Ανοικτή επιστολή στους συμμετέχοντες στη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. της 24ης Σεπτεμβρίου 2020
Κυρίες και Κύριοι Αρχηγοί Κρατών της Ε.Ε.,
Σίγουρα σας απασχολεί σοβαρά το πρόβλημα με την αξιοπερίεργη συμπεριφορά της Τουρκίας του Προέδρου Ερντογάν. Είναι εξόχως χαρακτηριστικό, βεβαίως, ότι δώσατε ικανό χρόνο προετοιμασίας και περίσκεψης, από τις 17 Αυγούστου που επιβεβαιώθηκε επισήμως η προσεχής Σύνοδος Κορυφής.
Είναι πράγματι δύσκολο να καταλάβει κανείς τη λογική π.χ. της απίστευτης συμφωνίας Λιβύης-Τουρκίας για την οριοθέτηση ΑΟΖ. Είναι απίστευτη η ασέλγεια κατά της αξιοπρέπειας της Ελλάδας, και μάλιστα της Κρήτης. Μένει άναυδος κανείς με το θράσος.
Αξίζει, όμως, να σκεφθούμε και κάτι άλλο. Ως υπόθεση εργασίας.
Θα υπήρχε αυτή η απίστευτη συμφωνία, αν η Ελλάδα ανήκε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής; Ρητορική ερώτηση -σαφώς. Αφού, λοιπόν, η Ελλάδα ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γιατί η Τουρκία διέπραξε κάτι εις βάρος της Ε.Ε., το οποίο όχι μόνον δεν θα έκανε απέναντι στις Η.Π.Α., αλλά ούτε καν θα διανοούνταν;
Επί πλέον, είδαμε και φραστικές επιθέσεις πέραν πάσης λογικής. Είτε στην αρχική φάση αδράνειας, είτε στη φάση όπου η Ευρώπη δείχνει πιά να αντιδρά.
Κυρίες και Κύριοι,
Οφείλουμε, βλέποντας κατάματα την πραγματικότητα, να εξάγουμε εδραία συμπεράσματα. Συμπεράσματα τολμηρά, όχι μόνο για την Τουρκία αλλά και για την Ευρώπη.
Πρώτα, όμως, χρειάζεται να αποφύγουμε τις φθηνές δικαιολογίες. Φθηνή δικαιολογία, ακριβώς, θα ήταν να πούμε ότι άλλο οι σχέσεις μεταξύ πολιτειών της Αμερικής και άλλο οι σχέσεις μεταξύ κρατών της Ε.Ε.
Υπάρχει διαφορά, αναμφισβήτητα. Αλλά τυπική. Εδώ μιλάμε για αξιοπρέπεια, για θέμα τάξεως. Αν λ.χ. κάποιος προσβάλλει την κοπέλα που συνοδεύεις, πόση διαφορά έχει αν είσαστε παντρεμένοι ή αρραβωνιασμένοι; Στην πραγματικότητα, οφείλεις να υπερασπίσεις την αξιοπρέπειά της, μαζί και τη δική σου, ακόμη κι αν πηγαίνετε για one night stand. Σωστά;
Απέναντι σε αυτή τη θρασεία προσβολή της αξιοπρέπειάς της, η Ευρώπη δεν έχει ακόμη απαντήσει. Και κοντεύει να κλείσει χρόνος. Προφανώς, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει αποφασίσει τί σόϊ Ένωση είναι.
Επίσης προφανώς, όλα αυτά τα είχε υπολογίσει σωστά ο "σουλτάνος". Οφείλουμε να του το αναγνωρίσουμε. Μιλάει μέχρι και για διάλογο, και μάλιστα "καζάν-καζάν", την ώρα που αλωνίζει θρασύτατα στη Μεσόγειο.
Προβάλλεται, μάλιστα, ότι αρκεί να σταματήσει τις προκλήσεις για να αρχίσει ο διάλογος. Ενώ η ύπαρξη της συμφωνίας Λιβύης-Τουρκίας και μόνον, αποτελεί την απόλυτη πρόκληση. Και δεν έχει δώσει την παραμικρή ένδειξη ότι σκοπεύει να την συζητήσει.
