Το μετέωρο βήμα του Ντόναλντ Τραμπ

«Άνετος» (comfortable) ήταν ο president-elect της Αμερικής στην συνάντηση γνωριμίας της 23^ης Νοεμβρίου με τη διεύθυνση και στελέχη των New York Times, στα γραφεία τους. Και ο «συντάκτης γνώμης» Thomas Friedman, που πρόφερε την χαρακτηριστική διαπίστωση, δεν έκρυψε την έκπληξή του.

Ανάλογη έκπληξη εκφράζω στο παρόν άρθρο, θέτοντας κατ’ ουσίαν δύο κρίσιμα ερωτήματα. Πρώτον : έχει καταλάβει τι ακριβώς επιχειρεί να κάνει ; Και δεύτερον : έχει καταλάβει τι ακριβώς αντιδράσεις έχει να αντιμετωπίσει ; Τονίζω ότι – και στα δύο ερωτήματα  – η έμφαση είναι στην λέξη «ακριβώς».

Το πρώτο μείζον που επιχειρεί, είναι να επιβάλει την πληθωρική παρουσία του στην «κορυφή της τροφικής αλυσίδας» του πλανήτη. Ο πλανήτης – τουλάχιστον στις τελευταίες δεκαετίες – έχει συνηθίσει σε πλανητάρχες-πιόνια. Επί πλέον, για πρώτη φορά στην Αμερικανική Ιστορία, εξελέγη Πρόεδρος με μηδενικό παρελθόν σε πολιτική θέση.

Ακόμη περισσότερο, ξενίζει την Ιστορία η ιδιότητα του δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία. Είναι χαρακτηριστικό το απόλυτο κενό νόμου για την σύγκρουση συμφερόντων Προέδρου και επιχειρηματία : δεν υπάρχει η παραμικρή διάταξη. Ο ίδιος, αυτοβούλως, έδωσε τη λύση : προανήγγειλε την παράδοση της επιχειρηματικής σκυτάλης στα παιδιά του.

Ταυτόχρονα, αναδεικνύεται ως αγαπητός επιχειρηματίας, μεγαλόφρων και ανοικτόμυαλος. Και τούτο, παρότι τα Μ.Μ.«Ε.» λογοκρίνουν επιδεικτικά ο,τιδήποτε σχετικό. Δεν προβάλλεται π.χ. ο δημόσιος ισχυρισμός του ότι δεκάδες χιλιάδες «άνθρωποί του» τον λατρεύουν. «Είδηση» είναι μόνον κάποιες διαφορές με ελάχιστους από τους αμέτρητους που συνεργάσθηκε, αν και έχουν λυθεί στα δικαστήρια.

Όλα αυτά, έχοντας την κόντρα του «Τύπου», και σε πρωτάκουστο βαθμό. Δέχθηκε προεκλογικά τις πιο χυδαίες προσωπικές επιθέσεις, ενώ μάλιστα οι απαντήσεις του ή αγνοούνταν επιδεικτικά ή «περνούσαν στα ψιλά».

Στο άρθρο «Πού πηγαίνει η Ευρώπη ;» (ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ φ. 1513/22.9.16) ήμουν κατηγορηματικός : «Ήδη διακρίνεται ότι ο Ντόναλντ Τραμπ προαλείφεται, όχι απλώς για Πρόεδρος, αλλά για επικοινωνιακά πανίσχυρος “Καίσαρας”. Προαπαιτούμενο για να μπορεί να προχωρήσει σε σαρωτικές αλλαγές – έστω και ενάρετες.»

Νωρίτερα, στο άρθρο «Πού πηγαίνει η Αμερική ;» (Φ.τ.Κ., φ.1511/8.9.16), ήμουν κάπως πιο παραστατικός : «Στην ουσία, έχουμε να κάνουμε με ένα δισεκατομμυριούχο αγαναχτισμένο. Έτοιμο να βγει σε πορεία διαμαρτυρίας με το πανάκριβο κοστούμι του. Αυτό δείχνουν οι διαθέσεις του να κάνει τόσο πολλές αλλαγές, όπως και το να “βγάζει τα άπλυτα στη φόρα” της χώρας του.»

Ως προς τις αλλαγές που – κατά βάθος ! – επαγγέλλεται, έγραφα : «Να απομακρύνουμε τους γραφειοκράτες που ξέρουν μόνον να σκοτώνουν δουλειές. Να τους αντικαταστήσουμε με ξεφτέρια (experts) που ξέρουν να δημιουργούν δουλειές.» Αυτό θεώρησα ως «μείζον διακύβευμα», αλιεύοντας απλώς ένα απόσπασμα από τον προσωπικό του ιστότοπο (site).

Αυτό είναι το δεύτερο μείζον που επιχειρεί : η απομάκρυνση των κηφήνων. 

Ήδη, ανακοινώνεται ότι δισεκατομμυριούχοι προορίζονται και για πολλούς υπουργικούς θώκους. Ταυτόχρονα, μεγάλος αριθμός στελεχών του ιδιωτικού τομέα αφήνουν στη μέση λαμπρές καριέρες, για να «βάλλουν πλάτη» στον στόχο «Make America Great again» – Να κάνουν την Αμερική Μεγάλη ξανά.

Η Ιστορία θα δείξει ποια είναι τα κίνητρα όλων αυτών. Αν, δηλαδή, θα δικαιωθούν οι άγριες επιφυλάξεις της αγρίως χειραγωγούμενης κοινής γνώμης : «πάνε να ‘κονομήσουν».

Αυτό είναι το τρίτο μείζον που επιχειρεί : η επιστράτευση των «γεμάτων».

Όλα αυτά, ο Ντόναλντ Τραμπ εμφανίζεται να τα βλέπει ως «φιξάρισμα» του κατεστημένου. Ως απλή επέμβαση κάθαρσης του «διεφθαρμένου συστήματος». Εμφανίζεται περισσότερο, δηλαδή, ως μείζων αλλαγή προσώπων. Μαζί, και μείζων αλλαγή πολιτικής γραμμής.

Διαφωνώ : αυτά που πρεσβεύει και δρομολογεί είναι κάτι ιεραρχικά ανώτερο. Συνιστούν μείζονα αλλαγή συστήματος. Είναι μετάλλαξη του καπιταλισμού. Και όλοι [όχι ;] έχουν ξεχάσει την καλή πλευρά του καπιταλισμού.

Αυτή η μετάλλαξη, είναι κατά βάσιν ηθική. Είναι μεγαλόφρων συμπεριφορά προνομιούχων του συστήματος. Λανσάρει κίνητρα πατριωτισμού και καταξίωσης. Προωθεί το ενδιαφέρον του προνομιούχου για το σύνολο.

Προφανώς, θα κρατήσω μία επιφύλαξη, ως προς το αν κάτι τέτοιο απλώς δεν έχει προβληθεί. Αλλά, αισθάνομαι ότι κρίνω επιμελώς. Και εκτιμώ ότι επιχειρείται κάτι εξόχως ενάρετο, αλλά χωρίς «πυξίδα». Χωρίς θεωρία. Χωρίς ιδεολογία.

Το πρόβλημα, σε ένα μείζον εγχείρημα που στερείται θεωρίας, είναι διπλό. Είναι πρόβλημα συνοχής, αλλά και αμυντικό πρόβλημα.

Η θεωρία δίνει συνοχή στις επί μέρους δράσεις. Αναδεικνύει τις προτεραιότητες. Δίνει πίστη στους συμμετέχοντες. Ξεκαθαρίζει τον σκοπό. Κατοχυρώνει τους ελέγχους πεπραγμένων. Εγγυάται προβλέψεις και σχεδιασμούς. Δίνει σιγουριά.

Ταυτόχρονα, αχρηστεύει τα ακατάλληλα εργαλεία ελέγχου, που φέρουν την σφραγίδα του συστήματος που ανατρέπεται. Αποφεύγονται, έτσι, οι ανακολουθίες. Τα βραχυκυκλώματα.

Η θεωρία – από την άλλη – δίνει «όπλα» απέναντι στο παλιό σύστημα.

Δίνει όπλα πειθούς για τους καλόπιστους οπαδούς του παλιού συστήματος – αυτούς που χρειάζονται οπωσδήποτε θεωρία για να πεισθούν. Δίνει την υπεροπλία στην μάχη ιδεών.

Δίνει όπλα – κυρίως – για την πρόβλεψη των αντιδράσεων. Και δεν είναι μόνον η λεγόμενη «δύναμη αδρανείας του συστήματος». Είναι – πάνω από όλα – η λυσσασμένη αντίδραση των τροφίμων του ανατρεπόμενου συστήματος. Αυτών που ανακαλύπτουν ξαφνικά ότι το «βαρύ» βιογραφικό τους γίνεται κουρελόχαρτο.

Αυτή την αντίδραση σηματοδότησε η ομιλία στην Αθήνα του εν αποδρομή Προέδρου Μπάρακ Ομπάμα. Έχω λόγους να θεωρώ ότι είναι «Ύβρις κατά του Ελληνισμού», αλλά ήταν περισσότερο μία διακήρυξη δομικής αντιπολίτευσης κατά του διαδόχου του.

Από προεδρικά χείλη ακούσαμε π.χ. επίθεση κατά των «C.E.O.», και των υψηλών αποδοχών τους. Μόνο που οι δακρύβρεχτες συγκρίσεις αφορούσαν μόνον προς τα κάτω. Για κάποιο λόγο, δεν υπάρχουν κορυφαία στελέχη που αξίζουν τα λεφτά που παίρνουν, προσφέροντας στο σύνολο. Ούτε υπάρχουν άλλα στελέχη που απλώς απολαμβάνουν τα προνόμια της συμμετοχής σε κλίκες, χωρίς να δημιουργούν πλούτο για το σύνολο.

Έχω γράψει εγκαίρως για «ξεκαθάρισμα λογαριασμών στην κορυφή». Είδαμε τι έγινε προεκλογικά, αλλά ήδη το «θερμόμετρο» συντηρείται επιμελώς σε υψηλές θερμοκρασίες. Η λαϊκίστικη δημαγωγία της πλευράς των «Δημοκρατικών» προβάλλει ιδιαίτερα εριστική, και με νέα τεχνητά θέματα. Διαμορφώνεται κλίμα.

Κυρίως, προετοιμάζεται η κοινή γνώμη για πιθανή ανατροπή στην ψηφοφορία των εκλεκτόρων. Σίγουρα το προσπαθούν – άλλο θέμα τι θα καταφέρουν. Ήδη, η πρώτη διαρροή, και μάλιστα από Τεξανό εκλέκτορα, έγινε πρωτοσέλιδο στους New York Times.

Κάπως έτσι, έχουμε δύο ημερομηνίες-ορόσημα : 19 Δεκεμβρίου και 20 Ιανουαρίου. Την τυπική ολοκλήρωση της εκλογής και την επίσημη ανάληψη καθηκόντων – αντιστοίχως. Τότε θα έχουμε και απαντήσεις στο ενδιάμεσο ερώτημα : Άνετος ή ανύποπτος ;

Πάντως, ενώ το Αμερικάνικο Χρηματιστήριο ίπταται, το γενικό ερώτημα θα παραμένει μετέωρο : Πού πηγαίνει η Αμερική ;

Κόρινθος 11 Δεκεμβρίου 2016

Κώστας Τζαναβάρας

Ελεύθερος σκοπευτής πολιτικός