Τί σημαίνει ακριβώς η έξοδος από τα μνημόνια;

Εξετάζοντας κανείς, προσεκτικά και απροκατάληπτα, το εξ Ιθάκης πρωθυπουργικό διάγγελμα, δεν έχει παρά να εστιάσει στα πρώτα λόγια:

Σήμερα στην πατρίδα μας ξημερώνει μια καινούργια μέρα.
Μια μέρα ιστορική. Τα μνημόνια της λιτότητας, της ύφεσης, και της κοινωνικής ερήμωσης, επιτέλους τελείωσαν. Η χώρα μας ανακτά το δικαίωμα της, να ορίζει αυτή τις τύχες και το μέλλον της. Σαν μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα. Χωρίς εξωτερικούς καταναγκασμούς. Χωρίς άλλους εκβιασμούς. Χωρίς άλλες θυσίες του λαού μας.

Αν όλα αυτά έστεκαν, η λογοτεχνική απόδοση κλίματος που ακολούθησε, θα μπορούσε να θεωρηθεί και αξιόλογη. Ιδιαιτέρως, στην συμβολική επισήμανση: η άφιξη στην Ιθάκη δεν είναι το τέλος της δοκιμασίας.

Πράγματι, ο Όμηρος διδάσκει ότι εκεί είναι απλώς το μέσον της Οδύσσειας. Η 13^η από τις 24 ραψωδίες. Τουτέστιν: άλλος τόσος «δρόμος». Και για όσους αντέξουν.

Ερώτηση: ποιο ακριβώς δικαίωμα ανέκτησε η χώρα μας;

Άλλη: μιλάμε για θεωρητικά δικαιώματα, ή για ουσιαστικά δικαιώματα; Έχουμε πραγματικά τη δυνατότητα π.χ. να καταργήσουμε με ένα νόμο ενός άρθρου όλους τους μνημονιακούς νόμους; Έστω έναν;

Το σίγουρο, είναι ότι έχουμε αναλάβει δεσμεύσεις που προβλέπεται να βαρύνουν και τα τρισέγγονά μας. Αυτές οι δεσμεύσεις, ακραία επαχθείς, ουδόλως ακυρώθηκαν με την έξοδο από τα μνημόνια. Μόνον ανόητοι μπορούν να το αγνοούν αυτό. Και μόνον δημαγωγοί μπορούν να το υποβαθμίζουν.

Σίγουρα, επίσης, μία νέα κατρακύλα [αν θεωρηθεί ότι έχουμε ξεφύγει από τον πάτο] δεν θα συγκινεί κανέναν. Διευκρινίζω: κανείς δεν θα συγκινηθεί να συντρέξει τους δανειστές μας, ώστε –εμμέσως– να δώσει και σε εμάς μία ακόμη ευκαιρία. Επαχθή μεν, αλλά ευκαιρία.

Σε αυτά τα πλαίσια, αποκτήσαμε όντως ένα δικαίωμα: να αποφασίζουμε ΠΩΣ θα ανταποκριθούμε στις ανειλημμένες δεσμεύσεις. ΑΝ ανταποκρινόμαστε στις ανειλημμένες μας δεσμεύσεις, ΤΟΤΕ μπορούμε να κάνουμε όνειρα για τέλος της λιτότητας, της ύφεσης, και της κοινωνικής ερήμωσης.

Αυτή η ανταπόκριση στις ανειλημμένες μας δεσμεύσεις, όμως, δεν –δεν!– κρίνεται από το πρωτογενές μας πλεόνασμα. Ούτε κρίνεται από το πρόσημο του ισοζυγίου –είτε τρεχουσών συναλλαγών είτε εμπορικού. Πολύ απλά, όταν μπει στη ζυγαριά και η εξυπηρέτηση του χρέους, η εικόνα είναι δραματική.

Και όλα αυτά, αν θεωρηθεί ότι είναι έστω διατηρήσιμο το πρωτογενές πλεόνασμα. Κι αν είναι αληθινό, και όχι “Greek statistics”.

Αν θέλουμε να είμαστε σωστοί στους ομηρικούς συμβολισμούς, μάλλον θα πρέπει να βλέπουμε τους εαυτούς μας κάπου έξω από το νησί των Φαιάκων. Κι όχι μόνον παλεύουμε με στα κύματα, γυμνοί και νηστικοί, αλλά είμαστε και δεμένοι χειροπόδαρα.

Η μυθική άφιξη στην Ιθάκη, ήταν με τελείως διαφορετικούς όρους: οι αριστοκράτες Φαίακες αποβίβαζαν τον Οδυσσέα στο νησί του με βασιλικές τιμές. Καταξιωμένον. Σε σεντόνι, να κοιμάται ήσυχος. Και του ξεφόρτωσαν και τα πλούσια δώρα τους.

Μόνον αστοιχείωτοι περί Ομήρου, μπορούν να μιλούν για αντίστοιχη άφιξή μας σε «Ιθάκη». Ή, επιτήδειοι δημαγωγοί. Ο Αντίνοος αρχιμνηστήρας παριστάνει τον Οδυσσέα –εκεί φθάσαμε.

Αν θέλουμε να είμαστε πράγματι προσεκτικοί και απροκατάληπτοι, εκτιμώ ότι θα πρέπει να αφήσουμε ανοικτό το ενδεχόμενο «Χαζό παιδί, χαρά γεμάτο». Τουτέστιν: αμυντικοί μηχανισμοί του Εγώ, οδηγούν ευλόγως σε μυθοπλασίες.

Ο περί ου, λόγου χάριν, κόμπασε και ότι «Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τις αιτίες και τα πρόσωπα που οδήγησαν τη χώρα στα μνημόνια». Δεν μας είπε, όμως, ονόματα και συνέπειες. Γενικότητες και μισο-προσπάθειες ο απολογισμός.

Επί πλέον, ούτε είπε και τίποτα γι’ αυτούς που εφάρμοζαν μονόπαντα τα μνημόνια. Δεν κατάλαβε –η καλή εκδοχή–  ότι κάποιοι εφάρμοζαν επί χρόνια τα μνημονιακά μέτρα λιτότητας, χωρίς να εφαρμόζουν και τα μνημονιακά μέτρα για δραστική μείωση του κράτους. Αυτά που έδιναν κάποιο νόημα στις λαϊκές θυσίες.

Κάπως έτσι, ξέχασε το άθλιο ήθος των ευρωγενίτσαρων αντιπάλων του, όπως αποκαλύφθηκε στην περιβόητη «διαπραγμάτευση». Όταν λύσσαγαν μην τυχόν και πετύχει η χώρα «κάτι». Ακόμη και ένα απλώς αξιοπρεπές τέλος της διαπραγμάτευσης.

Έχει τους λόγους του, όμως, και ξεχνάει αυτά τα ασυγχώρητα των πολιτικών του αντιπάλων. Πάνε μαζί με την ασυγχώρητη δειλία του στην καθοριστική στιγμή της ζωής του. Απεδείχθη ότι ο ανδρισμός του υπήρχε μόνον στα λόγια και τα πρωτοσέλιδα.

Τελικά, όλα αυτά, μας λένε το εξής απλό: μισόλογα για τα πρόσωπα που οδήγησαν τη χώρα στα μνημόνια, ακούμε μπόλικα. Αλλά είμαστε πολύ μακριά από τις αιτίες της κρίσης. Εξ ου, και, οι γνωστές πολιτικές διαχείρισης της φτώχειας, κρύβουν –για την ώρα!– το τι ΔΕΝ θα ήταν διαχείριση της φτώχειας.

Κάτι ακόμη.

Μάλλον περνάει απαρατήρητο ότι η καταχρεωμένη χώρα μας είναι επί χρόνια μία σημαδεμένη τράπουλα για χοντρά παιχνίδια arbitrage με τα ομόλογα της. Παιχνίδια –διευκρινίζω– των καλοπληροφορημένων για τις προθέσεις των δανειστών μας, και κυρίως για τις προθέσεις των ευρωπαίων «εταίρων» μας.

Λίγοι αντιλαμβάνονται ότι ο συναλλαγματικός κίνδυνος κρατικών ομολόγων είναι ακριβώς ίδιος για όλες τις χώρες της ευρωζώνης. Διαφορετικός, είναι μόνον ο κίνδυνος αθέτησης του χρέους. Αλλά…

Κρεμούλα: όσοι έχουν καλή πληροφόρηση ότι η Ελλάδα θα συντηρείται, ώστε να πληρώνει τόκους από την εντατική, έχουν ασφαλές εισόδημα πουλώντας γερμανικά ομόλογα και αγοράζοντας ισόποσα ελληνικά.

Αυτό που αλλάζει, λοιπόν, με το τέλος των μνημονίων, είναι –κατ’ ουσίαν!– μόνον οι συνθήκες αυτού του arbitrage για λίγους. Ίσως, και τα περιθώρια για καινούργια κλαψουρίσματα του στυλ «είχαμε αυταπάτες».

26 Αυγούστου 2018

Κώστας Τζαναβάρας

Θαύμα ή απάτη;

Με ιδιαιτέρως επιτήδειο τρόπο, η κοινή γνώμη της πολύπαθης χώρας μας, τροφοδοτήθηκε με την εκδοχή του θαύματος, ως ερμηνεία της αισίας εκβάσεως του γνωστού ζητήματος της ομηρίας δύο Ελλήνων στρατιωτικών στην Τουρκία.

Το σύνθημα, έδωσε ο υπουργός Άμυνας, αναρτώντας στο Twitter την εικόνα της Παναγίας Ελευθερώτριας. Χωρίς κανένα σχόλιο ή διευκρίνιση του τι εννοεί. Αντιθέτως, δεν παρέλειψε να προσκαλέσει στην Αθήνα τον Τούρκο ομόλογό του.

Ούτε λίγο, ούτε πολύ, ένα εντελώς συνηθισμένο συνοριακό επεισόδιο, αξιοποιήθηκε αρχικά από την γείτονα για μία ακραία πρόκληση στη διεθνή νομιμότητα. Προσβάλλοντας αγρίως την εθνική μας αξιοπρέπεια.

Κράτησαν στην φυλακή επί 167 ολόκληρες ημέρες, δύο στρατιωτικούς. Για να αναγνωρίσουν τελικά, με επίσημη προδικαστική απόφασή τους, ότι δεν υπήρχε η παραμικρή ένδειξη κατασκοπίας.

Οι ιδιαίτερες συνθήκες του ποταμού Έβρου, μάλιστα, συνηγορούσαν εξ αρχής για μία ταχεία επίλυση του συνοριακού επεισοδίου. Αφ’ ενός, το σύνορο δεν είναι εμφανώς αναγνωρίσιμο. Δεν είναι φράκτης, τοίχος ή κάποια φυσική γραμμή. Εύκολα γίνεται το λάθος. Αφ’ ετέρου, εκεί στην ερημιά, δύσκολα μπορεί να φαντασθεί κανείς τι το σημαντικό θα μπορούσε να αποτελέσει στόχο κατασκοπίας.

Η διεθνής νομιμότητα, είθισται να λύνει τέτοια ζητήματα ανθρωπίνου λάθους σε λίγες ώρες ή ημέρες. Χωρίς καν να περάσει το θέμα «στα ψιλά» των εφημερίδων. Αυτό γίνεται, άλλωστε, επί χρόνια στα ελληνοτουρκικά σύνορα, καθώς –επί πλέον– ο Έβρος «συνηθίζει» σημαντικούς μαιανδρισμούς.

Ήρθε ο καιρός, μετά από σχεδόν 6 μήνες απάνθρωπης ομηρίας, να πρυτανεύσει η λογική. Συν, τα τρέχοντα αμερικανοτουρκικά. Η Τουρκία, με αντιστοίχου θράσους χυδαίες μεθοδεύσεις, διώκει πάστορα για συνεργασία –άκουσον!–  με Τούρκους μουσουλμάνους τρομοκράτες.

Το πρόβλημα για την σύμμαχο, φευ!, είναι ότι ο ατυχής ιερωμένος, και κάτοικος Σμύρνης, είναι αμερικανός υπήκοος. Και –κάποια στιγμή– η περιπέτειά του έτυχε της προσοχής του συμπατριώτη του πλανητάρχη. Ο οποίος πλανητάρχης, βρήκε μία καλή ευκαιρία για μία επίδειξη ισχύος.

Ο πολύς Ερντογκάν, αντελήφθη ότι μία καλή προπόνηση στις κυβιστήσεις, θα ήταν να ανακρούσει πρύμναν στο ελληνοτουρκικό. Θα έδινε στις χρηματαγορές, ούτως ειπείν, ένα ενθαρρυντικό δείγμα συμμορφώσεως. Όθεν, και το δικαστήριο Αδριανουπόλεως έκρινε κατά τα γνωστά.

Έτσι, πήρε κάποια ανάσα.

Η επιλογή της ημέρας της δικασίμου, μπορεί ανέτως να εξηγηθεί ως δείγμα συναδελφικής αλληλεγγύης. Οι δύο παγκόσμιοι πρωταθλητές των πολιτικών κυβιστήσεων, απεφάσισαν –ως φαίνεται– να αφήσουν τις φιλονικίες για το χρυσό μετάλλιο του αγωνίσματος, και να ανταλλάξουν φύλλα συκής –και δη κερδοφόρα.

Εκεί ακριβώς, αξιοποιήθηκε επιτηδείως η εκδοχή του θαύματος. Το «θαύμα» θα έκλεινε τα μονοπάτια προς ανεπιθύμητες αλήθειες και εκβάσεις. Το κυριότερο: Ξαφνικά, ξεχάστηκε το ζήτημα της τουρκικής αθλιότητας 167 ημερών.  

Κάπως έτσι, από ένα εξ ίσου άθλιο παζάρι, προέκυψε και η ευκαιρία για επικοινωνιακή εκμετάλλευση της «επιτυχίας». Σε καιρούς δύσκολους, βρέθηκαν κονδύλια μέχρι και για δρομολόγιο του πρωθυπουργικού αεροσκάφους.

Αν θελήσει κανείς να δώσει την συγκαταβατική απάντηση στο δίλλημα του τίτλου, θα πρέπει να φαντασθεί ότι η Θεοτόκος επηρέασε τους Τούρκους δικαστές ή τον ομοεθνή τους σεσημασμένο διεθνή νταή ή τον Αμερικανό πλανητάρχη. «Αφού δεν το περιμέναμε, και έγινε παραμονή της Παναγίας, άρα είναι θαύμα» –αυτό είναι όλο κι όλο το σκεπτικό της εκδοχής του θαύματος.

Θαύμα, ως γνωστόν, ορίζεται «το απαράγωγο εκ φυσικών αιτίων». Εδώ, όμως, υπάρχει προφανής συμπαιγνία Αθήνας και Άγκυρας. Προφανώς υπήρξε επιτήδεια επιλογή της ημέρας της δικασίμου. Υπάρχει δηλαδή προφανές φυσικό [τρόπος του λέγειν –πρόκειται σαφώς για διαστροφή] αίτιο.

Αν δεν υπάρχει κάποια βάσιμη αντίρρηση στην ως άνω επιχειρηματολογία, το θέμα έχει διαστάσεις αθλίου εμπαιγμού της Ορθοδοξίας.

Και «Ο σιωπών δοκεί συναινείν».

15 Αυγούστου 2018

Κώστας Τζαναβάρας

Πώς αποδεικνύεται ότι οι Ντάνινγκ & Κρούγκερ πάσχουν από το φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ

Αφορμή για το παρόν έκτακτο πόνημα, ήταν μία συζήτηση στον τοίχο του Hristos Fotopoulos σχετικά με το άρθρο «Το Φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ ή γιατί οι χαζοί άνθρωποι νομίζουν ότι είναι έξυπνοι» από το site «ΤΙ ΛΕΣ ΤΩΡΑ;»

Οι σχετικές με το θέμα απόψεις του υπογράφοντος, παρουσιάζονται με μορφή συνέντευξης, αξιοποιώντας και όσα προέκυψαν στην fb-συζήτηση. Επίσης, ελήφθησαν κάποια συμπληρωματικά στοιχεία για τη σχετική θεωρία από το αντίστοιχο λήμμα της Βικι «Φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ».

Κώστα, τι σε πείραξε τόσο πολύ στο άρθρο και τη θεωρία;

Προβάλλονται –και γίνονται αμάσητα αποδεκτές– κοινοτυπίες, τιποτολογίες και προχειρολογίες της πανεπιστημιακής ελίτ, μόνον και μόνον για να «ευλογήσει τα γένια της» και να διατηρήσει τη θέση της.

Βαριές κουβέντες. Θα τις στοιχειοθετήσεις –υποθέτω. Να τα πάρουμε από την αρχή: Τι αφορά το φαινόμενο;

Φυσικά. Αφορά την ψυχολογική προκατάληψη, όπου ένα άτομο πιστεύει ότι είναι πιο έξυπνο και πιο ικανό από ό, τι είναι στην πραγματικότητα. Συμβαίνει και το αντίθετο.

Πώς το στοιχειοθετούν;

Διαπιστώνουν τα εξής σε αυτούς που ρώτησαν:

·         αποτυγχάνουν να αναγνωρίσουν τη δική τους έλλειψη δεξιοτήτων

·         αποτυγχάνουν να αναγνωρίσουν την έκταση της ανεπάρκειας

·         αποτυγχάνουν να υπολογίσουν με ακρίβεια τις δεξιότητες άλλων

·         αντιλαμβάνονται και αναγνωρίζουν τη δική τους έλλειψη ικανότητας μόνο αφού εκτεθούν σε κατάρτιση για αυτή τη δεξιότητα

Είναι κοινότυπα όλα αυτά;

Ναι, πολλαπλώς. Είναι γνωστό στην Επιστήμη ζήτημα. Ο Περικλής π.χ., στον «Επιτάφιο Λόγο» του, λέει «αμαθία μεν θράσος λογισμός δε όκνον φέρει». Ο Σωκράτης υπέδειξε [και κάτι σωστό]: «Γνώθι σαυτόν».

Αλλά και, νωρίτερα, ο Όμηρος δείχνει με τον τρόπο του το πρόβλημα με την υπερεκτίμηση δυνάμεων. Π.χ. με την απόφαση του Έκτορα να μονομαχήσει με τον Αχιλλέα, την ψευδαίσθηση του Αγαμέμνονα ότι θα νικήσει τους Τρώες και χωρίς τον Αχιλλέα, την έπαρση του Οδυσσέα απέναντι στον Κύκλωπα κ.α.

Αντίστοιχα, έχουν ειπωθεί από τον Κομφούκιο, τον Δαρβίνο, τον Μπέρτναλντ Ράσσελ κ.α.

Γιατί είναι τιποτολογία;

Καταπιάνονται με στατιστική απόδειξη ενός γνωστού θέματος. Πόσο μάλλον, με λάθος στατιστική έρευνα.

Πώς στοιχειοθετείς τα περί προχειρολογίας;

Αρκούμενοι σε μία στατιστική έρευνα, με το ερωτηματολόγιο και τις «σωστές» απαντήσεις που κρίνουν αυτοί, φθάνουν να σηκώνουν τα χέρια ψηλά για λύση του προβλήματος. Απαντάνε με στειρότητα στην ερώτηση «γιατί;» που υποτίθεται ότι απάντησαν.

Τι το λάθος έχει το ερωτηματολόγιο;

Αναφέρεται ότι οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν [μόνον] σε εξετάσεις χιούμορ, λογικής, επιστήμης και γραμματικής.

Λείπει κάτι κατά την γνώμη σου;

Σαφώς. Λείπουν ερωτήσεις κρίσεως, όπως και φαντασίας, δημιουργικότητας.

Γιατί θα έπρεπε να υπάρχουν και τέτοιες ερωτήσεις;

Για να ερευνηθούν οι λόγοι που κάποιοι υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους. Οι εξετάσεις ανταποκρίνονται στα μέτρα και σταθμά της πανεπιστημιακής ελίτ. Αυτή διαλέγει τις ερωτήσεις, αυτή βαθμολογεί τις απαντήσεις. Όσοι δεν έχουν ισοπεδωθεί, όσο θα ήθελε η ελίτ, έχουν ψυχολογικούς λόγους να αμύνονται στην αδικία.

Μήπως έτσι δικαιώνεις τις τεράστιες ποσότητες αερολογίας από ημιμαθείς με ύφος 10 καρδιναλίων που βλέπουμε στο fb;

Όχι. Αφ’ ενός δεν τις δικαιώνω –τις εξηγώ. Αυτή είναι μία από τις κρίσιμες διαφορές που δεν καταλαβαίνουν οι τρόφιμοι της πανεπιστημιακής ελίτ. Επίσης, είναι μάλλον μεμονωμένα περιστατικά. Απλώς ηχούν ως κύμβαλα.

Αφ’ ετέρου, έχω δείγματα τέτοιας συμπεριφοράς, κραυγαλέα μάλιστα, από άτομα που θα αρίστευαν στα τεστ των Ντάνινγκ & Κρούγκερ. Ακόμη και από καθηγητές πανεπιστημίων και πολυτεχνείων.

Δηλαδή;

Εκδηλώνουν την ίδια συμπεριφορά που [υποτίθεται ότι] μελετήθηκε στο εν λόγω φαινόμενο. Απέναντι σε απόψεις που ξεπερνούν τα όρια της λεγόμενης «συνήθους επιστήμης», αποκαλύπτουν την πνευματική τους ένδεια. Υπερεκτιμούν τις δυνάμεις τους, όπως και τις επιδόσεις της τρέχουσας επιστήμης.

Το πας πολύ μακριά. Να πάμε στην καθ’ αυτό διάγνωσή σου για τους Ντάνινγκ & Κρούγκερ;

Ευχαρίστως. Λένε για το «Mount Stupid», που εμφανίζεται «όταν έχεις αρκετή γνώση για ένα ζήτημα για να μιλήσεις γι αυτό, χωρίς την σοφία να μαζέψεις όλα τα γεγονότα ή να διαβάσεις για το θέμα.»

Ε λοιπόν: Ούτε μάζεψαν τα γεγονότα, όταν αράδιασαν τις τιποτολογίες τους, ούτε διάβασαν για το θέμα. Είναι εμφανές ότι τους λείπουν γνώσεις από άλλες επιστήμες. Ασχολήθηκαν μόνον με στατιστική, και μάλιστα «της κακιάς ώρας». Επίσης, παραλείπουν επιδεικτικά να ασχοληθούν κάπως φιλοσοφικά με το ζήτημα.

Τι σημαίνει να ασχοληθούν φιλοσοφικά με το ζήτημα;

Να ψάξουν τις αιτίες, και μάλιστα τις απώτερες. Και να δουν και ευρύτερα το φαινόμενο της έλλειψης κριτικής σκέψης.

Μας λείπει κριτική σκέψη;

Σαφέστατα. Και οι ευθύνες είναι 100% στην πλευρά της πανεπιστημιακής ελίτ. «Κούραση, τύπος, πόζα» οι θυρεοί τους κατά Δημήτρη Λιαντίνη. Η ελεύθερη κριτική σκέψη είναι κάτι που απεχθάνονται βαθιά. Και το κρύβουν με την δήθεν κριτική σκέψη που καλλιεργούν, στα όρια σκέψεων που θέτουν οι ίδιοι.

Γι’ αυτό και το βολικό ερωτηματολόγιο στην έρευνα των Ντάνινγκ & Κρούγκερ.

Να το πω κι αλλιώς: ερεύνησαν –υποτίθεται– την ελαττωματική κρίση ως προς την αυτοαξιολόγηση. Χωρίς να ερευνήσουν αν υπάρχει ευρύτερα ελαττωματική κρίση σε άλλα θέματα. Σε θέματα αδιάφορα με την αυτοεκτίμηση των ερωτωμένων. Το στοιχειώδες Εγώ, επηρεάζει τις απαντήσεις, όταν σε ρωτάνε για τον εαυτό σου.

Ναι, αλλά αυτοί που υποτιμούν τον εαυτό τους;

Πολύ καλή ερώτηση! Είναι οι ισοπεδωμένες προσωπικότητες των πανεπιστημίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι υποβαθμίζουν αυτό το εύρημα. Ίσως, μάλιστα, το παρουσιάζουν και ως προτέρημα. Ενώ είναι το σύμπλεγμα κατωτερότητας που τους ενέπνευσαν.

Να γυρίσουμε σε κάτι που προσπεράσαμε. Ποιες γνώσεις υποστηρίζεις ότι τους λείπουν από άλλες επιστήμες;

Όρεξη να έχεις να μετράς. Η βασική που τους λείπει είναι ότι το θέμα είναι πρωτίστως φιλοσοφικό. Υπό την έννοια ότι η φιλοσοφία είναι το υπεροικοδόμημα των επιστημών. Χωρίς αυτό το επίπεδο σκέψης, τους είναι αδύνατον να συνεκτιμήσουν τι λένε οι άλλες επιστήμες. Και τα πιο χοντρά, τα λένε η Παιδαγωγική Ψυχολογία και η προχωρημένη Νευρολογία.

Τι λέει η Παιδαγωγική Ψυχολογία;

Έχουμε Προκρούστειο Εκπαιδευτικό Σύστημα. Και αντί για «μάθηση δι’ ενοράσεως», έχουμε «μηχανιστική μάθηση». Ο δάσκαλος μιλάει και ο μαθητής καταλαβαίνει. Έχουν πέσει τόσο χαμηλά, ώστε δεν καταλαβαίνουν ότι πρόκειται για χοντρό λάθος. Είναι έγκλημα. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει κριτική σκέψη.

Και η προχωρημένη Νευρολογία;

Εκεί χάνεται η μπάλα. Μιλάμε για χοντρό πρόβλημα, και σε έκταση πανδημίας. Δικό μου συμπέρασμα, από ένα καταπληκτικό  βιβλίο, για το οποίο ετοιμάζω εκτενή παρουσίαση: «Φαντάσματα στον εγκέφαλο – Ερευνώντας τα μυστήρια του νου», Β.Σ. Ραματσάντραν, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης.

Η ουσία: Αφ’ ενός, βαθιά κατανόηση των ψυχολογικών αμυντικών μηχανισμών. Αφ’ ετέρου, απλές λύσεις. Ευφυείς και ανέξοδες. Ό,τι πιο μισητό για την πανεπιστημιακή ελίτ. Γι’ αυτό και οι τιποτολογίες φωστήρων που συζητήσαμε.

Ευχαριστώ πολύ.

12.8.18

Κώστας Τζαναβάρας