Η απάντηση, συνεπώς, στην ερώτηση του τίτλου, είναι μάλλον ότι περιμένετε να σας εξηγήσει πόσο Τούρκος είναι. Το ότι είναι Τούρκος, και τί ακριβώς σημαίνει αυτό [εννοώ τον χαρακτηριστικό τύπο Τούρκου], αλίμονο αν δεν το καταλάβατε ακόμη. Αλίμονο, γιατί και δεινός ρήτορας είναι και δεν τσιγγουνεύεται τα μη λεκτικά σήματα και τις εκφραστικές πράξεις.
Κυρίες και Κύριοι,
Θα ήταν υποκρισία να μη δούμε και μία παμπόνηρη μπλόφα του. Εκμεταλλεύεται, έξυπνα από την πλευρά του, το μείζον -κατ' εμέ- πρόβλημα στην ευρωπαϊκή σκέψη: σύγχυση. Αυτή η σύγχυση, παγιδεύει κάθε ευρωπαϊκό μυαλό στην αβεβαιότητα. Στα μισοσυμπεράσματα και την αναποφασιστικότητα. Ακόμη χειρότερα, στις εύκολες εικασίες και τις ευφάνταστες θεωρίες.
Σε αυτό το κλίμα σύγχυσης, λοιπόν, παριστάνει τον συνεννοημένο με τον Πρόεδρο Τραμπ.
Και πράγματι, κάθε μπερδεμένος ευρωπαίος, είναι πρόθυμος να βγάλει "σίγουρα" συμπεράσματα. Ότι όλα, δηλαδή, εξηγούνται από τη φιλία Τραμπ-Ερντογάν.
Η γνωστή επιχειρηματική παρουσία Τραμπ στην Κωνσταντινούπολη, εγείρει τις πρώτες ευφάνταστες υποψίες. Και αυτές οι υποψίες, περί αιώνιας φιλίας τους κατ' ουσίαν, "επιβεβαιώνονται" περίτρανα από τη συνεργασία τους στη Συρία, αλλά και τη γνωστή υπόθεση απελευθέρωσης αμερικανού πάστορα.
Δείτε τί έκανε: έκλεισε φυλακή έναν αμερικανό πολίτη, με βάση τελείως ανυπόστατες κατηγορίες. Τον κράτησε για χρόνια φυλακή. Και εν τέλει εισέπραξε προεδρικές ευχαριστίες. Μην γελιέστε, όμως: επί Ομπάμα τον φυλάκισε, και τα ίδια ευχαριστήρια θα εισέπραττε κι από αυτόν.
Παρόλα αυτά, όμως, διατηρούνται ευφάνταστες προκαταλήψεις, που μας εμποδίζουν να βλέπουμε τα γεγονότα. Δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη ότι ο Πρόεδρος της Αμερικής συμπεριφέρεται στα ελληνοτουρκικά ως φίλος του "σουλτάνου". Το τονίζω: η παραμικρή.
Αντιθέτως, μάλιστα, υπάρχουν επισήμως εκφρασμένες θέσεις της αμερικανικής πλευράς, που εμφανώς διαψεύδουν την ευφάνταστη καχυποψία μας.
Όλοι οι Ευρωπαίοι, λοιπόν, αρκούμαστε στα εύκολα συμπεράσματα, παρότι δεν μας συμφέρουν. Δεν μας συμφέρει να κάνει πλάτες ο Τραμπ στον Ερντογάν. Είναι ανόητο να το επινοούμε αβασάνιστα. Καταλήγουμε να έχει πλάτες τζαμπατζίδικα. Απίστευτο, κι όμως αληθινό. Είναι κατόρθωμα.
Από πλευράς σας, συνεπώς, ως υπεύθυνοι για την υπεράσπιση των ευρωπαϊκών συμφερόντων, οφείλετε -επιτρέψτε μου- να αξιολογήσετε απροκατάληπτα τα δεδομένα. Κι αν χρειάζεται, ας εκμαιεύσετε σαφή έκφραση των θέσεων και προθέσεων της αμερικανικής πλευράς.
Κυρίες και Κύριοι,
Το ίδιο πρόβλημα σύγχυσης, ως αδυναμία διάκρισης εννοιών, υπάρχει και στο άλλο βασικό ζήτημα με την Τουρκία, το μεταναστευτικό. Όλο το ζήτημα, ισχυρίζομαι, είναι η σαφής και ασφαλής διάκριση μεταξύ πρόσφυγα, μετανάστη, λαθρομετανάστη και εισβολέα.
Χοντρικά: Ο πρόσφυγας ζητάει νομίμως άσυλο γιατί κινδυνεύει. Ο μετανάστης ζητάει νομίμως άδεια μετεγκατάστασης. Ο λαθρομετανάστης αυθαιρετεί, συντηρώντας κυκλώματα. Ο εισβολέας έχει διάφορες εχθρικές διαθέσεις.
Αν ξεχωρίσετε ξεκάθαρα αυτές τις 4 κατηγορίες προσερχομένων, και νομικά και πρακτικά, τα υπόλοιπα είναι απλά. Θα έχει ο καθένας τη μεταχείριση που δικαιούται νομικά αλλά και επιβεβαιώνει με τη συμπεριφορά του. Αν δεν τις ξεκαθαρίσετε τις 4 κατηγορίες προσερχομένων, θα συνεχισθούν τα γνωστά. Ο εμπαιγμός. Η εκμετάλλευση της σύγχυσης.
Αλλά, εδώ που φθάσαμε, πείτε μου παρακαλώ κάτι: "Με τα χρήματα που χρειάζονται για να φιλοξενήσουμε ένα μετανάστη στη χώρα μας, μπορούμε να βολέψουμε δέκα στη χώρα τους". Μη μου πείτε ότι δεν ακούσατε την υπέροχη ιδέα. Σε Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. την είπε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ.
Ερωτώ: Πού είναι η Ευρώπη, η κοιτίδα του ανθρωπισμού, να το κάνει "σημαία" της;
Κυρίες και Κύριοι,
Επιτρέψτε μου να διεισδύσω ακόμη βαθύτερα στο πρόβλημα της Ευρώπης. Ως προς την Τουρκία, αλίμονο αν δεν φθάνουν τα παραπάνω. Στα ίσια.
Η Ευρώπη, υποστηρίζω, έχει δύο επάλληλα μείζονα προβλήματα: λειψανδρίας και διαλόγου. Αλλά, εκεί που φθάσαμε, με τη σύγχυση περί τις έννοιες, απαιτούνται διευκρινίσεις.
Δεν είναι σεξισμός τα περί λειψανδρίας. Είναι πραγματικότητα. Και πάλι καλά που υπάρχουν κάποιες Κυρίες. Ούτε το πρόβλημα με τους άνδρες είναι θέμα σεξουαλικού προσανατολισμού. Είναι -πρωτίστως!- θέμα συμπεριφοράς απέναντι στο κοινό καλό. Είναι εκείνη η ακραία ιδιοτέλεια των golden boys.
Αυτή η έλλειψη ανδρισμού εξηγεί πολλά. Εξηγεί δισταγμούς, παλινωδίες, ατολμία, δειλία. Εξηγεί γιατί η Ευρώπη αρκείται σε συμβιβασμούς κοπτορραπτικής, αντί να προχωρεί τολμηρά σε συνθέσεις. Εξηγεί γιατί αδρανεί απέναντι στις εξ ανατολών προκλήσεις. Εξηγεί γιατί δεν έχει ξεκαθαρισθεί ακόμη το πόσο ευρωπαϊκό είναι το ελληνικό πρόβλημα με την Τουρκία.
Το μείζον πρόβλημα με το διάλογο, από την άλλη, έχει πολύ βαθύτερες ρίζες. Δεν είναι μόνον από τότε που ειπώθηκε γαλλιστί ότι η διαφωνία είναι το ζητούμενο. Ο ισότιμος διάλογος, χιλιετίες νωρίτερα, έλαμψε δια της απουσίας του από τον Ελληνικό Πολιτισμό.
Κυρίες και Κύριοι Αρχηγοί Κρατών της Ε.Ε.,
Μπορώ να σας εγγυηθώ προσωπικά, ότι αυτό το καίριο πρόβλημα με το διάλογο έχει λύση. Φυσικά Ελληνική. Σύγχρονη. Ταυτόχρονα, λύνεται και το πρόβλημά μας που εκμεταλλεύεται συστηματικά ο Τούρκος: διχόνοια, διχασμός.
Και τα δύο προβλήματα, άλλωστε, η λειψανδρία και ο διάλογος, αναδεικνύονται υπέροχα στο ποίημα-πυλώνα του πολιτισμού μας. Θα άξιζε της προσοχής σας η φυσιογνωμία των ομηρικών Φαιάκων. Είναι τόσο όμοιοι, και σε τόσα πολλά, με τους σύγχρονους Ευρωπαίους.
Επιλέγω να αναφέρω τη στάση τους απέναντι στους αγριάνθρωπους Κύκλωπες. Αυτούς που βλέπουν τα πράγματα με ένα μάτι. Αυτούς που δεν είναι "δίκαιοι" -η λέξη από το πρωτότυπο. Και, για να μην τους παρενοχλούν οι αγριάνθρωποι, οι αριστοκράτες Φαίακες έφυγαν και πήγαν να μείνουν αλλού.
Επίσης, θα άξιζαν την προσοχή σας οι συνάξεις και οι γνωστοί ομηρικοί καβγάδες. Ο Όμηρος, αναδεικνύει ανάγλυφα τί είναι και τί δεν είναι διάλογος. Τί είναι και τί δεν είναι συνεννόηση.
Εν ολίγοις: ισχυρίζομαι ότι το πρόβλημα με το διάλογο είναι ο πυρήνας του προβλήματος της Ελλάδας, και κατ' επέκταση της Ευρώπης. Και η Ευρώπη έχει πλήρη σύγχυση περί του τί είναι και τί δεν είναι διάλογος. Υπογράφω.
Κυρίες και Κύριοι Αρχηγοί Κρατών της Ε.Ε.,
Αυτά, φρονώ, είναι υπεραρκετά για μία αρχή γνωριμίας μας. Αν θέλετε, ως Φαίακες, έχετε μπροστά σας τον σύγχρονο Οδυσσέα. Εντελώς ξαφνικά, όπως τότε. Όχι ικέτη, επίδοξο συνεργάτη. Όχι περαστικό. Πρόθυμο να αποδείξει στην πράξη την αξία του. Όχι ακόμη καταξιωμένο, αλλά δημιουργικό οραματιστή.
Κάπως έτσι, θέλησα πράγματι να σας συμβουλεύσω. Γι' αυτό και χρειάσθηκε να μακρηγορήσω.
Σεις, όμως, έχετε μπροστά σας σημαντικό επείγον ζήτημα, και μοιραία θα εστιάσετε σε αυτό. Θα είναι τιμή μου, αν πάρετε υπ' όψιν σας την παρούσα, καθώς θα λαμβάνετε τις ισχυρές αποφάσεις σας. Επεχείρησα να σας συμβουλεύσω, πράγματι απρόσκλητος, αλλά ως φίλος. Θετικά.
Έχουμε καιρό για το εργαλείο-κλειδί, την ηλεκτρονική πλατφόρμα διαλόγου. Και, μετά, για Δημιουργικό Ομηρισμό, Γενική Θεωρία της Γνώσεως, Αριστοδημοκρατία, Φοροδικαιοσύνη, Αμφικτιονισμό. Ανατρεπτικές αλλά και ταυτόχρονα δημιουργικές ιδέες. Δημιουργική αμφισβήτηση θεμελιωδών αντιλήψεών μας. Ανατροπές τωρινών αυτονόητων.
Πρεσβεύω, όπως αντιλαμβάνεσθε, την Ελληνική Αναγέννηση. Διεκδικώ δημοσίως την ηγεσία της. Και είναι ακριβώς η ώρα, σε συνεργασία με όσους προσυπογράψουν την παρούσα ανοικτή επιστολή, να αποδείξω το βασικό προαπαιτούμενο προσόν για τη Μεγάλη Αλλαγή: ομαδικότητα.
16 Σεπτεμβρίου 2020
Κώστας Τζαναβάρας
ελεύθερος σκοπευτής πολιτικός
