Η ΕΠΑΝΟΔΟΣ του "Κορίνθιου" στις επάλξεις, δίνει και το σήμα εκκίνησης σειράς άρθρων Νέου Ομηρισμού -ισοδυνάμως: Κορινθιακού. Ο αγαπητός φίλος και ομοτράπεζος Βαγγέλης Κόκκινος, ήταν που συνόψισε το νόημα του άρθρου-θεμέλιο "Ο Όμηρος, η Κόρινθος, κι εμείς" (Φ.τ.Κ. φ.1764/21.10.21), στον υπέρτιτλο, σε τέσσερεις μόλις λέξεις: "ΤΟΜΗ ΣΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ".
ΕΝ ΟΛΙΓΟΙΣ: Σήμερα "θεωρούνται άκρως εξεζητημένο ειδικό θέμα Φιλολογίας. Όχι επίκαιρο, οπωσδήποτε." Και αντιτείνω ότι "τα Ομηρικά Έπη είναι η παρακαταθήκη του Ομήρου, ακριβώς για την έσχατη κρίση του Έθνους μας. Δηλαδή: ανεκτίμητης αξίας εγχειρίδιό μας, για τώρα ακριβώς. Εγχειρίδιο αυτογνωσίας και αγώνα."
ΤΟ ΝΟΗΜΑ του, συνεχίζω, ως εγχειριδίου αυτογνωσίας μας, εκφράζεται με τον εξής σχηματικό αλγόριθμο: [1] καταγράφουμε ένα σημερινό πρόβλημα, [2] το αναζητούμε στον Όμηρο, [3] εμβαθύνουμε στην ομηρική προσέγγιση, [4] εντοπίζουμε την απώτερη αιτία του προβλήματος, και [5] οδηγούμαστε αβίαστα στη λύση.
Τελείως επικουρικά, μπορούμε με άνεση να παρακολουθήσουμε τη διαδρομή του εκάστοτε προβλήματος στην ελληνική κοινωνία, στις κάπου τρεις χιλιετίες που μεσολάβησαν.
Ο ΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΚΤΟΝΙΑ, επί του προκειμένου, σηματοδοτεί μία σύγχρονη διάσταση του μείζονος προβλήματος στις σχέσεις των δύο φύλων. Δικαίως, γίνεται καβγάς για τον όρο. Εισάγει ξένα ήθη στην ελληνική νοοτροπία σχηματισμού λέξεων. Ήθη ανακρίβειας και συμβατικότητας. Εξηγώ: γυναικοκτονία, ελληνιστί, έχουμε και όταν γυναίκα φονεύσει γυναίκα, ή ο άνδρας φονιάς είναι κάποιος τρίτος.
Στο ίδιο πνεύμα προχειρολογίας [επιεικώς], μαθαίνουμε για 14 γυναικοκτονίες στο τρέχον έτος, χωρίς κανείς να μας έχει πει κάτι για το πόσες είχαμε πέρυσι, ή τον μέσο όρο πενταετίας. Επίσης, δεν διαχωρίζονται οι τραγικοί συζυγικοί καβγάδες, φυσικά! με ένοχο και θύμα, από τα επεισόδια με ψυχασθενή δράστη.
Τουτέστιν: Δεν διαχωρίζεται το κοινωνικό πρόβλημα στη σχέση, από το ατομικό πρόβλημα στο δράστη. Σωστά;
ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ, στο ισοπεδωτικό πνεύμα γενικής κατακραυγής, δεν αναζητούνται αιτίες και λύσεις. Ποιός ασχολείται λ.χ. με το γνωστό "Το της πόλεως όλης ήθος ομοιούται τοις άρχουσι"; Είναι, άραγε, σύμπτωση η ταυτόχρονη έξαρση αυθαιρεσιών εξουσίας; Ή, πάλι, πόσο λίγοι αριθμητικά! ασχολούνται με το ρόλο της ευρείας τηλεοπτικής προβολής των γυναικοκτονιών; Η καραντίνα;
Πρυτανεύει πνεύμα "πονάει δόντι, κόβει κεφάλι". Το υπονοούμενο: Να μην έχουμε ένταση στις ερωτικές μας σχέσεις, για να μην καταλήγουν τα έντονα αισθήματά μας σε φόνους -έστω και σε ελάχιστο ποσοστό. Λίγοι δεν θα σάρκαζαν ένα επιχείρημα σαν "άλλο έρωτας ανάμεσα σε Έλληνα και Ελληνίδα, κι άλλο Love ή Amour". Και δεν προβληματίζει καν το ότι οι ευρωπαϊκοί όροι δεν δίνουν δυνατότητα διάκρισης μεταξύ των εννοιών "έρωτας" και "αγάπη". Ή μήπως είναι το ίδιο;
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΘΕΜΑ ορολογίας ή στατιστικής, όμως. Αναμφισβήτητα δέχονται ξενόφερτη επίθεση θεμελιώδη πολιτισμικά στοιχεία της κοινωνίας μας, όπως ο έρωτας και η οικογένεια. Ο συναισθηματικός μας πλούτος. Επίθεση, βεβαίως, με πρόθυμους συμπαραστάτες "εντός των τειχών". Μας έλειψαν, άλλωστε, ποτέ;
Αλλά, όλα αυτά, δεν θα ήταν σωστό να μας οδηγήσουν στο να κλείσουμε τα μάτια στο πρόβλημα. Κι αν θέλουμε να το καταλάβουμε καλά, να το ερμηνεύσουμε διεξοδικά δηλαδή, χρειάζεται να το δούμε κατάματα. Να μπήξουμε το μαχαίρι στο κόκκαλο, όπως λέμε.
Ακριβώς για μιά τέτοια προσπάθεια αυτογνωσίας, θαρραλέας και τολμηρής, είναι πολύτιμη πηγή τα Ομηρικά Έπη. Ο Όμηρος δίνει περίτεχνα και πολυδιάστατα το ΤΙ ΚΑΝΕΙ ο άνθρωπος. Τί κάνουμε εμείς οι Έλληνες, δηλαδή. Δύσκολα θα βρει κανείς στα Έπη τί κάνουν, ως ανδρόγυνα!, οι Γερμανοί ή οι Βρετανοί -ίσως ούτε οι Ιταλοί κι οι Ισπανοί. Να το ψάξουμε;
ΨΑΧΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΘΕΜΑ στον Όμηρο, λοιπόν, δεν βρίσκουμε ακριβώς αυτό που ο συρμός ονομάζει γυναικοκτονίες. Βρίσκουμε, όμως, συμπεριφορές αρσενικών μας ακραία μειωτικές για τις γυναίκες, που θα έλεγε κανείς ότι ισοδυναμούν με φόνο. Πάνω απ' όλα, βρίσκουμε το δράμα της αιχμάλωτης Βρισηίδας.
Για αυτήν, έγινε ο μεγάλος καβγάς μεταξύ Αχιλλέα και Αγαμέμνονα. Αρχικά, ήταν λάφυρο στη διάθεση του Αχιλλέα. Κι ο καβγάς ξεκίνησε, όταν η Χρυσηίδα, που ήταν λάφυρο στη διάθεση του Αγαμέμνονα, χρειάσθηκε να επιστραφεί στον γέρο πατέρα της.
"Κουβέντα στην κουβέντα", ο κατ' εξοχήν ομηρικός καβγάς, κατέληξε να αποσπασθεί βιαίως η Βρισηίδα, προκειμένου να αντικαταστήσει την επιστραφείσα Χρυσηίδα, στη διάθεση του Αγαμέμνονα. Πεισμωμένος ο Αχιλλέας, θα αποχωρήσει από την ενεργό πολεμική δράση. Με τραγικές συνέπειες.
Η ΒΡΙΣΗΙΔΑ, θα μιλήσει μία και μόνη φορά στην Ιλιάδα. Μετά το θάνατο του Πατρόκλου, ο Αχιλλέας έχει επιστρέψει στον πόλεμο, για να εκδικηθεί την απώλεια του αδελφικού του φίλου. Ταυτόχρονα, επιστρέφεται στον Αχιλλέα η δύστυχη Βρισηίδα.
Εκεί, λοιπόν, μαθαίνουμε ότι ο Πάτροκλος επρόκειτο να γίνει κουμπάρος της, καθώς θα την πάντρευε με τον Αχιλλέα. Ο οποίος Αχιλλέας, όπως μας πληροφορεί κλαμένη η Βρισηίδα, την είχε κατακτήσει σκοτώνοντας τον πατέρα της, τον πρώτο της άνδρα και τα τρία αδέρφια της.
Το σχόλιο του ποιητή είναι καθηλωτικό: "Αυτά θρηνώντας του 'λεε, κι έκλαιγαν μαζί της κι οι γυναίκες,/
τάχα τον Πάτροκλο, μα πίσω του τα πάθη τα δικά τους." Αν μη τι άλλο, ας προσέξουμε ότι δεν ήταν καμία γυναίκα παρούσα στη σκηνή...
ΚΑΙ σαν να μην έφταναν όλα αυτά, στο τέλος ο Αχιλλέας θα ρίξει στη Βρισηίδα και το φταίξιμο για τον καβγά με τον Αγαμέμνονα. Στον οποίο Αγαμέμνονα δεν είπε ποτέ ο Αχιλλέας το αυταπόδεικτο: "δεν είναι δυνατόν να πολεμάω για την τιμή του αδελφού σου Μενέλαου, κι εσύ να προσβάλλεις την τιμή τη δική μου".
Ο ΑΝΑΚΤΑΣ των Αχαιών Αγαμέμνονας, ακόμη και στον άλλο κόσμο, στον Άδη, έχει τα χειρότερα λόγια για να χαρακτηρίσει τις γυναίκες, με πρώτη την δική του Κλυταιμνήστρα. Την οποία σύζυγό του, αρχή-αρχή στην Ιλιάδα, την έχει συγκρίνει με την αιχμάλωτη Χρυσηίδα που έχει στη σκηνή του.
Ούτε λίγο ούτε πολύ, δηλαδή, προσβάλλει βάναυσα την τιμή της γυναίκας του, ακόμη και ως προς τις επιδόσεις της στο συζυγικό κρεβάτι. Κι όλα αυτά δημοσίως. Μπροστά στους άλλους βασιλιάδες και όλη τη φανταρίλα.
Το ερώτημα, βεβαίως, δεν είναι ποιά Ελληνίδα θα συγχωρούσε μία τέτοια βάναυση συζυγική προσβολή της τιμής της. Καμία απολύτως. Μόνον η μορφή της εκδίκησης συζητείται. Ο άγριος φόνος του νικητή του Τρωικού πολέμου, από τον αντεραστή Αίγισθο, είναι απλώς μία ακραία εκδοχή.
Αξίζει την προσοχή μας, ως προς τις συνέπειες, η επιβλητική θέση του Δημήτρη Λιαντίνη: "Ο γιός της αντροφόνας μοιχαλίδας και του αδικοσκοτωμένου κερατά γεννήθηκε δεμένος κόμπος".
Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΔΙΑΣ, εμφανίζεται βάναυσος απέναντι στη σύζυγό του Ήρα. Κάποια στιγμή, μάλιστα, της θυμίζει την άγρια βιαιοπραγία του, παρ' ολίγον γυναικοκτονία, απειλώντας τη με χειρότερα.
ΚΑΠΟΥ ΕΔΩ, αρχίζουμε κι αναρωτιόμαστε αν λύνουμε το πρόβλημα ή μήπως το περιπλέκουμε. Σωστά;
Αφ' ενός, λοιπόν, θυμίζω ότι στο άρθρο-θεμέλιο, τίθεται ως "υψηλή παιδαγωγική τεχνική", η απλή θέαση του ΤΙ ΚΑΝΕΙ ο άνθρωπος.
Αφ' ετέρου, πάντα στη ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ, κυριολεκτικά και μεταφορικά, θα συνεχίσουμε την αναζήτηση: "Τί πρόβλημα είχε η πτέρνα του Αχιλλέα;" και "Ο ομηρικός Οδυσσέας ως ανδρικό πρότυπο".
Διμηνιό 6 Δεκεμβρίου 2021
Κώστας Τζαναβ
άρας
σύμβουλος μηχανικός - συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου