουσίαζα την ιδέα για ένα πρόγραμμα που κάνει πράξη το "πές μας που πας να σε πάμε", με όλα τα μέσα.
Και σωστά και γρήγορα και οικονομικά -το γενικό σύνθημα. Ελεύθερος χρόνος, επαρκής και ευχάριστος -ο στόχος. Όμορφο παραμύθι;
Κόρινθος 1 Οκτωβρίου 2022
Κώστας Τζαναβάρας
σύμβουλος μηχανικός - συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου