ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΟ ΑΓΟΡΑΣ

Το G20 της Οσάκα επιβεβαίωσε τις προ εβδομάδος εκτιμήσεις «Τον τόνο, τον δίνει το κινέζικο ημερολόγιο. Είμαστε καταμεσίς στη χρονιά του χοίρου. Στη χρονιά που ολοκληρώνονται προσπάθειες που ξεκίνησαν σε προηγούμενα χρόνια.»

Για περισσότερα: Τί μπορούμε να περιμένουμε από το G20 της Οσάκα;

Η αντιστοίχως εκτιμηθείσα «θεαματική αλλαγή στο επικοινωνιακό προφίλ του πλανητάρχη», αν και ήδη ορατή, μάλλον θα χρειασθεί να αναδειχθεί στο άρθρο της προσεχούς Κυριακής με τίτλο «Στην εποχή της Melania Trump».

Κατά τα άλλα, η χαρακτηριστική σύνεση του Προέδρου Trump, ενισχύει τις από το Δεκέμβριο του 2018 εκτιμήσεις για σταθερή ανοδική πορεία του DJIA, χωρίς εξάρσεις, και εντός του καθορισμένου ανοδικού καναλιού (κόκκινες καμπύλες).

Για περισσότερα: ktz -Plan B

Η τιμή του δείκτη, κατά την πανηγυρική επανεκλογή του «συντηρητικού επαναστάτη», το Νοέμβριο του 2020, προεκτιμάται στις 32.450 μονάδες.

Στα πλαίσια αυτά, αναμένεται αβίαστη υπέρβαση του φυσικού φράγματος 26.915,35 και σχετικά σύντομα.

30 Ιουνίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας

Έλληνες ή Αθηναίοι;

Απευθύνομαι σε όσες και όσους θα ρωτήσουν, και με ενδιαφέρον, κάτι σαν «ποιά διαφορά μεταξύ των υπολοίπων Ελλήνων και των Αθηναίων αξίζει να ψάξουμε τώρα;» 

Θα πρότεινα να αρχίσουμε, όμως, με κάτι γενικό: Για να βρεις αυτό που ψάχνεις, πρέπει να ξέρεις να το ξεχωρίσεις. Είναι από τα αυτονόητα, που αρκεί να διατυπωθούν για να πείσουν. Όχι;

Και χωρίς να έχει σημασία η υπογραφή. Σωστά;

Το ίδιο απλή, είναι και η απάντηση στην ερώτηση που ευλόγως ακολουθεί: πώς ξεχωρίζουμε αυτό που ψάχνουμε;

Έχουμε και λέμε:

[1] τι ψάχνω; [π.χ. βελόνα]

[2] τι δεν ψάχνω; [π.χ. καρφίτσα]

[3] τι ομοιότητες έχει το [1] με το [2]; [π.χ. χρώμα, υλικό, αιχμή], και

[4] τι διαφορές έχει το [1] με το [2]; [π.χ. τρύπα/κεφάλι].

Αν χρειάζεται συμπλήρωση, είναι η μεθοδική εμπειρία, από προηγούμενα ψαξίματα. Η ειδικά αποκτημένη γνώση, συστηματικά και βιωματικά, λέγεται ομηριστί «μήτις». Και πολύμητις είναι το κύριο προτέρημα του Ομηρικού Οδυσσέα.

Αν ψάχνουμε, επομένως, να βρούμε την «άκρη της κλωστής», θα πρέπει να μπορούμε να την ξεχωρίσουμε. Και, αφού «άκρη» λέμε την απώτερη αιτία, θα πρέπει να μπορούμε να την ξεχωρίσουμε από την ενδιάμεση αιτία. Πόσο μάλλον, από την προφανή αφορμή ή την κατά σύμπτωση «αιτία».

Και η σχετική μέθοδος είναι γνωστή: ανιούσα και κατιούσα διαλεκτική.

Παρακάτω: Η άκρη της κλωστής, δηλαδή ο πυρήνας των κοινωνικών και πολιτικών προβλημάτων μας, έχει υποδειχθεί, εμμέσως πλην σαφώς, και πριν από κάπου τρεις χιλιετίες, από τον θεμελιωτή του πολιτισμού μας, τον Όμηρο.

Ο ποιητής του εθνικού μας έπους, ακριβώς, εμφανίζει το θεό Ήφαιστο να φτιάχνει την καινούργια ασπίδα του Αχιλλέα. Και τον βάζει να σκαλίζει πάνω της δύο πολιτείες. Η μία πολιτεία, με χαρές, τραγούδια και γάμους. Η άλλη πολιτεία, με καβγάδες και διχασμό.

Δίνει (Σ507), έτσι απλά, και το «μυστικό» της μίας πολιτείας:

Κι ήταν στη μέση εκεί δυο τάλαντα χρυσάφι απιθωμένο,

όποιος απ’ όλους φρονιμότερα [ιθύντατα] μιλούσε να το πάρει.

Η άποψη του Ομήρου, φυσικά, τίθεται στην κρίση μας. Υπό το φως και των ιστορικών γεγονότων που μεσολάβησαν. Υπό το ερώτημα, ενδεχομένως, αν παραμένει επίκαιρη.

Το γίγνεσθαι, νομοτελειακά, ξεχωρίζει το είναι από το φαίνεσθαι. Όσο κι αν λυσσομανά η ενορχηστρωμένη προπαγάνδα, η ακραία ιδιοτέλεια δεν κρύβεται.

Στα αζήτητα, δεν μπορεί να παραμένουν για πάντα οι ανεπιθύμητες αλήθειες

Υποστηρίζω, ότι η Αθήνα υπήρξε η κατ’ εξοχήν ελληνική πόλη που διέφερε σε αυτή τη θεμελιώδη κοινωνική και πολιτική επιλογή. Στην Αθήνα έγινε καθεστώς η εριστική διαλεκτική, η τέχνη να κερδίζεις σε μία λογομαχία έχεις-δεν-έχεις δίκιο.

Η Αθήνα ισοπέδωσε τη Μήλο, εξωθώντας τους Μήλιους να μην παραδοθούν.

Η Αθήνα έκανε αμπελοφιλοσοφία την αναλυτική και τη διαλεκτική του Αθηναίου! Πλάτωνα. Από δυσανεξία στην αλήθεια.

Και αυτήν την ευρύτερη επιλογή της, της «άλλης πολιτείας», η Αθήνα την ακολούθησε διαχρονικά: και στην κλασσική αρχαιότητα και ως πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους.

Η εριστική διαλεκτική, αποκαλύπτεται και αυτή στον Όμηρο. Πιο χαρακτηριστικά, στη ρητορική του Οδυσσέα κατά του Θερσίτη, αλλά και αλλού.

Υποστηρίζω, όμως, ότι οι Ομηρικές αποκαλύψεις συμπεριφορών λειτούργησαν αλλιώς στην υπόλοιπη Ελλάδα. Περισσότερο, και μιλώντας πάντα γενικά, λειτούργησαν ως πρότυπα προς αποφυγήν. Και αυτή η διαφορά, νομίζω, αναδύεται εμφανώς στη βαθιά κρίση που βιώνουμε. Ξεχωρίζει;

Ίσως, λοιπόν, ο καθένας μας οφείλει να επανεξετάσει την προσωπική του στάση. Κι αν η ιθύνουσα γνώμη δεν έχει έλθει στη μόδα ακόμη στη χώρα μας, μαζί και η Αριστοτελική μεσότητα, ενδεχομένως αξίζει να δούμε λίγο πιο προσεκτικά τις διεθνείς εξελίξεις. Και το ρόλο της Ελλάδας…

30 Ιουνίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας

Τί μπορούμε να περιμένουμε από το G20 της Οσάκα;

Η προσεχής σύνοδος των αρχηγών των 20 ισχυροτέρων του πλανήτη, στις 28-29 τρέχοντος, έχει κάποια «μυστικά». Κάποια σημαντικά στοιχεία, δηλαδή, που δεν κερδίζουν εύκολα την προσοχή απρόσεκτων.

Τον τόνο, τον δίνει το κινέζικο ημερολόγιο. Είμαστε καταμεσίς στη χρονιά του χοίρου. Στη χρονιά που ολοκληρώνονται προσπάθειες που ξεκίνησαν σε προηγούμενα χρόνια.

Το «γήπεδο», είναι κι αυτό πρόσφορο. Ο οικοδεσπότης Σίνζο Άμπε ήταν ο πρωτοπόρος στη διεθνή αποδοχή Trump. Λίγες ημέρες μόλις μετά την εκλογές, πήρε το αεροπλάνο και πήγε στη Νέα Υόρκη και χτύπησε το κουδούνι. Να στηρίξει, αλλά και να «ανοίξει τα μάτια» του τότε πρωτάρη της πολιτικής. Έτσι απλά.

Το πνεύμα, το δίνει μία αδιόρατη αλλαγή στο προφίλ του πλανητάρχη. Το χαρακτηριστικό “blink”, με τη σκληρή απάντηση που ματαιώθηκε, για την κατάρριψη του αμερικανικού drone από το Ιράν. Ακόμη προβληματίζει.

Άλλοι, διστάζουν: με τί από τα δύο να διαφωνήσω; Άλλοι, πρωτομαθαίνουν για τα λύτρα 150 δις δολαρίων και τα 1,8 δις $ κασσσς, της προηγούμενης συμφωνίας. Αξιολογούν και τις σιωπές…

Ελάχιστοι, άλλο θέμα, πρόσεξαν το πνεύμα Trump όταν «μάθαινε» για τη στάση της Κίνας στο θέμα fentanyl, όταν διακόπηκαν οι συνομιλίες για την εμπορική συμφωνία. Άλλωστε, ποιά “opioid crisis”;

Όλα –τόνος, πνεύμα, γήπεδο– συνάδουν με την αδήριτη ανάγκη. Ο πλανήτης ζαλίσθηκε μέχρις αφασίας από το δυναμικό μπάσιμο. Αμφισβήτησε, και με ανήκουστο τρόπο, κάθε τι που ξέραμε στη διεθνή σκακιέρα. Ανέτρεψε ή αχρήστευσε αντιλήψεις που έδειχναν αυτονόητα πλήρους αποδοχής –τι να πρωτοθυμηθούμε;

Είναι λογικό, λοιπόν, να περιμένουμε θεαματική αλλαγή στο επικοινωνιακό προφίλ του πλανητάρχη. Το κυβερνητικό προφίλ του, ήταν πάντα δημιουργικό –και δεν πάει να λένε ό,τι θέλουν τα Μ.Μ.«Ε.»

Ήταν πάντα «συντηρητικός επαναστάτης» (31 Δεκεμβρίου 2017).

Είναι λογικό να περιμένουμε και να συμπυκνωθεί το πνεύμα του γνωστού “America first” σε θεωρητικά διατυπωμένο δόγμα για τις διεθνείς εμπορικές σχέσεις:

Είναι κυριαρχικό δικαίωμα κάθε κράτους να επιβάλλει τους όρους εμπορίου μέσα στην επικράτειά του.

Είναι λογικό να περιμένουμε και πράξη γενναιοφροσύνης. Θεαματική, αλλά και ουσιαστική. Μία πράξη δικαιοσύνης, είναι που καταξιώνει τον πραγματικά ισχυρό. Και δεν είναι δίκαιο το εμπόριο, όσο επιβάλλεται ετσιθελικά το δολάριο.

Παγκόσμιο νόμισμα, λοιπόν, ή μήπως –καλύτερα;– παγκόσμιο υπερνόμισμα EL;

«Ήδη διακρίνεται ότι ο Ντόναλντ Τραμπ προαλείφεται, όχι απλώς για Πρόεδρος, αλλά για επικοινωνιακά πανίσχυρος “Καίσαρας”. Προαπαιτούμενο για να μπορεί να προχωρήσει σε σαρωτικές αλλαγές –έστω και ενάρετες.»

Για περισσότερα: «Πού πηγαίνει η Ευρώπη;» (18 Σεπτεμβρίου 2016).

Συνεπώς, μπορούμε να περιμένουμε από τους G20 να στήσουν έναν Καλαματιανό. Και να μας κουνήσουν το άσπρο μαντηλάκι. Κανείς δεν θα πάρει χαμπάρι. Είναι βέβαιο…

23 Ιουνίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας

Για την υπέρβαση της νοσοαγνωσίας

Πιστεύω, ότι η υπέρβαση της νοσοαγνωσίας είναι κομβικό ζήτημα για να ξημερώσουν καλύτερες μέρες. Για εμάς και τη χώρα μας. Αυτή την άποψη στηρίζω στο παρόν άρθρο, το οποίο –περισσότερο από κάθε άλλο– ανταποκρίνεται στην πάγια δήλωση: «Απευθύνομαι σε όσους αισθάνονται ότι έχουν συμφέρον να με διαβάζουν. Απολύτως τίποτα άλλο.»

Επί της μεθόδου, απευθύνομαι σε όσους ασπάζονται την άποψη του αείμνηστου Νίκου Καλογερόπουλου (Nicolas Κaloy): «Φιλοσοφία είναι το υπεροικοδόμημα των επιστημών». Υπό αυτό το πρίσμα, διακρίνει κανείς τις κρίσιμες διαφορές με τις διάφορες τηλεπερσόνες και τις κωμικοτραγικές αναλύσεις επί παντός επιστητού.

Επί της ουσίας, και η νοσοαγνωσία είναι ένα ακόμη θέμα υγείας όπου μπορούμε κάλλιστα να το ψάξουμε πρώτα μόνοι μας. Αυτό το πρώτο ψάξιμο, που το συνιστά θερμά ο Πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης, προϋποθέτει αφ’ ενός βούληση και προσπάθεια και αφ’ ετέρου γνώση της βασικής θεωρητικής μορφής ενός πιθανού προβλήματος –αυτό που λέμε «ουσία του πράγματος», ή «φιλοσοφία».

Σε ανάλαφρη διατύπωση Καλογερόπουλου, «Για να βρεις τη Φρόσω, πρέπει να ξέρεις ποια είναι η Φρόσω».

Απευθύνομαι, λοιπόν, σε όσους αισθάνονται χρήσιμο να διαβάσουν μία στοιχειοθετημένη άποψη, χωρίς παραπομπές ή αυθεντικές δηλώσεις, και να την αξιοποιήσουν κατά την απόλυτη κρίση τους. Με βασικό όπλο την κοινή λογική.

Νοσοαγνωσία, λοιπόν, τουλάχιστον γι’ αυτό το άρθρο, είναι όταν ακριβώς η άγνοιά μας ότι έχουμε κάποια νόσο οφείλεται στην ίδια τη νόσο. Όταν δηλαδή η ίδια η νόσος μας εμποδίζει να την αντιληφθούμε.

Προφανώς, η νόσος η πρώτη ύποπτη νοσοαγνωσίας, είναι η άνοια. Ιδίως η εκφυλιστική, αυτή δηλαδή που εξελίσσεται σταδιακά.

Εδώ, δεν μας αφορά η εκφυλιστική εξέλιξη λόγω ηλικίας. Μας ενδιαφέρει, όμως, αυτή που οφείλεται στην αχρησία, στον τρόπο που χρησιμοποιούμε το μυαλό μας.

Φυσικά, είναι λογικό να μας ανησυχούν τα μυαλά που βλέπουμε να κουμαντάρουν πολλοί και διάφοροι, διάσημοι και άσημοι. Αλλά εξ ίσου λογικό, είναι να σκεφθούμε και την ανάγκη ελέγχου και του ίδιου μας του εαυτού.

Είναι ένα πρώτο καλό δείγμα προθέσεων αυτογνωσίας, αν μπορούμε νοερά να βάλουμε τον εαυτό μας στο τραπεζάκι του σαλονιού. Και να τον θέσουμε υπό αντικειμενικό έλεγχο, καθισμένοι αναπαυτικά στον καναπέ μας. Ακριβέστερα: κάνοντας μία ανθρωπίνως δυνατή προσπάθεια να είμαστε αντικειμενικοί.

Αυτή η στάση, που είναι ακόμη πιο αποτελεσματική ατενίζοντας τον ορίζοντα, είναι το ήμισυ του παντός. Είναι η αρχή.

Ξεκινώντας ένα σέρβις στο μυαλό μας, αξίζει να εστιάσουμε στον λεγόμενο prioritizer. Ένα απλό φρεσκάρισμά του, ένα απλό ξεμούδιασμα, σημαίνει πολλά.

Ο prioritizer είναι το εγκεφαλικό κέντρο, κάπου στους μετωπιαίους λοβούς, που ρυθμίζει τις προτεραιότητές μας. Μπορούμε να τον πούμε ταξινομητή προτεραιοτήτων, είτε να τον βαφτίσουμε προτεραιοθέτη ή προτεραιοτητοθέτη.

Πολύ απλά, αυτό το κέντρο λέει στον αναγνώστη να συνεχίζει να διαβάζει αυτό το άρθρο, αντί να πάει για μπάνιο π.χ.

Προφανώς, ο ρυθμός ζωής, με συνεχείς και προαποφασισμένες υποχρεώσεις, οδηγεί αυτό το κρίσιμο κέντρο σε ό,τι χειρότερο: στην αχρησία. Το τεστ που προτείνω είναι απλούστατο: ελέγχουμε πόσες αποφάσεις προτεραιότητας πήραμε σήμερα ή την τελευταία εβδομάδα. Ταυτόχρονα, θα προσέξουμε και πόσο μας δυσκόλεψε ο,τιδήποτε έκτακτο τυχόν προέκυψε.

Η ρουτίνα, ο εγκλωβισμός στο γνωστό και το οικείο, εκφυλίζει το μυαλό μας –αρχίζοντας από τον προτεραιοθέτη. Είναι ο σίγουρος δρόμος για την πνευματική οκνηρία. Είναι αργός θάνατος.

Το σέρβις του προτεραιοθέτη, εκπλήσσει με την απλότητά του. Αρκεί να βάλουμε το σόϊ μας σε ένα απλό χαρτί. Να δούμε το γενεαλογικό μας δένδρο –μέχρι παπουδογιαγιάδες και εγγόνια, αλλά και μέχρι δεύτερα ξαδέρφια.

Συμπληρωματικά, βρίσκουμε τι συγγένεια έχουν μεταξύ τους δύο συγγενικά μας πρόσωπα. Π.χ. τί είναι η μάνα μας για τον πρώτο εξάδελφό μας;

Προσωπικά, το έχω εφαρμόσει σε υπέργηρα φιλικά πρόσωπα, με θεαματικά αποτελέσματα. Θα έλεγα, εκ πείρας, ότι βοηθάει και το να ξέρουμε τις απαντήσεις, ώστε να μπορούμε να βοηθήσουμε, αλλά και λιγάκι χιούμορ. Τονώνει, ως γνωστόν, τον εγκέφαλο το εγκάρδιο γέλιο.

Ευρύτερα, αξίζει να παρακολουθούμε τακτικά πώς βάλαμε προτεραιότητες στο παρελθόν, κοντινό και απώτερο. Πώς αποφασίσαμε, δηλαδή. Συνιστώ καταγραφή με στυλό, και στη συνέχεια σκίσιμο του χαρτιού «κομματάκια».

Με μία τέτοια μέθοδο, μπορούμε να τσεκάρουμε κάθε εγκεφαλική μας λειτουργία 

Τσεκάρουμε π.χ. αν μπορούμε να κόψουμε ένα θέμα σε κομμάτια, ώστε να το επεξεργασθούμε καλύτερα. Πώς τα πάμε με τη Λογική και τον Αριστοτέλη. Αν οι διαδοχικοί συλλογισμοί μας κουράζουν. Αν μπορούμε να κάνουμε ανακεφαλαίωση, και μάλιστα συνοπτική.

Αν είναι αντιπαθείς οι αναλύσεις στην εποχή μας, είναι γιατί αδυνατούμε να βγάλουμε συμπεράσματα. Έχουμε, λοιπόν, να διαλέξουμε: θα σταματήσουμε τις αναλύσεις, ή θα μάθουμε να βγάζουμε συμπεράσματα;

Όλα αυτά, βασίζονται στον προτεραιοθέτη μας.

Στη συνέχεια, μπορούμε να μπούμε και σε πιο βαθιά. Στην αποδόμηση της προπαγάνδας αλλά και –στην άλλη άκρη– στη σκέψη εκτός ορίων (Out of the box thinking) και την ικανότητα αναπλαισίωσης.

Λόγου χάριν, δεν είναι και τόσο εύκολο να «χωνέψει» κανείς ότι η καρδιά μας δεν είναι τίποτα παραπάνω από μία αντλία αίματος. Και αυτό που λέμε «καρδιά», τα συναισθήματα, είναι απλώς στο στεφανιαίο κύκλωμα του εγκεφάλου μας.

Γνώση είναι η ικανότητα πρόβλεψης. Μήτις είναι η εμπειρική γνώση, αποκτημένη με ειδικό τρόπο: βιωματικά και συστηματικά. Είναι πανάρχαια ελληνική πατέντα, στην οποία πλέον μπορούμε να εντάξουμε και την αξιοποίηση πορισμάτων της Επιστήμης.

Πολύμητις ήταν ο Ομηρικός Οδυσσέας, το διαχρονικό μας ανδρικό πρότυπο. Με αυτό το όπλο όχι μόνον επιβίωσε και επέστρεψε, αλλά και νίκησε.

Εμείς;

16 Ιουνίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας

Τι μπορεί να σώσει την Ελλάδα από τη Νέα Δημοκρατία;

Όχι το ΣΥΡΙΖΑ –προς θεού.

Δεν είναι που αυτό το κόμμα δεν πήγε καλά στις ευρωεκλογές, που δεν πάει καλά στις δημοσκοπήσεις. Ούτε είναι που κυριαρχεί εμφανώς στους οπαδούς του ένα βαρύ κλίμα παραίτησης. Από το βράδυ του δημοψηφίσματος, ήδη, ξέραμε ότι διστάζουν για επαναστατικές αλλαγές.

Δεν είναι ούτε που κυβέρνησε σαν Δεξιά, με ολίγα πυροτεχνήματα αριστεροσύνης. Έβγαλε, μάλιστα, μπόλικα κάστανα από τη φωτιά, ώστε να μπορεί να τα φάει ήσυχη η επερχόμενη επίσημη Δεξιά.

Δεν είναι ούτε καν που ουδέποτε κατάλαβε ότι οι προκάτοχοί του βαρύνονται όχι με την εφαρμογή των μνημονίων αλλά με τη μονόπλευρη εφαρμογή τους. Αυτήν που καθιστούσε παντελώς άσκοπες τις θυσίες των ασθενέστερων, όπως και των ειλικρινών φορολογουμένων.

Δεν είναι ούτε που κατ’ουσίαν εκμαύλισε πολιτικά τη Δεξιά, που την υποχρέωσε να μάθει τα κόλπα της ολοκληρωτικής προπαγάνδας. Δεν είναι, δηλαδή, που είδαμε στις αυτοδιοικητικές εκλογές τι σημαίνει το ναζιστικό “Alle sagen Ya!” στα χέρια νεοδημοκρατών προπαγανδιστών. Πώς στίφη νεοδημοκρατών δρουν προσυνεννοημένα με βασικό όπλο το «Όλοι λένε…»

Αλλού, όλοι λέγανε να φύγει ο τάδε δήμαρχος, αλλού όλοι λέγανε να φύγει ο δείνα περιφερειάρχης. Γιατί όλοι λέγανε ότι αρκετά με το κακό που έκανε στην πόλη, γιατί όλοι λέγανε ότι δεν περπατάει τίποτα, γιατί όλοι λέγανε για το κλειστό κύκλωμα γύρω από τον εκάστοτε ανεπιθύμητο.

Για τις προεκλογικές ανάγκες των αρεστών στο κόμμα, «προέκυψαν» ακόμη και προβλήματα καθημερινότητας σε δήμους που δεν είχαν.

Κι αφού τελικά όλοι είπαν –ψηφίζοντας– να φύγει ο εκάστοτε ανεπιθύμητος, άρα σωστά λέγαμε τόσον καιρό ότι όλοι το λέγανε. Η λογική Γκαίμπελς-Χίτλερ, σε όλο της το μεγαλείο.

Τουτέστιν: φθάσαμε να χρησιμοποιεί η Δεξιά προπαγανδιστικά κόλπα που ξέραμε από την Αριστερά. Και σε πολύ πιο χυδαία έκδοση.

Στο προηγούμενο άρθρο (Ανατομία της κόντρας Αρβελέρ-Πολάκη), είδαμε πώς χρησιμοποιείται για προπαγανδιστικούς λόγους η μαντάμ Αρβελέρ. Αν μη τι άλλο, την ξέραμε για αξιοπρεπή καθηγήτρια πανεπιστημίου.

Για τις προπαγανδιστικές ανάγκες, την είδαμε όχι μόνον να κατεβαίνει στο πεζοδρόμιο για «πηγαδάκι», εκφραζόμενη όπως ποτέ άλλοτε, όχι μόνον να διατυπώνει δημοσίως ασυνάρτητους συλλογισμούς, παντελώς απαράδεκτους για πανεπιστημιακό, αλλά και να προβάλλεται ως άτομο σκεπτόμενο εις βάθος.

Ανακαλύπτουμε, ούτε λίγο ούτε πολύ, τι εστί βάθος σκέψης. Ολίγη Ιστορία, διανθισμένη με κάποιους συμπαθείς προβληματισμούς, συνιστούν βάθος. Κι αν τεθεί η κακιά η ερώτηση «τι είναι βάθος;», αποκαλύπτεται όλη η σαθρότητα των προβαλλομένων ιδεών.

Αποκαλύπτεται ότι είναι αδύνατη, σχεδόν για όλους, η διάκριση μεταξύ «βάθους χρόνου» και «βάθους», δηλαδή βάθους σκέψης. Ούτε καν διερωτώνται αν επί τέλους η μαντάμ Αρβελέρ ισχυρίζεται ότι κατέχει την Πλατωνική «ανιούσα και κατιούσα διαλεκτική».

Το πώς είναι δυνατόν να υπάρξει βάθος, επαρκές για την επίλυση προβλημάτων, χωρίς ανιούσα και κατιούσα διαλεκτική, μόνον πυροβολημένος νεοδημοκράτης είναι ικανός να το τεκμηριώσει. Προκειμένου να μην παραδεχθεί ότι η περί ης στερείται βάθους –τι όχι;

Όλα αυτά, θυμίζω, για να στοιχειοθετηθεί το εν αρχή «Όχι το ΣΥΡΙΖΑ –προς θεού». Για την ακρίβεια, όλα αυτά για να στοιχειοθετηθεί ότι άλλο είναι το μείζον πρόβλημα με τη Νέα Δημοκρατία. Και, εν μέρει, είναι κι αυτό θέμα που την έβγαλε κι από πάνω το ΣΥΡΙΖΑ. Της έδωσε το περιθώριο να μιλάει για αριστεία.

Το μείζον πρόβλημα, λοιπόν, ήταν πάντα η στάση της Δεξιάς απέναντι στους αρίστους. Η παραδοσιακή ξενομανία της Δεξιάς μας, δεν ήταν παρά άμυνα των μετρίων απέναντι στους Έλληνες αρίστους. Για να μην παραδεχθούν τον Έλληνα άριστο, έφερναν ξένους που τα έλεγαν «καλύτερα».

Αυτό το βουβό φαινόμενο με τη Δεξιά, που επιδεινώθηκε επί Νέας Δημοκρατίας, κρύβεται πίσω από το θορυβώδες: όσα έχει κάνει η Δεξιά στην Αριστερά –και τανάπαλιν.

Καθώς μάλιστα η Νέα Δημοκρατία ευαγγελίζεται επενδύσεις, είναι καιρός, φρονώ, να θυμηθούμε κάτι κομβικό: «Στην Ελλάδα, ούτε περίπτερο». Είναι η φράση-ντιρεκτίβα επενδυτικών επιλογών του μεγάλου ελληνικού κεφαλαίου.

Και δεν ειπώθηκε για την Ελλάδα του ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε για την Ελλάδα του ΠΑΣΟΚ. Ειπώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ‘70, για την Ελλάδα του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Αν μας λέει κάτι αυτό, να το συνεχίσουμε εις βάθος. Να ψάξουμε [έχω προτάσεις] δηλαδή για τις απώτερες αιτίες. Αν τις βρούμε, υπάρχει ελπίδα να είναι μόνον θέμα δικής μας απόφασης.

Αν όμως δεν μας λέει κάτι, τότε πολύ φοβάμαι ότι η απάντηση στο ερώτημα του τίτλου θα είναι ένα ξερό ΤΙΠΟΤΑ.

12 Ιουνίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας

Ανατομία της κόντρας Αρβελέρ-Πολάκη

Αξίζει –πιστεύω!– να ασχοληθεί κανείς προσεκτικά με τη δημόσια αντιπαράθεση, μεταξύ αφ’ ενός της 93 χρονης τ.καθηγήτριας της Σορβώνης και αφ’ ετέρου του αναπληρωτή υπουργού Υγείας, για ένα και μόνον λόγο: για να καταλάβει καλά τι γίνεται, ώστε να καταλήξει σε εδραία συμπεράσματα και ισχυρές αποφάσεις.

Έτσι, βλέπει αλλιώς τα πράγματα. Δεν φθάνει, με άλλα λόγια, μία γενικόλογη αντίληψη ότι παίζεται προπαγανδιστικό παιχνίδι. Εκτός των άλλων, δεν μπορεί να αποκλεισθεί να βγάλουν χρήσιμα συμπεράσματα οι απομένοντες νουνεχείς των δύο παρατάξεων. Ακόμη και πρωταγωνιστές...

Μία άλλη περίπτωση, θυμίζω, είχαμε δει προσεκτικά, και από λίγο διαφορετική σκοπιά, στο άρθρο «Δούρου και νεοταξικός κυνισμός». Εδώ, η ανάλυση είναι εκτενέστερη και βαθύτερη.

Ολίγη θεωρία

Η βάση της προπαγανδιστικής τεχνικής, στο προκείμενο, είναι το γνωστό πείραμα Παυλώφ. Είναι τεχνική που αξιοποιεί ένα φυσικό αντανακλαστικό, για τη δημιουργία τεχνητού αντανακλαστικού.

Θυμίζω το πείραμα: την ώρα που δίνουμε σε ένα σκύλο ένα κόκαλο, και του τρέχουν τα σάλια, χτυπάμε ένα κουδούνι. Μετά από κάποιες επαναλήψεις, μπορούμε να κάνουμε το σκύλο να του τρέχουν τα σάλια, χωρίς να του δίνουμε κόκαλο. Χτυπώντας απλώς το κουδούνι.

Το νόημα είναι ότι υποχρεώνουμε το πειραματόζωο να συμπεριφερθεί όπως θέλουμε, χωρίς να το καταλαβαίνει. Ασυνείδητα. Μένει, λοιπόν, να δούμε πώς αυτό το τέχνασμα εφαρμόζεται στη σύγχρονη προπαγάνδα. Στην κατ’ ευφημισμόν επικοινωνία.

Σημειωτέον: ο σκύλος επανέρχεται, αν του κτυπήσουμε κάποιες φορές το κουδούνι και δεν δει κόκαλο.

Το προαπαιτούμενο

Απαραίτητη προϋπόθεση της προσεκτικής εξέτασης που κάνουμε, είναι να διαβάσουμε νηφάλια τι διαμείφθηκε δημοσίως στο παράδειγμά μας. Δεν μπορούμε να βασιζόμαστε σε εντυπώσεις.

Αφ’ ενός, είναι δείγμα πνευματικού θάρρους –ναι! η απλή ανάγνωση. Και το πνευματικό θάρρος, μην ξεχνάμε, είναι κάτι που εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς. Κανείς δεν μπορεί να σου πάρει το πνευματικό θάρρος, δηλαδή την ικανότητα να σκέπτεσαι αυτόνομα.

Αφ’ ετέρου, διαβάζοντας τα διαμειφθέντα, και μετά τα ως άνω για το πείραμα Παυλώφ και την προπαγανδιστική χρήση του, μπορεί κανείς να καταλάβει πολλά και μόνος του. Η παρατήρηση, ως γνωστόν, έχει νόημα μόνον στα πλαίσια κάποιας θεωρίας.

Τα δημοσίως διαμειφθέντα

[Σημ.: οι υπογραμμίσεις δικές μου]

Η μαντάμ Αρβελέρ, λοιπόν, έδωσε τηλεφωνική συνέντευξη στην Καθημερινή. Τίτλος: «Αριστερός είναι αυτός που κάνει αριστερά πράγματα, όχι αυτός που λέει ότι είναι».

Αντιγράφω το κρίσιμο απόσπασμα: «Οταν στέλνουμε στο εθνικό Κοινοβούλιο Πολάκηδες συμβαίνει το ίδιο πράγμα [σημ.: η αναξιοπιστία της πολιτικής μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο]. Οταν διοικούν οι ανίκανοι, φταίνε οι ικανοί».

Από το twitter, η απάντηση Πολάκη:

«Είπε η κυρία Πρύτανης που έχει δηλώσει "υποταγή" στον Κυριάκο Μητσοτάκη από το Νοέμβρη του 15 και με ποίημα μάλιστα... αφού είχε στηρίξει και το ΝΑΙ στο δημοψήφισμα για να μας σώσει... ΟΛΕΣ οι εφεδρείες του συστήματος στη μάχη για να βγει ο Κυριάκος... ΥΓ: Με ξέρατε και χθες κυρία Πρύτανης όσον αφορά τη μόρφωση, τις σπουδές μου, τους βαθμούς μου, τη δουλειά μου ως γιατρός; Διαβάσατε τι έχουμε καταφέρει 4 χρόνια στο χώρο της δημόσιας υγείας που παραλάβαμε σε αποσύνθεση ή ενημερώνεστε μόνο από τα ρεπορτάζ των σταθμών Σκαι και Σταρ; Ή μήπως έχετε τυφλωθεί από τα πτυχία και την αισθητική των κυρίων Γεωργιάδη, Μπογδάνου, Αϊβαλιώτη κλπ κλπ; ΚΑΘΕΙΣ ΕΦ Ω ΕΤΑΧΘΗ. Ο λαός θα αποφασίσει ποιος θέλει να τον κυβερνήσει. Αυτά και ΤΕΛΟΣ._.»

Η ανταπάντηση, πάλι από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ:

«Όταν ήμουν πολύ νέα, μικρό κορίτσι ακόμα, έτυχε να συναντήσω τον Αριστοτέλη Ωνάση και να συνομιλήσω μαζί του. “Εσύ παιδί μου, φαίνεται πως κάτι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις. Μια συμβουλή θα σου δώσω μόνο: είτε καλό πουν για σένα είτε κακό, μην απαντήσεις ποτέ, μην κάνεις αυτό το σφάλμα”, μου είπε. Από την Κυριακή το πρωί που κυκλοφόρησε η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ με τη συνέντευξή μου δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσα τηλεφωνήματα έχω δεχθεί, από Έλληνες και Γάλλους, από γνωστούς και αγνώστους. Σήμερα έμαθα ότι με βρίζει ο Παύλος Πολάκης. Δεν καταλαβαίνω τι ακριβώς μου προσάπτει. Δεν έχω ψηφίσει ούτε μια φορά στην Ελλάδα, δεν έχω πάρει ούτε μια δραχμή από το ελληνικό Δημόσιο, ζω χάρη σε ό,τι έχω δημιουργήσει στη Γαλλία. Δεν θα σχολιάσω την ανάρτησή του. Αλλά σκεφτείτε να μη με έβριζε – θα αυτοκτονούσα! (Γελάει) Ένα μόνο θα σας αναφέρω: από τη μια πλευρά μου επιτίθεται η Χρυσή Αυγή και από την άλλη ο Πολάκης. Είναι, λοιπόν, βέβαιο ότι έχω δίκιο. Και κάτι ακόμα: ο μόνος Πολάκης που θέλω να ξέρω είναι ο Πολάκης, ένας από τους σημαντικότερους αγιογράφους μας, μαζί με τον Γεώργιο Κλώντζα...»

Ξεμπερδεύοντας το κουβάρι

Στο σημείο αυτό, ακριβώς, χρειάζεται η μεγαλύτερη δόση πνευματικού θάρρους. Πώς να κάτσει κανείς να ασχοληθεί;

Πόσο μάλλον, που χρειάζεται απαραιτήτως και κάτι άλλο: ΜΕΘΟΔΟΣ. Χωρίς μέθοδο, δύσκολα φθάνει κανείς σε χρήσιμα συμπεράσματα. Και, χωρίς συμπεράσματα, εξαντλείται σύντομα και το πνευματικό θάρρος.

Η μέθοδος, λοιπόν, είναι γνωστή: κόβουμε το θέμα σε κομμάτια. Είναι μέθοδος που οφείλει ο πλανήτης στον Πλάτωνα, αλλά υπάρχει όχι μόνον στους πλατωνικούς διαλόγους αλλά και στους ομηρικούς.

Εδώ θα διακρίνουμε 6 χαρακτηριστικά επί μέρους θέματα.

ΘΕΜΑ ΠΡΩΤΟΝ: Ποιος βρίζει;

Από τη μια, υπάρχει το «Πολάκηδες» και το «ανίκανοι».

Από την άλλη, υπάρχουν [1] το «έχει δηλώσει "υποταγή" στον Κυριάκο Μητσοτάκη» και [2] το «εφεδρείες του συστήματος».

Θεωρώ προφανές, ότι η μαντάμ Αρβελέρ όχι μόνον άρχισε αλλά και χαρακτηρίζει αυθαιρέτως. Από την άλλη, υπάρχει [1] μία απλή υπενθύμιση, κάπως απαξιωτική αλλά αναμφισβήτητα αληθινή, και [2] μία πολιτική άποψη.

ΘΕΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ουσία

Η αυθαιρεσία από πλευράς Αρβελέρ, γίνεται ξεκάθαρη, καθώς αδιαφορεί παγερά για την επί της ουσίας απάντηση Πολάκη. Κατηγόρησε για ανικανότητα, συλλήβδην, και έλαβε την συνοπτική απάντηση: «Διαβάσατε τι έχουμε καταφέρει 4 χρόνια στο χώρο της δημόσιας υγείας που παραλάβαμε σε αποσύνθεση;»

Θέμα, φρονώ, υφίσταται όχι μόνον αν ο απολογισμός στοιχειοθετεί τον συνοπτικό ισχυρισμό, αλλά και αν απλώς στέκουν τα περί προγενέστερης αποσύνθεσης. Σωστά;

ΘΕΜΑ ΤΡΙΤΟΝ: Άνοια;

Η επίκληση της συμβουλής Ωνάση, δημιουργεί εύλογες απορίες και ανησυχίες. Προδίδει τη χαρακτηριστική νοητική σύγχυση, χαρακτηριστική της Ευρώπης, που χρονολογείται από τον προηγούμενο αιώνα. Εδώ, αφορά τόσο την περί ης, όσον και αυτούς που την χειροκροτούν στη σύγχυσή της.

Θυμίζω τη συμβουλή: «είτε καλό πουν για σένα είτε κακό, μην απαντήσεις ποτέ, μην κάνεις αυτό το σφάλμα».

Ερώτηση πρώτη: αφού της συνέστησε να μην απαντάει, γιατί απάντησε;

Ερώτηση δεύτερη: μήπως ο Ωνάσης αναφερόταν σε άλλη περίπτωση; Μήπως δηλαδή συνιστούσε να μην απαντάμε σε απρόκλητες επιθέσεις κομπλεξικών;

Διευκρινίζω: Είναι άλλο να μην απαντάς σε απρόκλητες επιθέσεις κομπλεξικών, κι άλλο να μην απαντάς σε εξηγήσεις κάποιου που εσύ κατηγόρησες απρόκλητα. Έτσι δεν είναι;

ΘΕΜΑ ΤΕΤΑΡΤΟΝ: Alle sagen Ya!

Το γνωστό ναζιστικό θεωρητικό «επίτευγμα», αυτό που διέλυε τις πνευματικές αντιστάσεις, η πεμπτουσία της ναζιστικής προπαγάνδας, το «όλοι λένε ΝΑΙ!», εκτυλίσσεται εδώ πλήρως. Στην αριστοκρατική του εκδοχή.

Δηλαδή: Αντί να ανταπαντήσει η μαντάμ Αρβελέρ επί της ουσίας του «ανίκανοι», όπως υποστήριξε, προτιμά να επικαλεσθεί: «Από την Κυριακή το πρωί που κυκλοφόρησε η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ με τη συνέντευξή μου δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσα τηλεφωνήματα έχω δεχθεί, από Έλληνες και Γάλλους, από γνωστούς και αγνώστους».

Τουτέστιν: αφού όλοι της λένε ΝΑΙ, θεωρεί ότι δεν έχει κανένα λόγο να απαντήσει. Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς; Και πώς θα βγάλουμε συμπέρασμα, αν ο περί ου της απαντήσει, και με την δική του ρητορική «τέχνη», κάτι σαν: εμένα να δεις @#&@@ πόσοι με πήραν τηλέφωνο.

Αναρωτιέται κανείς αν η γαλλοθρεμμένη ομογενής συμφωνεί με το γαλλικό: «Η αλήθεια δεν έχει τίποτα να κάνει με τον αριθμό αυτών που την παραδέχονται»…

ΘΕΜΑ ΠΕΜΠΤΟΝ: Η θεωρία του ετεροκαθορισμού

Αντιγράφω: «Ένα μόνο θα σας αναφέρω: από τη μια πλευρά μου επιτίθεται η Χρυσή Αυγή και από την άλλη ο Πολάκης. Είναι, λοιπόν, βέβαιο ότι έχω δίκιο.»

Κάποτε που η Λογική ήταν στη μόδα, θα επισημαίναμε «λήψη του ζητουμένου»…

Σε παυλωφική ορολογία, επιμένει ότι έχει μπροστά της κόκαλο, γιατί της χτυπάνε δύο κουδούνια. Homework.

Ας φαντασθούμε και εύλογη ανταπάντηση: Ένα μόνο θα σας αναφέρω: από τη μια πλευρά μου επιτίθεται η Χρυσή Αυγή και από την άλλη η Αρβελέρ. Είναι, λοιπόν, βέβαιο ότι έχω δίκιο.

Και, ως γνωστόν, η απάντηση στην εύλογη απορία «πώς γίνεται να έχουν και οι δυό δίκιο», ήταν «κι εσύ έχεις δίκιο». Θυμίζω ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε κάνει λόγο και για «απέραντο φρενοκομείο».

ΘΕΜΑ ΕΚΤΟΝ: Η ηθική της θεωρίας της Ψωροκώσταινας

Αξίζει, φρονώ, να προσέξουμε κάτι ακόμη στην ανταπάντηση της μαντάμ Αρβελέρ: «Δεν έχω ψηφίσει ούτε μια φορά στην Ελλάδα, δεν έχω πάρει ούτε μια δραχμή από το ελληνικό Δημόσιο, ζω χάρη σε ό,τι έχω δημιουργήσει στη Γαλλία.»

Προσωπικά, απορώ για δύο πράγματα: [1] τι σχέση έχει αυτό με τον καβγά; την κατηγόρησε κανείς για κάτι σχετικό; Και [2] θέλει, επί τέλους, η μαντάμ Αρβελέρ να έχει λόγο για τα ελληνικά πράγματα; ναι ή όχι;

Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι το δικαίωμα να διατυπώνει δημοσίως πολιτικές θέσεις για ελληνικά θέματα, ενέχει και αυτονόητες υποχρεώσεις. Δεν μπορεί λ.χ. να κατηγορεί δημοσίως δημόσια πρόσωπα και να περιφρονεί τις απαντήσεις τους. Όχι;

Δεν μπορεί να λέει «ο μόνος Πολάκης που θέλω να ξέρω είναι ο Πολάκης, ένας από τους σημαντικότερους αγιογράφους μας», ενώ τον έχει δημοσίως αποκαλέσει ανίκανο.

Όλα αυτά, σε εσχάτη ανάλυση, είναι προσβολή όχι του καθ’ου αλλά της ίδιας της Ελλάδας. Είναι ζητούμενο το σνομπάρισμα της Ελλάδας. Στη σπουδή της, πόσους άραγε ήρωες βιοπαλαιστές με επώνυμο Πολάκης περιφρονεί; Οέο;

Ευρύτερα: μόνον η Ευρώπη έχει την εντύπωση ότι, αυτό που θα προκύψει από τη βαθιά μας κρίση, είναι να γίνει η Ελλάδα Ευρώπη. Αυτήν ακριβώς την υπονομευτική αθλιότητα πλασάρει και προωθεί, και αφ’ υψηλού, το σύστημα και οι εκλεκτοί του.

Μόνον η Ευρώπη απεύχεται την Ελληνική Αναγέννηση.

Ανακεφαλαίωση

Η ως άνω ανάλυση, κατά τη γνώμη μου, έδειξε ότι:

1.      Δεν είναι και τόσο προφανές ποιος έβρισε.

2.      Η ουσία, υποβαθμίζεται. Ακόμη και από αυτούς που την επικαλούνται…

3.      Δεν είναι και τόσο σίγουρο ότι όλα τα μυαλά δουλεύουν καλά.

4.      Ο ναζισμός επιβιώνει εκεί που δεν το φανταζόμαστε.

5.      Καθιερώνεται ο ετεροκαθορισμός ως επιχείρημα.

6.      Ο ευρωπαϊσμός, η χειρότερη μορφή λαϊκισμού, ο λαϊκισμός του σαλονιού, το παρακάνει –ιδίως απέναντι στη χώρα μας.

Συμπέρασμα

Πρόκειται σαφώς για γενικευμένη αθλιότητα. Τη μια η Δούρου, την άλλη η Αρβελέρ. Είναι κατάπτωση, πνευματική και ηθική. Και παγίδα.

Στα παυλωφικά πρότυπα, «χτυπάνε κουδούνια» που ρυθμίζουν τις αντιδράσεις μας ασυνείδητα. Ο από-χέρι-υβριστής, η από-χέρι-σεβάσμια. Αξίζει να προσέξουμε ΠΩΣ μία Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ καταλήγει –αν έχω δίκιο!– να συμπεριφέρεται ως ναζίστρια. Να προβάλλει ασυνάρτητους συλλογισμούς. Και, επί πλέον, να χειροκροτείται.

Όλα αυτά, χωρίς κανείς [όχι;] να αντιλαμβάνεται ότι η ίδια ομολόγησε παλινωδία της: άλλαξε κιόλας άποψη για τον πρόεδρο της Γαλλίας, τον οποίο υποστήριξε αρχικώς. Ρητορική ερώτηση: Πώς να εμπιστευθούμε τις παρούσες επιλογές της; Τι σόϊ ηγέτιδα γνώμης (opinion leader) μας σερβίρουν;

Το μόνο ερώτημα που –πιστεύω!– απομένει, και αξίζει να απαντηθεί, είναι: μετά από μία τέτοια ανάλυση, ποιοι θα ξανασκέφτονταν τις βεβαιότητές τους και τη στάση τους; Το τονίζω: θα ξανασκέφτονταν.

Αρχής γενομένης, από όσους θα βρουν την ως άνω ανάλυση «απολύτως σωστή» βεβαίως-βεβαίως…

9 Ιουνίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας

Τί ακριβώς χειροκρότησε το Harvard;

Αποθεώθηκε, προ ημερών, η καγκελάριος της Γερμανίας Angela Merkel στο γνωστό πανεπιστήμιο Harvard της Βοστώνης των ΗΠΑ. Μέχρι και “standing ovations”, έφερναν σύσσωμο το ακροατήριο να επιδοκιμάζει όρθιο όχι μόνον τις ανθρώπινες δημόσιες εκμυστηρεύσεις της, αλλά και τις πολιτικές της θέσεις. Σε ένα πανεπιστήμιο με «ιστορικούς δεσμούς με τη Γερμανία» -όπως διαβάζω…

Αυτές οι πολιτικές θέσεις, ήταν ευθέως αντίθετες με τις αντίστοιχες του Προέδρου Trump. Απέφυγε, φυσικά, να απευθύνει τις αιχμές της ονομαστικά στον Πρόεδρο της χώρας που την φιλοξενούσε και την τιμούσε. Ουδείς, όμως, είχε την παραμικρή αμφιβολία, για αυτό που η Deutche Welle χαρακτήρισε «ελάχιστα κρυπτόμενη έφεση να απορρίψει τον Τραμπισμό» (thinly veiled appeal to reject Trumpism).

Εν ολίγοις: η Angela Merkel τόλμησε να μπει στη μύτη του Donald Trump. Και, στο επίσημο site του Harvard, βρίσκει κανείς ακόμη και τον απίστευτο χαρακτηρισμό «ηγέτιδα του ελεύθερου κόσμου» (leader of the free world - Christina Pazzanese Harvard Staff Writer)

Οπωσδήποτε, όλα αυτά, εκπλήσσουν. Αν πράγματι πρόκειται για συνειδητή επιλογή, αβίαστα μπορεί να θεωρηθεί γεγονός που δίνει νέα χροιά στο ξεκαθάρισμα λογαριασμών στην πολιτική σκηνή της Δύσης. Υπάρχει, όμως, και άλλη εκδοχή.

Υποθέτω ότι το όλο ζήτημα είναι κάτι που ενδιαφέρει εγχωρίους, φίλους και εχθρούς της περί ης. Εξ ου και προτείνω μία κριτική ματιά. Επιλεκτική μεν, αλλά προσεκτική.

Τα ήθη του «ελεύθερου κόσμου»

Φυσικά, δεν μαθαίνουμε τώρα για τις διαφορές απόψεων. Είτε για το διεθνές εμπόριο και τον υποτιθέμενο προστατευτισμό, είτε για την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον. Ούτε είναι η πρώτη φορά που αγνοούνται οι επί της ουσίας ενστάσεις Trump.

Παράδειγμα: η ομιλήτρια απέφυγε να αναγνωρίσει ότι η Γερμανία κείται μακράν των στόχων της περιβόητης «συμφωνίας των Παρισίων». Ούτε και θεώρησε σκόπιμο να απαντήσει στη σχετική αμερικανική υπόδειξη. Ούτω πως, απέκτησε το ελεύθερο να διακηρύξει φιλόδοξους στόχους για το 2050 [σωστά διαβάζετε].

Κάπως έτσι, είχε και το περιθώριο να απευθύνει την απόλυτη προσωπική προσβολή: «Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με τους άλλους και με τους εαυτούς μας, και αυτό σημαίνει ότι δεν λέμε τα ψέματα αλήθειες και δεν λέμε τις αλήθειες ψέματα» (We must be honest with others and with ourselves, and that means not calling lies truth and not calling the truth lies).

Αν δεν ήταν απόλυτη προσωπική προσβολή, δεν θα είχε αποθεωθεί μία τέτοια κοινοτυπία νηπιαγωγείου. Σωστά;

Κι όμως, ειπώθηκαν και πολύ χειρότερα.

Η frau Merkel επεχείρησε μία εξομοίωση του άλλοτε τείχους του Βερολίνου με το υπό κατασκευή τείχος του Μεξικού. Φρόντισε μάλιστα να μην αφήσει περιθώρια αμφιβολιών. Τόνισε, με νόημα, ότι ήταν και από ατσάλι, ότι χώριζε οικογένειες.

Και διάνθισε αυτή την απίστευτη σύγκριση, με ισοπεδωτικές εξομοιώσεις και ιστορικές ανακρίβειες.

Η επιλεκτική μνήμη

Ξεκίνησε περνώντας επί τροχάδην τις ιστορικές ευθύνες της χώρας της. Συγγνώμη; Ποια συγγνώμη; Απολογία; Αφ’ υψηλού υποδείξεις, και μόνον.

Δεν μπορούσε, βεβαίως, να αποφύγει την αναφορά στο «σχέδιο Marshal». Είχε εξαγγελθεί, από το ίδιο βήμα, σε αντίστοιχη τελετή αποφοίτησης το 1947. Αλλά να το καλοσκεφθούμε: η Αμερική όχι μόνον αναγκάσθηκε και εκστράτευσε χιλιάδες μίλια, όχι μόνον είχε νεκρούς, αλλά και έβαλε βαθιά το χέρι στην τσέπη της για την ανοικοδόμηση της Γερμανίας. Και ούτε ένα ευχαριστώ από την καγκελάριο.

Στο ίδιο πνεύμα, «Οι σχέσεις μεταξύ Γερμανίας και ΗΠΑ, δείχνουν πώς παλαιοί εχθροί (former enemies) μπορούν να γίνουν φίλοι». Τουτέστιν: μετά την καταδίκη του, ο κλέφτης λέει στον νοικοκύρη: τώρα δεν είμαστε εχθροί.

Το σωστό, εκτιμώ, θα ήταν κάτι σαν: ευχαριστούμε τον αμερικανικό λαό που, παρ’ όλα όσα κάναμε, μας δέχθηκε ξανά σαν φίλο. Όχι;

Επίσης στο ίδιο πνεύμα, το τείχος του Βερολίνου απλώς «έπεσε», και μάλιστα «απρόσμενα» (wall’s unexpected fall in 1989). Να, λοιπόν, τι μάθαμε: κανείς δεν το έριξε, κανείς δεν πρωτοστάτησε στην πτώση του, καμία πολιτική δεν δικαιώθηκε. Ούτε κανείς έδειξε γενναιοφροσύνη στη νέα συμφωνία και την επανένωση της Γερμανίας.

Άρα, και σε κανένα δεν χρωστάει ευχαριστώ. Ούτε ως χώρα, ούτε –ιδιαιτέρως– ως άτομο. Γιατί όχι;

Ανατομία της σύγκρισης

Η όλη νοητική σύγχυση, καθίσταται όλως καταφανής, αν δούμε προσεκτικά τη σύγκριση των τειχών Βερολίνου και Μεξικού. Αυτή η σύγχυση, όπως φαίνεται. εμπόδισε την ομιλήτρια να διακρίνει τις χαώδεις διαφορές. Η λογική της που υπόκειται, είναι απίστευτα ισοπεδωτική: όλα τείχη είναι.

Δεν έχει σημασία, δηλαδή, που τα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού είναι ανοικτά για τους νόμιμους. Δεν έχει σημασία η διακίνηση ναρκωτικών, όπλων και λευκής σαρκός. Δεν έχει σημασία, το κυριότερο, η διαφορά χαρακτήρα των δύο τειχών: το ένα φυλάκιζε, το άλλο αμύνεται.

Να το δούμε καλά: η ανάγκη προστασίας του νοτίου συνόρου των ΗΠΑ δεν αμφισβητείται. Συζητούνται, απλώς, εναλλακτικές λύσεις για την επίτευξη του αντικειμενικού στόχου. Αλλιώς: αν το τείχος του Βερολίνου ήταν ηλεκτρονικό σύστημα, με τον ίδιο ρόλο, δεν θα της ήταν πρόβλημα;

Συνεπώς, η επιχειρούμενη εξομοίωση με το τείχος του αίσχους είναι απίστευτα ανόητη και ανήθικη.

Η άλλη εκδοχή

Είναι, πράγματι, να απορεί κανείς. Είναι άλλο πράγμα οι πολιτικές διαφορές, κι άλλο η καταφανής ασυναρτησία και η ασυγχώρητη αχαριστία. Η πρόδηλη αμετανοησία. Ας συνεκτιμηθεί και η επιλογή της να μιλήσει γερμανικά σε μία ανεπίσημη ομιλία, φροντίζοντας μάλιστα να δείξει ότι ξέρει να διαβάζει αγγλικά.

Βαριές κουβέντες, αλλά ο νηφάλιος αναγνώστης μπορεί κάλλιστα να ελέγξει τον συλλογισμό και τον καταληκτικό ισχυρισμό. Να ενημερωθεί –πρώτα απ’ όλα.

Ίσως δεήσουν να ασχοληθούν και αρμοδιότεροι. Και να ρίξουν και μια ματιά στις πάμπολλες χαρμόσυνες κορώνες. Ως μη ειδικός, δεν θα μπορούσα να μιλήσω κατηγορηματικά για παθολογική διαταραχή π.χ. στην αντίληψη της πραγματικότητας, ή για αυτισμό.

Για ίδιους λόγους, όμως, δεν θα μπορούσα να αποκλείσω εντελώς την πιθανότητα οι αγορές να προεξοφλήσουν το πόρισμα της Επιστήμης.

2 Ιουνίου 2019

Κώστας Τζαναβάρας